بزرگنمايي:
مازن انلاين- در سال‌هاي اخير با عوامل طبيعي همچون سيل و طوفان و تغيير فصل بيشتر مواجه هستيم که همه اين عوامل ناشي از پديده‌اي با نام تغيير اقليم است، اين پديده‌ها به دليل افزايش توليد گازهاي گلخانه‌اي که از طريق مصرف بيش از حد از انرژي و توليد گازهايي همچون متان و منوکسيد کربن و دي‌اکيد کربن ايجاد شده است.
مازندران همواره با پديده هايي مانند طوفان و سيلابي شدن در برخي مناطق مواجه است و از جمله مهمترين عاملي که در سرعت باد تأثير دارد تفاوت دما و پستي و بلندي منطقه است و اگر يک نقطه پرفشار و نقطه ديگر کم فشار باشد سرعت باد افزايش مي‌يابد.
سيلابي شدن نيز بر اثر بارش بي‌موقع و با شدت زياد در يک دوره 30 دقيقه‌اي ايجاد مي‌شود و همچنين عواملي همچون نبود پوشش گياهي جنگلي و علفي و نيز وجود گازهاي گلخانه‌اي هم در آن نقش دارد و جنگل علاوه بر اينکه انرژي باران را خنثي مي‌کند و همچنين اجازه نمي‌دهد خاکدانه‌ها پراکنده شوند.
همه اين عوامل را انسان‌ها با دست‌کاري در طبيعت به وجود مي آورد که نياز به اطلاع رساني بيشتر دارد.
مهدي نادري عضو هيئت علمي هواشناسي دانشکده کشاورزي و منابع طبيعي مازندران، درباره طوفان روزهاي گذشته، گفت: طوفان در اثر ريزش يک توده هواي سرد که مرکز آن در قسمت شمالي درياي خزر بود و اين توده هواي سرد از سمت شمال غرب وارد ايران مي شود صورت گرفته است و به دليل هواي گرم و مرطوب در جو بالايي درياي منطقه شمال تشکيل شد.
وي افزود: وجود رطوبت و انرژي درياي خزر که دماي بسيار بالاي منطقه آن را ايجاد کرد، موجب تقويت توده هواي سرد شده و در نهايت اين طوفان سهمگين به وجود آمد چرا که توده هواي سرد پيش از ورود به دريا انرژي نداشت و دريا به دليل گرماي منطقه پر انرژي بود و اين هواي سرد با جذب اين انرژي و رطوبت و با توجه به مسير زياد آن، چنين طوفاني را ايجاد کرد.
نادري درباره اين موضوع که چرا در برخي مناطق شدت آن بيشتر بود، تصريح کرد: با بررسي نقشه‌ها در ديد نخست ريخت‌شناسي منطقه مد نظر است که طوفان از سمت گيلان موازي ساحل در حال حرکت بود اما از نوشهر به بعد ساحل مي‌پيچد يعني بعد از رامسر وارد نوشهر مي‌شويم، ساحل داراي پبچشي مي‌شود پس از نوشهر ساحل عمود بر دريا است بنابراين طوفان با انرژي فراوان از دريا وارد بابلسر، آمل، بابل و قايم‌شهر شد.
اين کارشناس هواشناسي گفت: طوفان‌هايي که منشأ آنها دريا است هر چه از ساحل دورتر مي‌شويم بارندگي‌ها کمتر مي‌شود و همچنين پيچ و تاب ساحل و حتي جهت‌گيري دره‌ها هم موثر است بنابراين بارندگي زياد در شهرهاي ساحلي بيشتر است.
وي يادآور شد: در سال گذشته هم در همين فصل سال چنين طوفان‌هايي در همين مناطق اتفاق افتاد بنابراين در سال‌هاي آينده هم بايد منتظر چنين هوايي بعد از يک يا دو هفته هواي گرم باشيم که به دليل تغيير اقليم روي مي دهد.
نادري درباره توزيع بارندگي در استان مازندران، افزود: در استان مازندران بارندگي‌ها کم نشده اما توزيع آن فرق کرده چراکه در گذشته بارش‌ها نم نم بود اما در حال حاضر شديد و کوبنده است يعني به جاي آنکه بارندگي در طي دو روز ببارد در دو ساعت بارش اتفاق مي‌افتد.
وي تصريح کرد: رطوبت و انرژي زياد دريا که به دليل گرمايش جهاني ايجاد شد و گرماي بيش از حد، يک توده ضعيف را مي‌توان قوي کند بنابراين در اثر گرمايش جهاني اين نوع بارش‌ها اتفاق مي‌افتد.
