بزرگنمايي:

پیام مازند - ساری- تعداد رسانه‌ ها در مازندران طی یکی دو سال اخیر افزایش قابل توجهی یافت که این موضوع به دلیل تحقق نیافتن آن چه که از این افزایش تعداد انتظار می رفت، مورد انتقاد برخی فعالان این حوزه قرار گرفت.
به گزارش خبرنگار ایرنا، در حال حاضر مازندران بر اساس آمار معاونت مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی با 311 رسانه ثبت شده، هشتمین استان کشور از نظر تعداد رسانه‌هاست، اما از نظر تعداد روزنامه‌ ها، با 16 عنوان پس از تهران و خوزستان، سومین رتبه کشور را دارد.
در حال حاضر 52 هفته ‌نامه، 25 دوهفته ‌نامه، 30 ماهنامه، 3 دو ماهنامه، 36 فصل نامه و 8 دوفصل نامه نیز در مازندران مجوز فعالیت دارند که در مجموع تعداد رسانه‌ های چاپی این استان را به 169 رسانه می ‌رساند.
همچنین 120 رسانه الکترونیک برخط و 21 رسانه الکترونیک غیر برخط نیز در مازندران مجوز فعالیت دارند که در مجموع 311 رسانه‌ ثبت شده استان را تشکیل می‌ دهند.
نکته قابل توجه این که بر اساس شنیده‌ ها تعداد زیادی تقاضا برای ثبت رسانه‌ از مازندران هم اکنون در معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد و هیات عالی نظارت بر مطبوعات وجود دارد که به مرور بر تعداد رسانه‌ های ثبت شده استان خواهند افزود. گواه این موضوع نیز افزایش چشمگیر تعداد رسانه ‌های استان در چند ماه اخیر است.
مازندران تا 21 فروردین امسال 265 رسانه ثبت شده داشت که این تعداد در پایان خرداد امسال با لغو امتیاز 12 رسانه به دلیل فعالیت نداشتن و به استناد ماده 16 قانون مطبوعات، به 253 رسانه رسید. از دهه سوم خرداد تا پنجم تیر، تعداد رسانه‌ های استان به 258 و تا 9 مرداد به 269 رسید. آمارهای معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد نشان می‌ دهد که تا 13 شهریور مجموع رسانه ‌های استان به 282 رسانه افزایش یافت و در نهایت طبق آخرین آمارها تا 10 آذر، این تعداد به 311 رسیده است.
به عبارتی از خرداد امسال تا کنون 58 رسانه به جمع رسانه‌های استان افزوده شد که رقم قابل توجهی محسوب می ‌شود. این افزایش تعداد رسانه ها طبیعتا افزایش اثرگذاری آن ‌ها در جامعه را نیز باید در پی داشته باشد، اما بسیاری از فعالان حوزه رسانه در مازندران بر این باورند که با این افزایش تعداد، در مازندران اتفاقی که انتظار می‌ رفت رخ نداد و رسانه ‌ها در فضایی خارج از آن چه که موظف به انجام آن هستند، فعالیت می ‌کنند.
** اوج‌ گیری غیر حرفه‌ای ‌ها
برخی فعالان حوزه رسانه نیز در استان بر این باورند که افزایش تعداد رسانه‌ها در صورت نبود نظارت نه تنها نمی ‌تواند کمکی به افزایش کیفیت آن‌ها کند، بلکه سبب رشد غیرحرفه‌ای‌ها خواهد شد.
سید احمد حسینی از فعالان رسانه ای استان در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: تعدد رسانه هیچگاه لزوما به منزله افزایش کیفیت خروجی نیست و نخواهد بود؛ همان طور که تعداد کم رسانه‌ ها نیز لزوما به معنی ناتوانی آن بخش و نزول کیفیت نیست.
وی افزود: اگر نگاه به تعدد رسانه‌ ها بر مبنای منفعت ‌طلبی و پیشبرد اهداف شخصی باشد؛ آنچه در آینده نزدیک با آن مواجه خواهیم بود، افول قدرت رسانه‌ ها و اوج‌ گیری برخی رسانه ‌نماها خواهد بود. از سویی دیگر افزایش تعداد رسانه به ورود هر یک از آنها به تمامی بخش‌هایی منجر می‌ شود که شاید کمترین آگاهی لازم نسبت به آن حوزه را هم نداشته باشند که این امر پیامدهایی خواهد داشت.
**منافع اقتصادی و رسانه‌ های وابسته
عده ‌ای از فعالان رسانه‌ ای استان معتقدند که بخشی از میل گسترده برای دریافت مجوز رسانه ‌ها در استان تنها به خاطر منافع سیاسی یا اقتصادی انجام می‌ شود و از پشتوانه حرفه ‌ای برخوردار نیست.
