بزرگنمايي:

مازن انلاين- آتش زدن کاه و کلش به‌رسم ناميموني در مزارع شمال ازجمله مازندران تبديل‌شده و هرازگاهي اين اقدام سبب بروز آتش‌سوزي در جنگل‌هاي خزري مي‌شود.

ديروز جنگل‌هاي قائم‌شهر در آتش سوخت و روزي نيز جنگل‌هاي ديگر. سال‌هاست که بسياري از کشاورزان، به سنت نياکان خود، پس‌ازآن که محصول گندم، برنج و جو خود را برداشت مي‌کند، ساقه‌هاي باقيمانده گياهان را آتش مي‌زنند و به انديشه خود، زمين را با هزينه‌اي ناچيز و زماني کوتاه براي کشت بعدي آماده مي‌کنند.

ساقه‌هاي خشکيده به جرقه‌اي شعله‌ور مي‌شوند و دودي سياه‌رنگ و غليظ به هوا برمي‌خيزد و نفس مزارع و جنگل‌هاي اطراف مي‌گيرد و هزاران موجود ريز مفيد براي چرخه حيات خاک مي‌ميرند و صد افسوس که از پس اين‌همه رنج و درد، خاک نيز حاصلخيز نمي‌گردد و گاه لحظه‌اي غفلت، شعله بر جان خرمن همسايه مي‌افکند و نتيجه‌اي جز خاکستر اندوه نخواهد داشت.

آتش زدن مزارع شايد در کوتاه‌مدت، موجب حاصلخيزي خاک گردد اما در درازمدت، موجب کاهش محصول خواهد شد؛ برخي پژوهش‌ها نشان مي‌دهد که سوزاندن خاک در کنار مزايايي همچون کنترل علف هرز و آفات که با روش‌هاي ديگري نيز قابل جلوگيري است، داراي معايبي همچون فرسايش خاک، گرم شدن اکوسيستم مزرعه، کاهش ماده آلي خاک و ميکروارگانيسم‌ها و درنتيجه کاهش حاصلخيزي خاک و همچنين، اثرات جبران‌ناپذيري بر محيط‌زيست و تنوع زيستي دارد.

آتش زدن بقاياي کشاورزي از مشکلاتي است که در سالهاي اخير اراضي کشاورزي را با مشکلات مختلف روبرو کرده است، برخي از کشاورزان بر اين اعتقادند که با آتش زدن کاه و کلش گندم و جو، آفات و علف‌هاي هرز را کنترل کرده و به‌نوعي در پاک شدن سريع زمين از بقاياي گياه قبلي و آسان شدن عمليات شخم براي محصول بعدي کمک کرده‌اند درحالي‌که با اين کار بسياري از مواد مغذي خاک را از بين مي‌برند.

علاوه بر از بين بردن مواد مغذي خاک به‌وسيله آتش زدن کاه و کلش، برافروختن آتش موجب وارد شدن صدمه به محصولات مزارع هم‌جوار شده و در افزايش آلودگي زيست‌محيطي تأثيرگذار است.

علاوه بر از بين بردن مواد مغذي خاک به‌وسيله آتش زدن کاه و کلش، برافروختن آتش موجب وارد شدن صدمه به محصولات مزارع هم‌جوار شده و در افزايش آلودگي زيست‌محيطي تأثيرگذار است

مدير جهاد کشاورزي بهشهر با هشدار به کشاورزان در اين راستا و عدم آتش زدن بقاياي کشاورزي گفت: آتش زدن کاه و کلش علاوه بر ايجاد چهره نازيبا در طبيعت، باعث بروز مشکلات زيست‌محيطي زيادي براي مردم و اکوسيستم منطقه شده و با توجه به مونوکسيد کربن و دي‌اکسيد کربني که از اين طريق آزاد مي‌شود علاوه بر عارضه زيست‌محيطي براي سلامت فرد هم ضرر دارد.

خليل حقيقي افزود: از ديگر مشکلاتي که با آتش زدن کاه و کلش مزارع ايجاد مي‌شود از بين بردن موجودات و حشرات داخل خاک همچون کرم خاکي و... است و همچنين اين آتش‌سوزي‌ها با از بين بردن ميکروارگانيسم‌ها که همان قارچ‌ها و باکتري‌هاي مفيد درون خاک هستند، حاصلخيزي خاک را کاهش دادو باعث از بين رفتن آن مي‌شوند.

وي بابيان اينکه عدم برگشت کاه و کلش به زمين موجب عدم حاصلخيزي خاک مي‌شود، يادآور شد: اگر اين کاه و کلش در زمين باقي‌مانده و يا به زمين برگشت داده شود با توجه به مواد غذايي که در درون خود دارد موجب حاصلخيزي زمين، بهبود بخشي خاک و کاهش استفاده از کودشيميايي مي‌شود.

مدير جهاد کشاورزي بهشهر همچنين آتش زدن بقاياي کشاورزي را عاملي مهم در فرسايش خاک دانست و خاطرنشان کرد: در مناطق شيب‌دار کوهستاني و راضي ميان‌بند و حتي در مناطق دشت با بارش باران بسياري از خاک‌هاي سطحي شسته شده و از بين مي‌روند درحالي‌که وجود کاه و کلش موجب فرسايش کمتر خاک و نگهداري آن در زمين مي‌شود.