عضو هيئت علمي هواشناسي دانشگاه ساري، با اشاره به اينکه ميزان آسيب‌پذيري به شدت يک پديده بستگي دارد که بايد ميزان آسيب‌پذيري آن را کاهش دهيم، گفت: اگر در برخي از شهرها آسيب‌ها فراوان‌تر است به دليل اين است که اين شهرها آسيب پذيرتر هستند و بايد خود را براي اين موارد آماده کنيم که نمونه ساده آن زه‌آب‌هاي شهري است.
وي درباره اقدامات اجرايي که بايد انجام دهيم، تأکيد کرد: امروزه بايد تغيير اقليم و بارش‌هاي شديد را بپذيريم و مسئولان شهرداري و استانداري در شهرسازي بايد زه‌آب‌هاي خود و همچنين منابع طبيعي طرح‌هاي آبخيزداري را تغيير دهند چرا که در آينده باران‌هاي شديدتري در پيش داريم .
نادري، خاطرنشان کرد: سيلي که در گلستان اتفاق افتاد به دليل جنگل‌زاديي بود و قطعا وقوع سيل‌ها در اين دوران به دليل نبود طرح‌هاي درست در مديريت جنگل‌ها و مراتع است و براي مقابله با سيل بايد به پوشش گياهي که از خاک در برابر روان آب محافظت مي‌کند بيش از اين اهميت دهيم.
وي با اشاره به اينکه پديده تغيير اقليم جهاني است و همين طوفان‌هاي اخير ناشي از انرژي و رطوبت حاصل از گازهاي گلخانه‌اي بود، گفت: گازهاي گلخانه‌اي توسط خودمان توليد مي شود و حتي خاموش و روشن کردن يک لامپ هم مي‌تواند تأثيرگذار بوده و به طور کلي بر روي گرمايش جهاني زمين که تمامي اين موارد موثر است.
نادري تصريح کرد: وقتي هر فردي يک لامپ را روشن بگذارد يعني نيروگاه بيشتر و توليد گاز گلخانه‌اي فراوان و در نتيجه گرماي زياد و طوفان شديد ايجاد مي‌شود.
محمد رضاپور مجيديان عضو هيئت علمي جنگل‌شناسي دانشکده کشاورزي و منابع طبيعي مازندران نيز درباره چگونگي مقابله با طوفان و سيل‌ها، گفت: در مناطقي که باد شديد که به اماکن و تأسيسات خسارت وارد مي‌کند مي توان درختاني که در مقابل باد ايستادگي دارند به عنوان بادکشن براي کاهش سرعت باد کاشت.
وي افزود: تمامي درختان نمي‌توانند به عنوان بادکشن عمل کنند بايد به انبوهي شاخه و برگ، مقاومت و ريشه دواني درختان در دل خاک توجه شود.
پورمجديان ضمن توصيه به مسئولان درباره اينکه درختان کهن مي‌توانند خسارت‌زا باشند، تصريح کرد: مقاومت درختان در مقابل باد متفاوت است درختان مسن و جوان مقاوتشان در برابر باد کم است بنابراين درختان ميانسال مقاومتشان زياد و البته بستگي به سرشت گونه دارد.
اين جنگل‌شناس در باره درختان مقام در مقابل باد با اشاره به اينکه چنار و آزاد مقاوم است و نيز درخت بلوط هم مقاومت دارد اما به دليل باردهي، ضايعاتي همچون زخمي شدن افراد را ايجاد مي‌کند، يادآور شد: برخي از درختان مانند اکاليپتوس‌ها ترد و شکننده هستند اما گونه‌اي از آن پايه‌هاي مقاوم دارند و همچنين نارون يا زبان‌گنجشک و از سوزني برگ‌ها کاج‌ها هم بسيار مقاوم است.
وي درباره نقش درختان در برابر سيل، گفت: درختان با ايجاد وزنه‌هايي در دل خاک مي‌توانند اين آب‌ها را به سفره‌هاي زيرزميني انتقال دهند و همچنين برگ‌ها از ضربات شديد بارش‌هاي جوي به خاک و از پراکنده شدن خاکدانه‌ها جلوگيري مي‌کنند.
پورمجيديان افزود: درختان انرژي ضربات باران را کاهش مي‌دهند و چون زير درختان هم گياهان علوفه‌اي وجود دارد آنها نيز مقداري از آب باران را جذب و از سيلابي شدن جلوگيري مي‌کنند.
وي براي فهم بيشتر نقش درختان در جلوگيري از سيل مثالي زد و گفت: اگر بارندگي در زميني با شدتي يک اندازه به ترتيب بر روي زمين آسفالته، زمين بدون پوشش و همراه با خاکدانه‌هاي رسي، زمين زراعي و کشاورزي، زمين داراي چمن مناسب مثل زمين فوتبال، زميني داراي درخت و همچنين زميني همراه با درختان و پوشش گياهي در کف آن، ببارد حال بيشترين ميزان روان‌آب يا جاري شدن آب در زمين آسفالته و گلي و زراعي است و کمترين روان‌آب در زمين جنگل همراه با پوشش اتفاق مي‌افتد.