رضا شریعتی یکی از خبرنگاران مازندرانی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: امروز تأسیس رسانه در مازندران عمدتاً با اهداف صرفاً اقتصادی است، نه تنویر افکار عمومی و دغدغه توسعه مازندران. در بسیاری از نشریات هر چیزی به جز رسالت کاریشان دیده می‌ شود؛ حتی معدود رسانه‌ هایی که انتظارات را به طور ضعیف برآورده می ‌کنند، تعریف درستی از کار حرفه ‌ای ندارند.
منتقدان افزایش بدون ضابطه و نظارت رسانه ها در مازندران، بر این باورند که با روند موجود، رسانه‌ها و مطبوعات مازندران آینده خوبی ندارند. تبدیل شدن برخی رسانه ‌ها و نشریات به بولتن ادارات، انتشار اخبار برای زمینه‌ سازی دریافت آگهی و رپرتاژ، تیترفروشی، انتشار روزانه عکس های ژستیک و بزرگ از مدیران و مسئولان در صفحه اول و بی ‌توجهی به مشکلات برای جلب نظر بعضی مدیران و فراهم شدن دریافت و جذب آگهی های دولتی برخی از دلایلی هستند که این فعالان رسانه ای بیان می کنند.
گواه این ادعا نیز اقبال کم از نشریات استان و تیراژ پایین آنهاست؛ تیراژی که هیچ آمار شفافی از آن وجود ندارد، اما مشاهدات و بررسی ها نشان می دهد بسیار اندک است. حتی شنیده می شود که برخی نشریات استان در حد چند ده شماره چاپ می شوند تا فقط در ادارات توزیع شوند.
مهم ترین استراتژی رسانه ها و بویژه نشریات پرتعداد در مازندران برای بقا و ادامه مسیر جذب آگهی های دولتی است و به همین دلیل کسب نکات آموزشی و حرفه ای برای افزایش کیفیت فعالیت ها، کمتر در رسانه های مازندران مورد توجه قرار می گیرد.
این نقدها را می‌ توان در اظهارات برخی دیگر از فعالان رسانه‌ ای استان نیز به شکل ‌های مختلف یافت.
مهدی گرزین که مدیرمسئول یکی از نشریات و سایت‌های خبری در استان است، اعتقاد دارد در مازندران به خاطر عملکرد ضعیف رسانه‌ های پرتعداد، اعتماد مردم نسبت به رسانه‌ ها کاهش یافته و بعید نیست که تا مدتی دیگر کانال‌ ها و صفحات مجازی جای رسانه‌ ها را حتی نزد مدیران هم بگیرند.
وی افزود: وقتی صحبت از رسانه می‌ کنیم باید تعاریف اولیه ما از رسانه روشن باشد. نمی توان به داشتن 16 روزنامه استانی بالید، اما با تیراژی بسیار اندک فقط برای جذب رپرتاژ و آگهی از آن استفاده کرد. ما حتی در نقد سیاست‌ های مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد هم خودسانسوری پیشه می‌ کنیم. اگر رسانه صدای مردم نباشد، یعنی ما بر سر شاخه نشسته و مشغول بریدن آن هستیم.
** دو روی سکه
نقد به سیاست‌ های چند سال اخیر وزارت فرهنگ و ارشاد در صدور مجوز رسانه ‌ها تا کنون بارها در رسانه‌ ها مطرح شده است.
به گفته سینا قربانی آملی خبرنگار و مدیرمسئول یکی از نشریات مازندران، روندی که هم اکنون وزارت ارشاد در صدور مجوزهای رسانه پیش گرفته، یک معضل جدی و خطرناک را ایجاد کرده و رسانه‌ ها را از مهم ‌ترین هدف خود یعنی شکل ‌دهی افکار عمومی و تبیین اندیشه‌ های ملی و مذهبی دور کرده است.
این فعال رسانه ‌ای در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: مسئولان وزارت ارشاد بر این باورند که هر چه تعداد رسانه‌ ها بیشتر باشد، آزادی بیان نیز بیشتر خواهد شد و در این رقابت رسانه‌ های غیر متخصص در نبرد با حرفه ‌ای ‌ها حذف می ‌شوند؛ اما این موضوع فقط یک روی سکه است که وزارت ارشاد آن را دید.
وی توضیح داد: روی دیگر سکه که عمیق ‌تر هم است، این است که نبود بسترهای فرهنگی مناسب و نداشتن سواد رسانه ای مخاطبان در کشور دقیقاً اثر عکس روی این تاکتیک خواهد گذاشت و با افزایش بی ‌ضابطه رسانه‌ ها، افکار عمومی گمراه می ‌شوند و منابع اصلی خود را شبکه ‌های خارج از کشور قرار می‌دهند.
