بزرگنمايي:

مازندران آنلاین - یک دکترای شیلات گفت: با گسترش آلودگی و عدم پیش‌بینی های لازم، تولید چندهزار تنی ماهیان خاویاری در دریای خزر اکنون به چند صد کیلو تقلیل یافته و کشورهای دیگر دنیا مانند چین و آمریکا با پیشرفت در این زمینۀ پرسود، گوی سبقت را از ایران ربودند.
ذبیح اله بهمنی در گفت و گو با ایسنا مازندران با بیان این که هنوز نتوانستیم در شیلات به خودکفایی لازم دست پیدا کنیم اظهار کرد: مشکل عمده ما نواقص متعدد در چرخه تولید از واردات تخم چشم زده تا تهیه غذای ماهی و نحوه فروش و بازاریابی این محصول استراتژیک در زنجیره غذایی ایرانیان است.
وی با اشاره به این که کشور ایران به سبب داشتن حوزه های آبریز متعدد و متنوع، برای پرورش ماهیان سردآبی، گرم آبی و ماهیان خاویاری بسیار مناسب است تصریح کرد: حوزه های آبریز شمال و جنوب کشور به طور مناسب مورد استفاده قرار نگرفته است.
بهمنی خاطرنشان کرد: طبق آمار شیلات ایران در سال 95 میزان صید و پرورش آبزیان در کشور به یک میلیون و 20 هزار تن در سال رسید که از این مقدار حدود 600 هزار تن مربوط به صید و مابقی متعلق به بخش آبزی پروری است.
ماهی، پروتئینی سودمند در زنجیره غذایی انسان
عضو هیئت علمی دانشگاه رودکی تنکابن با اشاره به خواص متعدد استفاده از مصرف ماهی در زنجیره غذایی انسان با مقایسه مصرف سرانه ماهی در ایران و سایر کشورها گفت: مصرف سرانه ماهی در ایران به ازای هر نفر در سال 10 کیلوگرم است که این مقدار در دنیا 19 کیلوگرم، در کشورهای اروپایی و آمریکا 30 تا 40 کیلوگرم و در ژاپن که بیشترین میزان مصرف این ماده غذایی را دارد به 70 کیلوگرم درسال رسیده است.
دکترای فرآوری محصولات شیلاتی در خصوص فواید استفاده از مصرف ماهی افزود: با توجه به این که 20 درصد از وزن ماهی را پروتئین تشکیل می دهد، یک ماده غذایی مفید و به صرفه بوده و با داشتن اسیدهای آمینه ضروری برای بدن انسان و انواع ویتامین ها و مواد معدنی متنوع لزوم استفاده از آن در زنجیره سبد غذایی خانوار واجب به نظر می رسد.
مشکلات واردات اولین حلقه مفقوده زنجیر تولید
این محقق و پژوهشگر نواقص موجود در واردات تخم چشم زده و خوراک ماهی که جزء حلقه های ابتدای زنجیر تولید هستند را بسیار بزرگ و تنش زا دانست و یادآورشد: واردات در تمام فعالیت ها وجود داشته و هیچ کشوری نمی تواند ارتباط خود را با دنیا قطع کند، با این وجود همواره واردات در صنعت شیلات کشور دارای مشکلات متعددی بوده که به ویژه در سال های اخیر با بازگشت و افزایش تحریم ها این تنگناها مضاعف شده است.
بهمنی با بیان این که با گسترش شیلات در کشور و به تدریج با افزایش جمعیت، پیشرفت در حوزه شیلات صورت نگرفت تصریح کرد: نیاز به گسترش این صنعت چه در زمینه واردات تخم ماهی و خوراک با افزایش شرکت های وارد کننده و همچنین انجام تمهیدات لازم نظیر تولید و پرورش تخم ماهی شناسنامه دار در ایران برای رسیدن به خودکفایی امری حیاتی در صنعت شیلات محسوب شده که باید در دستور کار قرار گیرد.
نیاز به بروز رسانی و تجهیز بدنه شیلات کشور
استاد دانشگاه رودکی تنکابن صنعت شیلات را به خصوص در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا دهه 70 مناسب ارزیابی کرد و افزود: استحصال در آن دوره و عواید حاصل از آن در زمینه ماهیان خاویاری، سردآبی و گرم آبی بسیار خوب و درآمد زا بود اما با افزایش جمعیت و تقاضا، افزایش آلودگی های زیست محیطی و همچنین کمبود منابع آبی موجود این حوزه آسیب دید و اکنون نیاز به بروز رسانی مجموعه شیلات و تزریق تکنولوژی و بهره گیری از سیستم های پیشرفته ضروری اس.
وی گفت: شیلات ایران در سال های اخیر بازدهی کافی و موردنظر خود را از دست داده است.