پورمجيديان با اشاره به اينکه اگر آب همراه با گل و لاي جريان پيدا کند انرژي آن افزايش يافته و ميزان تخريب آن بيشتر مي‌شود، افزود: اگر عرصه‌اي لخت باشد سيل آن با گل و لاي و سنگ‌ريزه همراه باشد و تخريب آن به پايه‌هاي پل و کناره‌هاي رودخانه و در برخي موارد حتي به ساختمان‌ها فراوان‌تر خواهد بود.
وي تمام طوفان‌ها و شرايط سيلابي را ناشي از تغييري دانست که انسان در محيط زيست ايجاد کرده و يادآور شد: بشر در حال تخريب محيط زيست خود است اما خود درک درستي از ميزان فاجعه ندارد و زماني به اين درک خواهد رسيد که عرصه برايش تنگ شود.
محمود راييني عضو هيئت علمي اقليم‌شناسي دانشکده کشاورزي و منابع طبيعي مازندران نيز در گفت وگو با ايسنا، با اشاره به اينکه وجود تغييرات اقليمي که در جهان اتفاق افتاد از عوامل مهم ايجاد طوفان‌هاي اخير و سيلاب‌ها است، گفت: اين گازهاي گلخانه‌اي شامل منوکسيدکربن و متان است که دي اکسيد کربن از ماشين‌ها توليد مي‌شود و کارخانه‌هايي که از نفت و گاز و بنزين استفاده مي کنند را هم در برمي‌گيرد.
وي با بيان اينکه کارايي بسياري از ماشين‌ها بسيار اندک است و زمينه‌اي براي توليد گاز گلخانه اي را فراهم مي‌کند، افزود: بخشي از متان از طريق فرآيند بي‌هوازي در شاليزارها توليد مي شود به طوري که در گذشته اين گازها 280 بوده در حالي که اين مقدار به 380 افزايش پيدا کرد و اين گازها از کره زمين خارج نمي‌شود بلکه در حال گردش است به همين دليل کره زمين در حال گرم شدن است.
اين عضو هيئت علمي دانشگاه مازندران، تصريح کرد: هر فردي در خانه خود با خاموش کردن يک چراق برق مي‌تواند از فعاليت بيش از حد نيروگاه جلوگيري کند و همچنين يخچال خانه هم پس از باز و بسته شدن براي خنک کردن خود نياز به سوخت فسيلي بيشتري در نيروگاه براي توليد برق دارد که تمامي اين عوامل گرمايش زمين را ايجاد مي‌کند.
وي گفت: در ايران آب بسيار مهم است و وزارت نيرو نبايد اجازه بدهد که چاه‌هاي غير مجاز حفر شود و بايد اين شعر را هميشه به خاطر بسپاريم که "آب هست اما کم است".
راييني افزود: در سال‌هاي گذشته طوفان‌هاي به اين شدت نبود و حتي برف‌هاي بسياري مي‌باريد اما در شرايط حاضر ميزان برف کاهش يافته و نيز بارش آن مثل سال 92 منجر به خسارت مي‌شود.
وي با اشاره به اينکه کشورها در کاهش گازهاي گلخانه‌اي نقش دارند که بايد مثلا ماشين‌هاي فرسوده را از رده خارج کنند، تصريح کرد: ايران تعهد کرده که توليد گاز گلخانه‌اي را کاهش دهد در حالي که دولت ها فقط هشدار و شعار مي‌دهد اما در زمينه مصرف آب و کاهش توليد گازهاي گلخانه‌اي عملا اقدامي انجام نمي‌دهد.
اين اقليم‌شناس تأکيد کرد: مردم بايد در مصرف آب و انرژي صرف‌جويي کنند چراکه پديده تغيير اقليم بسيار جدي است و نسل‌هاي آينده بسيار در برابر اين پديد قرار دارند و سازمان‌هاي دولتي بايد برنامه ريزي کنند و بايد به مردم اين آگاهي را انتقال دهيم.
مازندران در سال‌هاي آينده با باران‌هاي شديد مواجه است اما هنوز زه‌آب‌هاي درستي ندارد بايد هيدرولوژي شهري بهتري اعمال شود و همگان بايد خود را با تغيير اقليم سازش دهيم و همچنين طراحان ساختماني و کشاورزان در طراحي باغات خود با توجه به با بارش شديد و تغييرات اقليم برنامه ريزي کنند