بزرگنمايي:

مازندران آنلاین - دکترای باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی گفت: علاقه کشاورزان به خام فروشی و عرضه فصلی محصولات خود به بازار نشان از عدم اطلاع و ناآگاهی آنان به مزایای صنایع تبدیلی دارد که حضور پررنگ بخش ترویج در این حوزه را طلب می کند.
سید جواد موسوی زاده عدم آگاهی در بسیاری از بخش ها در حوزه باغبانی را موجب آسیب به این بخش از کشاورزی دانست و اظهار کرد: عدم آگاهی نسبت به آمایش سرزمین و مدیریت بازار از سوی مسئولین و مشکلات کوددهی، سمپاشی، الگوی کشت نامناسب و بی توجهی به مراحل کاشت تا برداشت از سوی کشاورزان هرساله آسیب های متفاوت و متعددی را عاید باغبانی کرده است.
تاثیرات منفی کمبود بذرهای مرغوب بر عملکرد مزارع و گلخانه ها
موسوی زاده با بیان مشکلات بذر در باغبانی به ویژه محصولات جالیزی و سبزی تصریح کرد: بذر بومی مورد استفاده کشاورزان از سلامت کافی برخوردار نبوده و در ادامه دچار مشکلات بیماری و آفتی می شوند که در نتیجه نیاز به استفاده از سموم و آفت کش ها از اولین مراحل کاشت تاثیرات مخربی بر محصول تولیدی خواهد داشت.
استاد دانشگاه علوم کشاورزی گرگان در مورد بذرهای وارداتی اصلاح شده گفت: به دلیل مشکلات حال حاضر کشور در معضل واردات و ارز، کمبود بذرهای مرغوب بر روی عملکرد مزارع و گلخانه ها تاثیرات منفی برجای گذاشته و از کیفیت بازار میوه تاحدودی کاسته شده است.
وی در مورد نهال ‎ های مورد استفاده در باغبانی نیز خاطرنشان کرد: متاسفانه در کشور، تولیدکننده نهال مرغوب و شناسنامه دار وجود ندارد و از آنجا که نهال برای ثمردهی به چندسال زمان نیاز دارد، نمی توان کیفیت آن را از ابتدا تضمین کرده و به کشاورز اطمینان داد.
مکانیزاسیون حلقه مفقوده باغبانی استان مازندران
موسوی زاده با بیان اینکه بیشتر باغات استان مازندران کوچک و خرد بوده و امکان استفاده از ماشین آلات برای بهره وری بیشتر در آن میسر نیست یادآور شد: با توجه به هزینه بالای استفاده از امکانات مدرن و ماشین آلات کشاورزی برای باغبانی و از طرف دیگر وجود کم زمین های هکتاری بزرگ در استان، مکانیزاسیون رونق نداشته و نسبت به زراعت استفاده به مراتب کمتری دارد.
وی با اشاره به اینکه روش های سنتی هم مستلزم هزینه های جانبی متعدد است بیان کرد: هزینه های بالای دستمزد کارگران در باغبانی که نیاز به کارگر کارآزموده دارد، به شکل عمومی بالا است بعلاوه در فصول برداشت نیز تعداد آنان کاهش یافته و هزینه ها را افزایش می دهد.
عدم مدیریت بازار از سوی کشاورزان و مسئولین
استاد دانشگاه علوم کشاورزی گرگان با اشاره به این که در فصول برداشت تمامی محصول باغداران راهی بازارها می شود، آن را تصمیمی نادرست از سوی باغداران و متولیان امر دانست و گفت: عرضه زیاد محصول در بازار قیمت ها را شکسته و با برهم زدن نظم بازار نه تنها سود کافی عاید باغدار نکرده، بلکه منجر به از بین رفت مقدار مازاد محصول در بازار می شود.
موسوی زاده اتفاقات سال های اخیر در مورد دور ریختن بسیاری از محصولات باغی و جالیزی را پیامد تصمیمات نادرست و غیراصولی بر مدیریت فروش محصول دانست و تاکید کرد: نیاز به ذخیره سازی و انبار داری و استفاده از ظرفیت صادرات می تواند در این زمینه راهگشا بوده که این موارد مستلزم ورود تعاونی‌های فعال و قوی و پیگیری دولت در تنظیم بازار است.
این محقق و پژوهشگر با بیان این که بسیاری از محصولات باغی ایران در کشورهای حاشیه خلیج فارس و دریای خزر طرفدار دارد افزود: توجه ویژه به مبحث صادرات راه حلی بر مشکلات بازار آشفته میوه و سبزی است، اما مشکلات گمرک و ارز سبب شده فعالان این عرصه دلسرد شده و تمایلی به آن نشان ندهند.
آمایش سرزمین و ترویج، دیگر حلقه‎های گمشده زنجیر باغبانی
موسوی زاده با اشاره به بحث آمایش سرزمین یادآور شد: استفاده از محصول متناسب با منطقه و سازگار با محیط می تواند در کنار مدیریت باغبانی مقدار تولید را بالا برده و موجب رونق بیشتر باغبانی گردد.
