بزرگنمايي:

پیام مازند - ساری - حضور تازه واردها به بخش کشاورزی استان های شمالی در حالی که آگاهی و دانش خاصی برای این حرفه ندارند، تبدیل به قوز بالای قوز در این حرفه شده، وضعیتی که کارشناسان و مسئولان کشاورزی از آن به عنوان "تغییر کاربری نامحسوس "نام می برند .
  استان های شمالی کشور به خاطر برخورداری از مناظر زیبا و چشم اندازهای خاطره انگیز همواره در نوک پیکان توجه افراد برای ساخت و ساز قرار داشت، ولی هنوز داغ ویلاسازی در عرصه های جنگلی و مناطق بکر فراموش نشده که این بار ورود افراد غیر حرفه ای در مشاغل ویژه این مناطق باعث شده تا احساس خطر و آسیب ناشی از آن به نگرانی تبدیل شود.
فعالان عرصه کشاورزی با به کار بستن تجربیات گذشتگان و تلفیق آن با اصول و فنون علمی به کار در این حرفه مشغولند و در طول تاریخ زندگی بشر ثابت شده است هیچگاه کارهای تفننی به دستاورد قابل توجهی نینجامیده است .
بررسی های میدانی نشان می دهد این روزها در هر منطقه ای از استان های شمالی بویژه مازندران افرادی آماتور با خرید زمین های حاصلخیز کشاورزان برای خود مشغله و سرگرمی درست کرده اند ، افراد که بیشتر آنان بازنشستگان دستگاههای اداری و اجرایی و غیر اجرایی شهری هستند که نه تنها سررشته ای از کار کشاورزی ندارند ، بلکه حتی شیوه زندگی کشاورزی را هم نمی دانند.
این افراد که تعداد آنان در سال های اخیر با گرفتن پاداش های کلان پایان خدمت افزایش یافته ، سرمایه های خود را به یک حساب و کتاب منفعت طلبانه شخصی به سمت خرید زمین های کشاورزی و باغی سوق دادند تا هم ارزش سرمایه اشان را حفظ کرده باشند و هم سرگرمی ای دلچسب در بهترین مناطق آب و هوایی کشور داشته باشند .
رضا فلاحی کشاورز آملی که سالهاست در زمین های شالیزاری خود فعالیت می کند در این باره گفت : تمام آنچه به عنوان شیوه کار در زمین استفاده می کنم ماحصل تجربه پدر و پدربزرگم است که به من منتقل شد و این تجارب خود برگرفته از صدها سال کشاورزی اجداد ماست که نسل به نسل انتقال یافته است .
وی افزود : به عنوان مثال وقتی آب از بالادست به سمت زمین های پایین دست می آید به همراه خود مواد مغذی خوبی دارد که زمین کشاورزی را برای استفاده از کود بی نیاز می کند و این تجربه را من از پیشنیانم دارم ، در حالی که یک فرد آماتور فاقد چنین تجربه هایی است و اینگونه تجربیات را از کتاب ها هم نمی توان استخراج کرد .
این کشاورز با سابقه آملی به خرید زمین کشاورزی مجاور باغش توسط فردی که بازنشسته یکی از ادارات است ، اشاره کرد و گفت : این فرد که از بومیان مازندران هم نیست براساس میل و گرایش شخصی خود اقدام به انجام یکسری کارها در هنگام کشاورزی می کند که هم برای زمین خودش و هم برای منطقه آسیب زاست .
وی افزود : در حالی که بسیاری از کارهایی که این فرد انجام می دهد نه تنها منجر به تولید محصول مناسب با بازدهی بالا نمی شود بلکه به مرور درختان باغش را نیز از بین می برد و با فوران آفت ، به باغ و زمین کشاورزی دیگران هم سرایت می کند .