حقيقي ادامه داد: بايد بدانيم که خاک سرمايه ملي است و براي توليد يک سانتي‌متر از خاک، 700 سال زمان لازم است که اميدواريم با نگه داشت کاه و کلش در اراضي از فرسايش خاک جلوگيري شود و آتش زدن بقاياي کشاورزي علاوه بر صدماتي که بر اراضي وارد مي‌کند در برخي اوقات موجب خسارت به اراضي هم‌جوار خود و محصولات آن مي‌شود.

مدير جهاد کشاورزي بهشهر افزود: با برداشت کاه از اراضي بخشي از اين کاه به‌عنوان علوفه استفاده مي‌شود اما بخشي که به‌عنوان خرده‌هاي کاه در زمين باقي بماند داراي مواد مغذي فراوان است که به‌واسطه مواد آلي که در درون خود دارد موجب حاصلخيزي اراضي و اصلاح خاک مي‌شود و حشرات مفيد بيشتري رشد کرده و نيازمندي به کودشيمايي کمتر مي‌شود.

حقيقي با اعلام اينکه در سال‌هاي اخير با توجه به آموزش‌هاي لازم و اطلاع‌رساني‌هاي مختلف کمتر از سال‌هاي گذشته شاهد آتش زدن بقاياي کشاورزي در اراضي هستيم، خاطرنشان کرد: مهم‌ترين توصيه ما در آتش نزدن اين بقاياي کشاورزي و کاه و کلش و ماندگاري آن در اراضي است.

وي گفت: کشاورزان عزيز مي‌توانند کاه و کلش را با ساقه خردکن خردکرده و دوباره به زمين برگردانند و اگر داراي آب مطمئن هستند کشت بدون شخم و شيار (نو کليج) را انجام دهند که در همين راستا در سال گذشته 80 هکتار از اراضي شهرستان بهشهر با استفاده از همين روش به کشت ذرت، سويا و کنجد اختصاص داد و ضمن تأمين و نگه داشت ماده غذايي در خاک از فرسايش خاک و آلودگي‌هاي زيست‌محيطي ناشي از آتش زدن کاه و کلش جلوگيري شد.

مدير جهاد کشاورزي بهشهر در پايان با اشاره به مواد قانوني برخورد با متخلفان آتش زدن بقاياي کشاورزي افزود: بر اساس قانون متخلفاني که با آتش زدن کاه و کلش از افراد سلب آرامش کرده و يا موجب خسارت شوند به مراجع قضايي معرفي مي‌شوند که تاکنون در شهرستان بهشهر از اين موارد نداشته‌ايم.

فرزين فرهادي، مدير جهاد کشاورزي  قائم‌شهر با اشاره به مضرات آتش زدن کاه و کلش کشاورزي، اظهار داشت: آتش زدن باقي‌مانده محصولات کشاورزي علاوه بر آلودگي محيط‌زيست، موجب از بين رفتن مواد آلي و ميکروارگانيسم‌هاي مفيد خاک شده و درواقع مرگ خاک زنده را به دنبال دارد.

وي تصريح کرد: اگر کاه و کلش کشاورزي در خاک دفن شود بعد از پوسيده شدن و تبديل به کود سبز، مواد آلي به خاک افزوده‌شده و خاک را ازنظر تغذيه غني مي‌کند.

اگر کاه و کلش کشاورزي در خاک دفن شود بعد از پوسيده شدن و تبديل به کود سبز، مواد آلي به خاک افزوده‌شده و خاک را ازنظر تغذيه غني مي‌کند

فرهادي به تأثيرات مثبت فيزيکي و شيميايي دفن کاه و کلش، اشاره کرد و افزود: خاک موجود زنده‌اي است که در هر يک سانتيمتر آن ميليون‌ها ميکروارگانيسم وجود دارد که دفن باقيمانده‌هاي کشاورزي در آن، تناسب لازم رابين مواد غني خاک بوجودآورده و با ايجاد خلل و فرج در آن، نفوذ آب را سريع‌تر و موجب تنفس خاک مي‌شود.

مديرجهادکشاورزي‌قائم‌شهر، عجله کشاورزان استان‌هاي شمالي براي کشت بعدي را يکي از عوامل مهم آتش زدن کاه‌وکلش دانست و عنوان کرد: اين فرهنگ بسيار بدي است که متأسفانه در فصل تابستان رايج است، و وزارت جهاد کشاورزي آن را تأييد نمي‌کند و در کلاسهاي آموزشي ترويج به کشاورزان توصيه مي‌کند باقي‌مانده‌هاي کشاورزي را به خاک برگردانند.

سوزاندن مزارع، پس از برداشت محصول در دسترس و آسان‌ترين روشي است که از گذشته تاکنون کشاورزان آن را انجام مي‌دادند، سنتي که به‌اشتباه، همچنان ادامه يافته و منع قانوني نيز مانعي براي آن نشده و تغيير آن نيازمند آگاهي‌رساني، فرهنگ‌سازي و صرف زمان براي تغيير ديدگاه کشاورزان نسبت به اين امر است.

شايد امروز، سوزاندن ضايعات مزارع منفعتي کوتاه‌مدت داشته باشد؛ اما بي‌شک فردا، فرزندان اين سرزمين بهاي گزافي براي آن پرداخت خواهند کرد.