آلودگی منابع آبی بزرگترین ضربه به شیلات مازندران
بهمنی در رابطه با آلودگی آب در رودخانه و دریای خزر تاکید کرد: عمده مشکل دریا و رودها در شمال، آلودگی زیست محیطی است که مربوط به ورود انواع فاضلاب ها به منابع آبی و به مخاطره انداختن فعالیت آبزیان می شود.
وی تصریح کرد: اگر مانع معضلات نشویم قطعا در آینده آسیب های جبران ناپذیری به آبزیان و صنعت شیلات وارد خواهد آمد.
این محقق و استاد دانشگاه با اشاره به وجود 2 هزار و هفتصد کیلومتر نوار ساحلی در کشور که 900 کیلومتر آن متعلق به شمال است گفت: عرصه وسیع سواحل شمالی در صورت آلودگی های زیست محیطی که البته هم اکنون نیز تا حدودی شاهد آن هستیم باید مورد پالایش و نظارت دقیق قرار گرفته و نسبت به ورود آلودگی به ویژه فاضلاب ها به آن تصمیمات عاجل و جدی گرفته شود.
استخرهای پرورش ماهی غیراصولی پیامد مدیریت نادرست در سال های گذشته
بهمنی با بیان بحران خشکسالی در کشور در سال های اخیر در مورد مشکلات استخرهای پرورش یادآور شد: دادن مجوزهای متعدد و بی رویه به واسطه ناکارآمدی و تصمیمات غیر کارشناسانه مدیران وقت در سال های گذشته عواقب و آسیب های امروزی این حوزه را به دنبال داشته و بحران کم آبی اخیر بر آن دامن زده است.
وی در ادامه افزود: آسیب هایی نظیر مشکلات زیست محیطی رودخانه ها به جهت احداث پرورشگاه ها بر سر راه و در مسیر رودخانه، ورود آب های آلوده سرریز شده از این استخرها به رودخانه بدون بررسی داشتن شاخص های زیست محیطی، آسیب به استخرها بر اثر طغیان های فصلی رودخانه به دلیل ساخت و ساز در کف رود و دلایل متنوع دیگر مشکلات این حوزه است.
بهمنی یادآورشد: تمامی این مشکلات نشان از ناکارآمدی مسئولان وقت دارد؛ چراکه بدون درنظر گرفتن پیامدهای ناشی از صدور مجوزهای های بی رویه، منابع طبیعی و آبی را فدای توسعه و اشتغال کردند.
این استاد دانشگاه در رشته فرآوری محصولات شیلاتی با بیان راهکارهایی در زمینه مشکل استخرها گفت: جابه جایی و نقل و انتقال استخرها علاوه بر این که مقرون به صرفه نبوده، بلکه عملیاتی نیز نخواهد بود؛ بنابراین شیلات با اعمال محدودیت هایی نظیر تجمیع برخی استخرهای کوچک، بررسی نحوه مصرف آب با کنترل آب ورودی و خروجی استخرها برای جلوگیری از مصرف بهینه منابع آبی می تواند با اعمال نظارت بیشتر مشکلات را مرتفع کند.
بهمنی در مورد تجهیز و بروز رسانی سیستم های استخر پرورش ماهی خاطرنشان کرد: استفاده از تکنولوژی روز دنیا نظیر سیستم های متراکم و فوق متراکم، بازدهی در مقیاس سطح را بالا برده و سبب رونق بیشتر با صرف هزینه و منابع آبی کمتر می شود.
ماهیان خاویاری فرصتی که از دست رفت
عضو هیئت علمی دانشگاه رودکی تنکابن استفاده ناصحیح از ظرفیت بالای ماهیان خاویاری دریای خزر را فرصت سوزی دانست و تصریح کرد: در سال های نه چندان دور 90 درصد خاویار جهان در دریای خزر توسط ایران و روسیه تامین می شد؛ اما با گسترش آلودگی و عدم پیش‌بینی های لازم، تولید چندهزار تنی ایران اکنون به چند صد کیلو تقلیل یافته و کشورهای دیگر دنیا مانند چین و آمریکا با پیشرفت در این زمینۀ پرسود، گوی سبقت را از ایران ربودند.
بهمنی با بیان اینکه در حال حاضر تمهیداتی در حوزه ماهیان خاویاری اندیشیده شده و با ایجاد ایستگاه های متعدد تحقیقاتی کارهای خوبی صورت گرفته است افزود: در غرب گیلان و شرق استان مازندران مکان هایی افتتاح شد تا با ایجاد پرورشگاه هایی برای رشد و تکثیر ماهیان خاویاری این نقص هرچه زودتر رفع شود.
صنایع تبدیلی نیازمند حمایت و تبلیغات گسترده
وی تنوع فراوان محصولات و فرآورده های تولید شده از ماهی مانند تن، سوسیس و کالباس ، کیک و چیپس ماهی را دارای ظرفیت بالای فعالیت صنایع وابسته در این شاخه دانست و اظهار کرد: تعداد شرکت های فعال و مرتبط در این زمینه بسیار کم بوده و به دلیل عدم تبلیغات گسترده و همچنین عدم پوشش و حمایت دولت و دستگاه های ذیربط بسیاری از آنان در حالت نیمه فعال یا تعطیل به سر می برند.