** تغییر کاربری این بار نامحسوس
تغییر کاربری زمین های کشاورزی و باغی در مازندران که با ساخت و ساز ویلا در دهه 80 به اوج رسیده بود با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و هماهنگی قوای سه گانه و سخت گیری و نظارت کاهش یافت به گونه ای که برخی از مسئولان در دو سال گذشته حتی از توقف این کار مخرب خبر داده بودند.
با این وصف به نظر می رسد اشتهای افراد متمکن و بازنشستگان ادارات برای ت صاحب زمین های کشاورزی و باغی در شمال کشور پایان پذیر نیست ، موضوعی که امروز کارشناسان و مسئولان کشاورزی مازندران را به خاطر تغییر شیوه کاربری نگران کرده است .
معاون امور اراضی جهاد کشاورزی مازندران با ابراز نگرانی از رشد تغییر نامحسوس کاربری اراضی کشاورزی و باغی ، گفت : متاسفانه هیچ محمل قانونی برای مقابله با وضعیت جدید وجود ندارد برای این که دستگاههای و نهادهای مسئول ، تغییر کاربری اراضی را زمانی می دانند که زمین تقسیم بندی شده و ساخت و ساز در آن انجام شود .
سید حجت الله هادیان افزود : در این زمینه طی سال های اخیر با اقدامات قاطعانه با افراد متخلف به صورت جدی برخورد شده که منجر به پایان این نوع تغییر کاربری زمین های کشاورزی برای ویلاسازی شده است .
اواخر سال گذشته سازمان بازرسی استان مازندران اعلام کرد تا قبل از سال 92 حدود 60 هزار واحد مسکونی در زمین های کشاورزی و ملی مازندران به صورت غیر قانونی ساخته شد و متخلفان موفق شدند برای این سازه ها تغییر کاربری دریافت کنند .
آمارها نشان می دهد با همت کارشناسان امور اراضی، دادگستری کل و استانداری مازندران در مقابله با سوداگران زمین های کشاورزی در استان ، روند " تغییر کاربری محسوس " اراضی کشاورزی به صفر رسیده و از سال 92 تا پایان سال 96 حدود 850 هکتار از زمین های کشاورزی استان که در آستانه تغییر کاربری قرار داشتند ، حفظ کاربری شدند.
معاون امور اراضی جهاد کشاورزی مازندران گفت : آنچه امروز ما را نگران می کند دیگر دیوارکشی اطراف زمین ، قطع کردن درختان یا خشک کردن شالیزارها برای ساخت ویلا نیست ، بلکه تصاحب زمین ها توسط افرادی است که هیچ سررشته ای از کار کشاورزی و باغداری ندارند و فقط برای حفظ سرمایه هایشان و انتظار کشیدن روزی که بتوانند در آنها ویلاسازی کنند ، زمین ها را خریداری می کنند .
وی افزود : این افراد برای این که نشان دهند قصدشان ساخت و ساز و تغییر کاربری نیست ، اقدام مخرب تری انجام می دهند و آن هم انجام کار کشاورزی به صورت آماتور بدون توجه به تبعات آن ، تغییر نوع کشت در زمین ها و تغییر درختان باغ ها و حتی کاشتن درختانی است که هیچ تناسبی با استان مازندران ندارد و می تواند به شیوع انواع آفت ها و از بین بردن دار و ندار کشاورزان و باغداران استان منتهی شود .
هادیان گفت : حضور افرادی غیر کشاورز اما متمکن که برای پر کردن اوقات فراغت به کشاورزی روی می آورند حال کشاورزی استان را ناخوش کرده است ، برای این که آنان بدون این که قواعد و اصول کشاورزی را بلد باشند به صورت غیر حرفه ای و تنها بنا به آنچه خود تصور می کنند درست است به این کار دست می زنند .
این مسئول افزود : این شیوه فعالیت کشاورزی که منجر به بازدهی کم محصول و درآمد ناچیز می شود ، باعث شده تا این افراد در ادامه کار زمین ها را از حالت کشاورزی خارج کنند و یا زمین های کشاورزی را رها و بلااستفاده بگذارند تا زمان تغییر کاربری برسد.