این پژوهشگر و استاد دانشگاه در مورد سرمازدگی مرکبات نیز خاطرنشان کرد: وجود درختان میوه مرکبات در دشت و جلگه، برداشت دیرهنگام با هدف ارائه محصول با قیمت بالاتر و عدم هرس درختان میوه دلایلی است که باعث سرمازدگی مرکبات شده و لزوم آموزش به کشاورزان در این موارد اجباری است.
وی با اشاره به اینکه بیش از 60 درصد باغداران مازندران به شکل سنتی مشغول به فعالیت بوده و این شغل میراثی خانوار است گفت: لزوم ورود متولیان و فارغ التحصیلان این حوزه برای گسترش فرهنگ کشاورزی مدرن و به ویژه مروجین بخش جهاد کشاورزی برای اطلاع رسانی به باغداران با ایجاد پیوند بین دانشگاه و جهاد کشاورزی کمک بزرگی به افزایش آگاهی باغداران و در نتیجه افزایش بهره وری می کند.
مصرف ناآگاهانه کود و سموم شیمیایی در حوزه کشاورزی
موسوی زاده استفاده ناصحیح و غیرآگاهانه از سموم شیمیایی و کودهای موجود را ناشی از عدم دانش باغداران و کشاورزان دانست و تصریح کرد: اکثر باغداران آشنایی نسبت به کود و سموم، مواد شیمیایی موجود در آن ها، نحوه استفاده و زمان مصرف ندارند که این عدم شناخت مشکلات متعدد دیگر را در ادامه مراحل داشت و برداشت متوجه کشاورز می کند.
پوشش های بیمه کمرنگ و فاقد ضمانت اجرایی
عضو هیئت علمی گروه باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی گرگان با اعلام این که پوشش های بیمه گزینه های متعدد، مبهم و متفاوتی دارند خاطرنشان کرد: وجود تبصره و ماده های متعدد در بیمه نامه‌ها باعث گمراهی و عدم اطمینان کشاورز و بیمه شونده می شود.
موسوی زاده با بیان این که پوشش های بیمه جبران کننده خسارات نیست گفت: پرداخت هایی که از سوی بیمه ها صورت گرفته به هیچ عنوان تامین کننده خسارت باغدار نبوده و همین امر موجب دلسردی کشاورزان شده است.
وی قوانین بیمه ای را پیچیده و فاقد ضمانت اجرایی دانست و بیان کرد: بسیاری از کشاورزان از روی اجبار برای دریافت تسهیلات تن به پوشش های بیمه ای می دهند؛ قوانین بیمه در مورد تولید به ویژه کشاورزی و باغداری باید مورد اصلاح جدی قرار گیرد.
کشت های گلخانه ای تیری در تاریکی
موسوی زاده با اشاره به مشکلات کشت گلخانه ای در مازندران ابراز کرد: هزینه بالای احداث چنین جایگاه هایی از عوامل بازدارنده ورود فارغ التحصیلان حوزه باغبانی به این بخش شده زیرا نیاز به سرمایه گذاری در بخش گلخانه اولویت اجرا و احداث آن است.
عضو هیئت علمی دانشگاه گرگان افزود: هزینه بالای خرید و استفاده از بذر مرغوب وارداتی، قیمت بالای نهاده ها مانند کود و سموم مصرفی، استفاده از پوشش پلاستیکی مرغوب و تعویض آن و همچنین وجود بیماری های قارچی به دلیل رطوبت بالای شمال از مشکلاتی است که در کشت گلخانه وجود دارد.
الگوی کشت مناسب اولویت اول جهاد کشاورزی
این محقق و استاد دانشگاه رعایت الگوی کشت را اولویت اول جهاد کشاورزی در توسعه دانست و اعلام کرد: چنان چه الگوی کشت مناسب با هر منطقه توسط سیاست های کلان وزارت جهاد کشاورزی اجرایی شود، مشکلات بازار عرضه و مدیریت آن مرتفع خواهد شد.
موسوی زاده با اشاره به برخی محصولات استراتژیک باغی و جالیزی نظیر سیب زمینی، پیاز، خیار و گوجه بر لزوم استفاده از الگوی کشت و مدیریت جهت جلوگیری از آشفتگی بازار تاکید و تصریح کرد: چنان چه الگوی منظمی از کاشت و برداشت این محصولات در سراسر کشور اجرایی شود،مقدار تولید هر استان و زمان عرضه آن به بازار مشخص بوده و به این ترتیب خللی در بازار عرضه و فروش این محصولات وارد نمی آید.
موسوی زاده در ادامه افزود: با اتخاذ چنین تصمیماتی می توان نیم نگاهی به صادرات این محصولات استراتژیک به دیگر کشورها داشت، چراکه مقدار آن در کشور متوازن شده و نظم موجود بازار این اجازه را فراهم می کند.