این محقق و پژوهشگر با بیان این که صنعت شیلات با جوانب فعالیت متنوع دارای توان بالای کار، توسعه و اشتغالزایی است گفت: متاسفانه تمام این ظرفیت ها به ویژه در صنایع تبدیلی مغفول مانده و صنعت شیلات روز بروز لاغر تر می ‎ شود.
بانکداری در ایران عامل ناکامی و نابودی تولید و صنعت
عضو هیئت علمی دانشگاه رودکی تنکابن با اشاره به موانع فراوان بخش تولید در تمام صنایع، بانک ها را مهم ترین عامل ناکامی تولید و صنعت دانست و تصریح کرد: سیستم های حال حاضر بانکی کشور نه تنها کمک کننده نبوده بلکه مانع از ادامه فعالیت در حوزه تولید و صنعت شده و نقش عامل بازدارنده را با اعمال سیاست های به شدت نادرست داشته است.
وی اصلاح سیستم بانکی کشور و اعطای تسهیلات ویژه به تولیدکنندگان با بهره بانکی بسیار پائین را از شیوه های اصلاحی در این زمینه دانست و خاطرنشان کرد: با توجه به سودهای کلان نظام کنونی بانکداری کشور که سبب مقروض شدن و ورشکستگی تولیدکننده شده پیشنهاد می شود تسهیلات کم بهره و مدت دار با نظارت مستقیم نهادهای ذیربط به این حوزه ها اختصاص یابد.
آموزش و ترویج دیگر حلقه مفقوده زنجیر تولید
دکترای شیلات و استاد دانشگاه رودکی تنکابن بحث آگاهی، اطلاع رسانی و ترویج را در صنعت شیلات مهم دانست و یادآورشد: بخش آموزش و ترویج در تمامی فعالیت های کشاورزی و شیلات بسیار ضعیف بوده و این از جمله مواردی است که ضربه سختی به بدنه این صنعت در کشور زده است.
بهمنی با اشاره به اینکه افرادی به دنبال احداث و ایجاد پرورشگاه ها و تولید در عرصه آبزی پروری و صیادی هستند که هیچ گونه تخصص و آگاهی در این زمینه ندارند گفت: افرادی به این بخش ورود پیدا می‌کنند که اغلب دارای تمکن مالی بالایی بوده و بتوانند از عهده دریافت و بازپس دهی تسهیلات برآیند؛ در نتیجه تعداد افراد متخصص و فارغ التحصیلان شیلات فرصتی کمی برای حضور در این عرصه خواهند داشت.
وی بر ورود و استفاده از سیستم های نوین و مدرن امروزی در جهت کاهش سرمایه و منابع آبی تاکید و خاطر نشان کرد: مهم ترین دلیل عدم بهره گیری از شیوه های مدرن، عدم آگاهی و ترویج در زمینه شیلات است؛ با اطلاع رسانی در این حوزه و استقرار دستگاه های پیشرفته مانند سیستم مداربسته که در آن تنها به روزانه 5 تا 10 درصد آب ورودی به استخرها نیاز است می توان تا میزان قابل توجهی از هدر رفت منابع آبی جلوگیری کرد.
چترهای حمایتی دولت در حوزه شیلات
بهمنی با اعلام این که در حال حاضر بستر برای تولید مناسب نیست خاطرنشان کرد: منابع آبی در حال کاهش بوده و از طرف دیگر تحریم های به وجود آمده، واردات تخم چشم زده ماهی را دچار مشکل کرده است، به همین جهت دولت باید با اعمال سیاست های درست و نظارتی این چالش ها را برطرف کند.
این محقق و پژوهشگر با یادآوری نواقص چرخه تولید از ابتدا تا انتها به بیان سایر تمهیدات دولت در حوزه پیشرفت شیلات اشاره کرد و افزود: کمک به تولید غذای با کیفیت در مقایسه با غذاهای ماهی وارداتی، تولید تخم ماهی شناسنامه دار در کشور برای جبران تهدیدها و مشکل ورود تخم ماهی از خارج، فرآوری و عرضه مناسب می تواند کمک موثری در توسعه صنعت شیلات کشور باشد.
وی افزود:همچنین توزیع به موقع ماهی به بازار کشور به دلیل فساد پذیری بیشتر آن نسبت به سایر پروتئین های خوراکی، صادرات انواع و اشکال متنوع فرآورده های تولید شده از ماهی و حمایت از تولید و پرورش ماهی در قفس گامی موثر در راستای بهره وری بیشتر از صنعت شیلات است.
گزارش از نوید ساداتی خبرنگار ایسنا مازندران
انتهای پیام