این‌ ها اظهارات تعدادی از فعالان رسانه‌ ای مازندران است، اما معاون فرهنگی و مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران نگاهی متفاوت به این موضوع دارد.
عباس زارع با بیان این که موافق سیاست های وزارت فرهنگ و ارشاد مبنی بر افزایش تعداد رسانه هاست، به خبرنگار ایرنا گفت: چشم انداز این طرح مناسب است، زیرا رقابت بین رسانه ها برای بهتر شدن را ترسیم می کند. سیاست تعریف شده وزارت فرهنگ به شکلی است که رسانه های تازه مجوز گرفته یا تازه تغییر وضعیت داده، تا مدتی مشخص نمی توانند از حمایت های دولتی برخوردار شوند. وی افزود: با این حساب اگر رسانه نتواند در این مدت در بخش بازاریابی و اقتصاد رسانه قدرتمند شود و روی پای خود بایستد، از حمایت برخوردار نمی‌شود، همان طور که در تمام دنیا همین است. به همین دلیل با این سیاست جدید در صدور مجوزها موافقم.
** ایجاد فضای رقابتی برای رسانه ها
این مسئول از افزایش نظارت بر کیفیت رسانه ها به موازات افزایش صدور مجوز خبر داد و گفت : با افزایش تعداد رسانه‌ها، قطعا به واسطه محکم‌تر اجرا شدن ماده 16 قانون مطبوعات، لغو مجوز هم بیشتر اتفاق می‌افتد و افراد دیگری جایگزین می‌شوند، چرا که ما نیز معتقدیم مسکوت ماندن فضا فساد به وجود می‌آورد.
معاون فرهنگی مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران رقابتی شدن فضای مطبوعات را عامل افزایش کیفیت فعالیت آن ها دانست و افزود: در استان خودمان تا 10 سال پیش روزنامه هایی بودند که امروز به خاطر فضای باز ایجاد شده برای فعالیت رسانه ها، از رقابت با هفته نامه ها هم عقب مانده اند و این اتفاق حاصل باز شدن فضای فعالیت برای رسانه هاست، چرا که اگر فضا همچنان بسته می ماند، امروز شاهد چهره های جدید در عرصه رسانه نبودیم.
وی با بیان این که ورود ایده های جدید در فضای رسانه، قدیمی ها را به حرکت وادار می کند، گفت: وقتی برای دریافت مجوز رسانه تقاضا وجود دارد و هیأت عالی نظارت بر مطبوعات داریم که متشکل از چهره‌های شاخص ملی هستند و صلاحیت را بررسی می‌کنند.
زارع با طرح این پرسش که چرا نباید رسانه های جدید وارد شوند؟ ، افزود: رسانه ها صنف خدماتی نیستند که بخواهیم معیار موقعیت مکانی یا سرانه ‌ای داشته باشیم.
معاون اداره کل فرهنگ و ارشاد مازندران در پاسخ به این پرسش که ورود غیر حرفه ای ها به این فضا چگونه قابل کنترل است، گفت: رقابت بین رسانه ها به خاطر فضایی است که مخاطبان رقم می زنند به این معنی که مخاطبان حق انتخاب دارند و این انتخاب بر اساس کیفیت رقم می خورد، در نتیتجه افراد و رسانه ها با هر نیتی که وارد این عرصه شوند، باید ویترین کار را که رسانه بودن آن است حفظ کنند و به همین دلیل ساختار حرفه ای رسانه را باید رعایت کنند.
زارع با این حال بخشی از چالش های موجود در فضای رسانه ای استان برای ورود غیرحرفه ای ها را ناشی از تعلل در تامین نیازها و زیرساخت ها مانند بیمه خبرنگاران دانست و گفت: خودمان هم در این بخش تقصیرهایی داریم، چرا که نتوانستیم از نظر زیرساختی رسانه ها را تامین کنیم.
وی توضیح داد: برای نمونه بحث بیمه خبرنگاران و رسانه ها سال هاست که وضعیت مشخصی ندارد و این نکات هم در مناسب عمل نکردن رسانه ها اثرگذار هستند.
به هر حال تعداد رسانه‌ها در مازندران با سرعت بیشتری نسبت به بسیاری از استان ‌های دیگر رو به افزایش است و این موضوع موافقان و مخالفانی در مازندران دارد. منتقدان بر این باورند که باید به همین میزان که برای فعالیت رسانه‌ ها مجوز صادر می‌شود، بر روند کیفی و حرفه‌ ای بودن آن ها نیز نظارت شود تا به هویت کار رسانه ‌ای در مازندران خدشه و آسیب وارد نشود و به مرور تعریف از فعالیت رسانه‌ ای نزد جامعه و حتی مدیران تغییر نکند.
9927/1654