وی توضیح داد : مثلا بیشتر این افراد در حاشیه روستاها و شهرها زمین خریداری می کنند و اطلاع دارند که حریم روستاها و شهرها با گذشت زمان به خاطر افزایش جمعیت افزایش می یابد و روزی نوبت زمین آنها هم می رسد که در محدوده مسکونی قرار بگیرد و در آن زمان به خواسته اشان می رسند.
کارشناسان فرهنگی هشدار می دهند که شیوع این روش طی دو دهه آینده به طور کامل بافت جمعیتی روستاهای استان های شمالی را تغییر خواهد داد و مناطق روستایی را به خاطر ازدیاد جمعیت خوش نشین از گردونه فعالیت تولیدی خارج می کند.
این کارشناسان به همراه مسئولان حوزه کشاورزی و منابع طبیعی بر این اعتقادند که مجلس شورای اسلامی باید با تصویب قانونی سختگیرانه ، برنامه ریزی این افراد فرصت طلب را با منع گسترش حریم روستاها مگر به خاطر افراد بومی ، ناکام بگذارد .
بر اساس قوانین و مقررات موجود ، حریم روستاها و شهرها پس از هر سرشماری نفوس و مسکن با طی مراحل قانونی در صورت افزایش جمعیت می تواند تغییر کند و بسیاری از غیربومیانی که در دهه های گذشته زمینی در اطراف روستاها و شهرهای استان های شمالی خریداری کرده بودند امروزه زمینشان در بافت مسکونی قرار گرفته است .
روستاییان بومی مازندران می گویند که همین افراد غیربومی که زمین هایشان به خاطر قوانین و مقررات موجود در سال های اخیر در محدوده مسکونی روستاها قرار گرفته ، ورود افراد غیر بومی دیگر به این مناطق را شدت بخشیده اند و به آنان در این باره مشاوره می دهند و حتی مکان زمین را هم برای آناان مشخص می کنند .
** تغییر الگوی کشت ، بهانه ای مناسب برای آماتورها
معاون امور اراضی جهاد کشاورزی مازندران به تبصره 4 ماده یک قانون حفظ اراضی کشاورزی اشاره کرد و گفت : در این قانون ، تغییر الگوی کشت و کار برای اجرای طرح های کشاورزی و دامداری مجاز اعلام و خود به مساله ای برای کشاورزی تبدیل شده است .
وی اضافه کرد : کشاورزان غیر حرفه ای با دستاویز قرار دادن این قانونی مبادرت به تغییر الگوی کشت محصولات زمین های کشاورزی می کنند و به طور مثال شالیزار را به گلخانه تبدیل می کنند .
این مسئول با تاکید بر این که تغییر الگوی کشت توسط این افراد غیربومی بساط کشاورزی حرفه ای مازندران را بر خواهد چید ، گفت : بافت کشاورزی مازندران به گونه ای است که کسی داخل اراضی شالیزاری کشت دیگری انجام نمی دهد و همه کشاورزان حرفه ای با هم هماهنگ هستند ولی هر جایی که این اتفاق افتاد پس از مدتی جا برای کشاورزی حرفه ای تنگ شد .
هادیان افزود : باید مسئولان ذیربط در بخش های مختلف تا تدوین و اجرای قوانین روزآمد با هماهنگی یکدیگر اقدام فوری انجام دهند که یکی از آنها می تواند عدم صدور مجوز برای تغییر الگوی کشت در پهنه بندی های کشاورزی حرفه ای باشد .
وی تاکید کرد : تداوم تولید با صدور مجوزهای جدید برای تغییر الگوی کشت با دلخوشی به این که دیگر زمین ها به ویلاسازی اختصاص نمی یابد ، تضمین شده نیست چرا که امور کشاورزی باید به اهلش سپرده شود تا نتیجه موردنظر حاصل شود .
