بزرگنمايي:

پیام مازند- گردشگری دریایی نیروی محرکه اصلی رشد و توسعه اقتصادی هر کشوری است؛ اما متأسفانه درحال حاضر، مازندران با توجه به مزایای دریایی متنوع، نتوانسته از صنعت گردشگری استفاده بهینه داشته باشد و سهم گردشگری دریایی نیز به دلیل بی توجهی مسئولان بسیار ناچیز است.

صنعت گردشگری مکمل اقتصاد و توسعه

نازنین تبریزی عضو هیئت علمی گروه گردشگری دانشگاه مازندران  اظهار کرد:بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا سرانه ملی خود را از طریق این صنعت تامین کرده و عمده اقتصاد آنان بر محور گردشگری استوار است.

وی با اشاره به این که اکثر کشورهای صاحب صنایع و بزرگ در دنیا نظیر ژاپن، فرانسه، آلمان و غیره نیز در زمینه گردشگری توانمند بوده و این صنعت در ردیف های اول تا سوم اقتصاد آن ها قرار دارد، خاطرنشان کرد: بر این مبنا امروزه نگرش کشورها به گردشگری نه تنها اقتصاد محور بوده بلکه به عنوان یک ویژگی مثبت در توسعه های فرهنگی، اجتماعی، تبلیغی و حتی تولیدی توجه خاص به آن می شود.

پتانسیل سازی برای صنعتی درآمد زا

استاد رشته جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری دانشگاه مازندران با اشاره به این که کشورهایی که ظرفیت استفاده از گردشگری را ندارند حتی بر اساس آن سرمایه گذاری کرده و برای احراز این صنعت درآمدزا با برنامه ریزی اصولی ظرفیت سازی می کنند که مصداق عینی آن شهر دبی است،تصریح کرد: ایران در حوزه گردشگری علیرغم داشتن پتانسیل های بسیار، هنوز دچار عقب ماندگی است

وی افزود:  علت این است که گردشگری هیچ گاه به عنوان یک دغدغه برای مسئولان مطرح نبوده و هیچ حسابی نیز برای آن در نظر گرفته نشده است و می توان گفت در این زمینه از بسیاری کشورهای همسطح و همسایه عقب مانده ایم.

تنوع بخش گردشگری دریایی

تبریزی گردشگری دریایی را شامل پهنه آب و ساحل دانست و گفت: کشورهای مجاور پهنه های آبی که پیشرفت هایی چشمگیری در زمینه گردشگری دریایی داشتند در هر دو بخش ساحل و دریا کار کرده و موفق بودند که از آن جمله می توان به کشورهایی چون امارات، تایلند، مالزی، هنگ کنگ، اندونزی تا کشورهای اروپایی نظیر قبرس، اسپانیا، یونان و غیره اشاره کرد.

دبیر کارگروه تخصصی گردشگری و صنایع دستی اتاق فکر توسعه و تعالی مازندران مبحث گردشگری دریایی در کشور را فقط معطوف به ساحل دانست و خاطرنشان کرد: مبحث گردشگری دریایی بخشی مربوط به ساحل و بخشی از آن مربوط به دریا بوده که سفرهای دریایی، غواصی، ورزش های آبی متنوع، آکواریوم های دریایی و غیره را دربرمی گیرد که متاسفانه در کشور کمتر به آن توجه شده است.

فقدان یک تعریف جامع از گردشگری آبی

تبریزی از عدم یک تعریف جامع و جا افتاده در گردشگری آبی ایران سخن گفت و تاکید کرد: متاسفانه تمرکز ما بیشتر در ساحل و پس کرانه بوده و توجه کمی به پهنه آبی شده است.

وی با اشاره به مدیریت گردشگری دریایی در ایران اظهار کرد: متاسفانه آن چه در سواحل به عنوان تفریحات گردشگری وجود دارد، عمدتا بدون برنامه ریزی منسجم صورت گرفته؛ این مطلب نه تنها در سواحل شمالی بلکه در جنوب کشور هم مغفول مانده است.

نبود مطالعات مدون در حوزه گردشگری دریایی

تبریزی ایراد اساسی گردشگری دریایی کشور را فقدان مطالعات مدون و مناسب در این زمینه دانست و تصریح کرد: هیچ کشوری در دنیا وجود ندارد که بدون مطالعه پیشرفته در زمینه گردشگری توانسته باشد به بهره وری از این صنعت دست پیدا کند.

وی با یادآوری علت عدم بهره وری مناسب از دریای خزر در حوزه گردشگری یعنی عدم مطالعه شایسته خاطرنشان کرد: مطالعه مناسب، صرفا نوشتن شرح خدمات نیست که عده ای با نگارش متون و استفاده از منابع سایر کشورها آن را تنظیم کنند که نهایتا تبدیل به مجلدی زیبا برای قرار گرفتن در کتابخانه سازمان ها شود.

عضو هیئت علمی گروه گردشگری دانشگاه مازندران با اشاره به این که مطالعه باید در عرصه صورت گیرد، گفت: در مطالعات باید تمامی آیتم های مورد نظر در حوزه های طبیعی، محیط زیستی و جغرافیایی برای دریای خزر لحاظ شده و این مطالعات بستری باشد برای برنامه ریزی دقیق تا بدانیم در چه مناطقی می توانیم بهترین بازدهی را از صنعت گردشگری داشته باشیم.