موسسه تحقیقات محصولات باغی گزینه ای برای توسعه
عضو هیئت علمی گروه باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی گرگان با اشاره به اینکه موسسه تحقیقات محصولات باغی در شمال کشور وجود نداشته یا بسیار کم است گفت: تحقیقات پژوهشی و علمی بر روی محصولات باغی بیشتر در دانشگاه ها انجام شده و عدم وجود محققین در این حوزه با داشتن جایگاه ویژه این امر، قطعا برای بهره بیشتر و توسعه راهگشا است.
موسوی زاده ضمن بیان این مطلب که باید سیاست های کلان مدیریتی کشور تغییر کند تاکید کرد: رسیدن به نمونه و گونه های سازگار با محیط منطقه و پر محصول تنها در سایه تحقیق و پژوهش میسر می شود، نمونه بارز آن محصول پر رونق نارنگی یونسی است که در موسسه تحقیقات رامسر به ثبت رسید.
وی با اشاره به اینکه در باغبانی زمان بیشتری نیاز است تا به محصول اصلاح شده برسیم گفت: ایجاد چنین مراکزی در نقاط مختلف کشور می تواند بار هزینه های جاری پژوهشی را از دوش دانشگاهیان برداشته و به عنوان واحدی مستقل و در پیوند با دانشگاه کمک های قابل ملاحظه ای به باغبانی کشور کند.
مشکلات کم آبی و راهکارهای مقابله با آن
موسوی زاده با بیان این که کشور در سیاست های کلان کشاوزی به سمت مبارزه با خشکسالی و کم آبی حرکت کرده است خاطرنشان کرد: استفاده از ارقام مقاوم در برابر خشکی و شوری، بهره وری بهینه و مناسب از کودها و سموم شیمیایی و استفاده از ارقام پیوندی بر روی پایه های مقاوم به خشکی راهکارهای نخستین در این حوزه است.
این محقق و پژوهشگر افزود: استفاده از مواد اضافه شده به خاک که باعث شود آب خاک از دست نرود و ظرفیت تبخیر آب کاهش یابد روش نوینی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی با ذکر مثالی در مورد پیوند گیاهان و افزایش مقاومت آنان به کم آبی گفت: در کشت جالیزی خیار را روی کدو پیوند می زنند زیرا کدو دارای ریشه گسترده و عمیق تری برای جذب آب بوده و این چنین نیاز آبی گیاه خیار کمتر می شود.
موسوی زاده استفاده از آبیاری قطره ای و بارانی را روشی دیگر برای مصرف بهینه آب بیان کرد و یادآور شد: استفاده از کوزه های سفالی که در کنار نهال کاشت می شود باعث شده آب به تدریج به خاک نفوذ کرده و نیاز آبی گیاه نیز ازین طریق مرتفع می شود.
وی روش آبیاری دیگری را با نام "کم آبیاری" مطرح کرد و افزود: استفاده از مینیمم یا رساندن آب کمتر به گیاه می تواند گیاه را به تنش آبی مقاوم سازد.
این دکترای باغبانی تصریح کرد: کم آبیاری یعنی اگر گیاه با 100 مقدار آب رشد کرده آنرا به 80 مقدار یعنی حداقل ظرفیت کم آبی برسانیم، به طوری که گیاه دچار تنش نشود و از این طریق مقدار آب اضافی موجود گرفته شده است.
صنایع تبدیلی مقرون به صرفه اما خارج از دسترس
موسوی زاده کمرنگ بودن بخش صنایع تبدیلی را نشان از کمبود کارخانجات وابسته و عدم حمایت از آنان توسط دولت و بانک ها دانست و افزود: لزوم در دسترس بودن کارخانجات صنایع تبدیلی برای کشاورزان حائز اهمیت است، چراکه هزینه بالای حمل و نقل صرفه اقتصادی محصول را تحت شعاع قرار می دهد.
استاد دانشگاه علوم کشاورزی گرگان عدم شناخت کشاورزان به حوزه صنایع تبدیلی را نیز دیگر دلیل کمرنگ بودن این صنعت دانست و بیان کرد: علاقه کشاورزان به خام فروشی و عرضه فصلی محصولات خود به بازار نشان از عدم اطلاع و ناآگاهی آنان به مزایای صنایع تبدیلی دارد که حضور پررنگ بخش ترویج در این حوزه را طلب می کند.
وی با اشاره به صنعت رب گوجه فرنگی گفت: این محصول به وفور دارای کارخانجات متعدد در کل کشور بوده و محصول فرآوری شده آن به مراتب پربهاتر و ارزشمند تر قرار گرفته است که این موضوع باید برای سایر محصولات باغی به اشکال گوناگون مثل کمپوت ها و مرباجات و غیره وجود داشته باشد.
موسوی بر لزوم اطلاع رسانی به کشاورز تاکید و خاطرنشان کرد: هرچقدر دانش کشاورزان ما بالاتر رود به همان اندازه شاهد رونق و رشد و توسعه کشاورزی در استان و کشور خواهیم بود به طوری که تمام مشکلات عدیده بخش کشاورزی ریشه در عدم شناخت و آگاهی لازم دارد.