هادیان گفت : متاسفانه بهانه ایجاد اشتغال هم در این زمینه به کمک افراد آماتور آمده است و آنان از این نقطه ضعف هم برای اقدام سودجویانه خود استفاده می کنند در حالی که متولیان امور باید بدانند اشتغال ناپایدار نه تنها مشکل استان را حل نمی کند بلکه در آینده ای نه چندان دور بر مشکلات خواهد افزود .
** آموزش اصول کشاورزی حرفه ای ، راه حل موقت
سازمان جهاد کشاورزی مازندران معتقد است از آنجایی که مشکل ورود افراد غیر کشاورز در این بخش را در حال حاضر به خاطر نبود قوانین و مقررات نمی توان متوقف کرد ، برای حفظ تولیدات کشاورزی و جلوگیری از تغییر کاربری نامحسوس اراضی کشاورزی ، آموزش این حرفه را در دستور کار قرار داده است .
معاون باغبانی و تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : همان طور که هر حرفه و شغلی با اصول و قواعدی همراه است ، کشاورزی نیز از این قاعده مستثنی نیست .
محمد تقی شکوهی افزود : زمانی حرفه ای اقتصادی و با بهره وری در تولید همراه است که بر پایه اصول و مبنای حرفه ای و اصولی انجام شود .
وی ادامه داد : رسیدن به کار اقتصادی با بهره وری در تولید نیز از مسیر استفاده از تجربیات گذشتگان و نیز مسائل علمی و بروز امکان پذیر است چیزی که در بازاریابی و مشتری مداری نیز تاثیر خود را خواهد گذاشت .
به گفته معاون جهاد کشاورزی مازندران ، اما کشاورزی در مازندران در حال رفتن به مسیری است که می تواند آن را از مسیر حرفه ای و بهره وری اقتصادی خارج کند .
وی به ورود افراد برخوردار از منابع مالی در این عرصه آن هم تنها در قالب خرید زمین به عنوان مشکلی نام برد که در صورت عدم ساماندهی آن می تواند در روند کشاورزی مازندران اختلال جدی ایجاد کند .
شکوهی گفت : شاید در میان افراد جدیدی که وارد عرصه کشاورزی می شوند واقعا کسانی باشند که به این حرفه علاقه مند باشند ، ولی از آنجا که این افراد دانش و تجربه کافی ندارند ، نمی توانند کشت و کار پررونقی داشته باشند در نتیجه بر خلاف تصورشان از کشاورزی ، تولیدشان پایین می آیند و در مدت کوتاهی بی انگیزه می شوند و زمین را رها می کنند .
وی با اذعان به این که با قوانین و مقررات موجود ورود این افراد به بخش کشاورزی اجتناب ناپذیر است ، افزود : جهاد کشاورزی مازندران برای حفظ زمین های کشاورزی و تولیدات باغی و زراعی برای این منظور وارد عمل شده و از ظرفیت های موجود در این بخش استفاده کرده است .
معاون جهاد کشاورزی مازندران اظهار داشت : کارشناسان ترویج و زراعت 60 مرکز خدمات کشاورزی مازندران و کارشناسان مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ها برای آگاهی بخشی این بهره برداران آماده اند تا به آنها مسائل لازم وضروری کشاورزی را یاد بدهند .
مازندران با 460 هزار هکتار زمین زراعی باغی سالانه حدود حدود هفت میلیون تن انواع محصولات کشاورزی تولید می کند.
این استان در تولید 15 نوع از 72 نوع محصولات کشاورزی استان از جمله برنج، مرکبات، کیوی ، گل و گیاه ، مرغ و آبزیان رتبه اول تا سوم کشور را دارد .
سازمان جهاد کشاورزی مازندران آمار بهره برداران کشاورزی در این استان را 400 هزار نفر اعلام کرده است .