نیاز نگاه یکپارچه به سواحل شمال کشور

تبریزی در مورد برنامه ریزی و مدیریت پروژه های گردشگری برای پهنه آبی شمال با اشاره به اینکه باید نگاه یکپارچه به دریای خزر داشته باشیم، یادآور شد: نمی توانیم برای مدیریت اصولی و مناسب نگاهی لوکال یا نقطه ای (مکانی) به این پهنه آبی داشته باشیم.

دبیر کارگروه تخصصی گردشگری و صنایع دستی اتاق فکر توسعه و تعالی مازندران به طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی یا ICZM اشاره و خاطرنشان کرد: نگرش ما نسبت به ساماندهی گردشگری دریایی باید دیدگاهی نظیر طرح ICZM باشد،با داشتن نگاه کلی می توان جزئیات را در نظر گرفت.

وی در ادامه افزود: با در دست داشتن مدیریت یکپارچه می توان به اهداف لوکال در راستای آن چه مدنظر است رسید ولی اگر بخواهیم از دیدگاه نقطه ای به مدیریت کل برسیم آثار و مشکلات متعددی در میانه راه به وجود خواهد آمد.

ظرفیت اکولوژیکی مناطق باید در نظر گرفته شود

تبریزی تصریح کرد: متاسفانه در مازندران تراکم بیش از حد گردشگر باعث شده، استان تاب و تحمل این حجم از جمعیت را نداشته باشد.

دبیر کارگروه تخصصی گردشگری و صنایع دستی اتاق فکر توسعه و تعالی مازندران با بیان این که اگر بخواهیم مازندرانی همیشگی داشته باشیم باید ظرفیت اکولوژیکی آن را مشخص کنیم، گفت: چنان چه بدون برنامه ریزی هر تعداد متقاضی وارد استان شود،ابتدا گردشگر از کمبود امکانات ناراضی خواهد بود و  سپس اتفاقاتی نظیر کمبود مکان های تفریحی و پدیده انفجار زباله پیامدهای ناگوار آن می شود.

وی نبود برنامه ریزی در زمینه ظرفیت تحمل منطقه را مربوط به کم اثر بودن درآمد گردشگری بر اقتصاد دانست و افزود: به دلیل نبود برنامه ریزی در حوزه گردشگری قطعا تعداد بالای گردشگر سود اقتصادی و فرهنگی برای استان ندارد چرا که زمینه و امکانات مطابق با تعداد مسافران نیست.

حریم های ساحلی تحت تصرف و تناقض قوانین بین سازمانی

تبریزی از دو چالش و مانع دیگر بر سر راه توسعه گردشگری دریایی نام برد و اظهارکرد: وجود حریم های ساحلی آزاد نشده دولتی و خصوصی مهم ترین چالش گردشگری دریایی مازندران است، زمانی که در ساحل آزادی وجود نداشته باشد، قطعا گردشگری دریایی شکل نگرفته و گسترش نخواهد یافت.

وی از تناقض موجود قوانین در بین سازمان های مختلف و مرتبط به عنوان یکی دیگر از چالش های تاثیرگذار بر گردشگری دریایی یاد کرد و افزود: سازمان هایی وجود دارند که ظاهرا باید در یک راستا حرکت کنند اما تضاد منافع و قوانین دارند.

استاد جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری لزوم یک مدیریت برابر و یکپارچه برای سازمان های مرتبط به هم را ضروری دانست و خاطر نشان کرد: حرکت به سمت یک هدف کلی نیازمند برنامه و چشم انداز واحد دارد تا در کنار آن اصلاح قوانین صورت گیرد و یک مدیریت جامع به دست آید.

عدم وجود طرح جامع گردشگری در استان مازندران

تبریزی، مازندران را جز استان هایی دانست که طرح جامع گردشگری ندارد و اضافه کرد: اولین و بهترین راه برای طرح جامع، مطالعات بنیادی و وسیع و نه جزئی در حوزه گردشگری است که باید در دستور کار قرار گیرد.

وی با اشاره به اینکه متاسفانه در بسیاری از موارد معیار تصمیم گیری ما برای وسعت مطالعات تحقیقاتی، میزان هزینه کرد است، گفت: باید یک بار با هزینه مناسب سند راه تنظیم و در این سند گردشگری یا طرح جامع پتانسیل های متنوع استان دیده شود.

دبیر کارگروه تخصصی گردشگری و صنایع دستی اتاق فکر توسعه و تعالی مازندران افزود: باید در طرح جامع برای هر بخش، اهداف و چشم انداز تعریف و مشخص شده سپس سازوکار اجرایی مناسب اجرا شود.

تبریزی با بیان اینکه باید افق های گردشگری ترسیم شود، خاطرنشان کرد:می توان از تجارب و نظرات کشورها و شخصیت های علمی که صاحب سبک هستند استفاده کرد و در کنار آن باید عزم اراده جدی برای عملیاتی کردن اهداف در مسیر صحیح برای نیل به یک گردشگری پایدار وجود داشته باشد.