بزرگنمايي:

پیام مازند - ساری - خوردنی های گران قیمت که قدمت چندانی در سفره یلدا ندارند، امروزه به جزء جدایی ناپذیر شب یلدا تبدیل شدند و یلدا را پیش از اثر گذاری بر پیوند خانوادگی، تحت الشعاع مسائل اقتصادی قرار داده است.
یلدا یا همان شب چله از آیین های کهن ایرانیان است که تا خاطرمان می آید شبی برای دورهمی، دیدار اعضای خانواده، خوراکی های ساده با دنیایی از فلسفه سلامت، یکرنگی، قصه ها و شوخی های بزرگان و سفره های مزین به غذا و تنقلات خانگی و شبی بی انتها بود.
با توجه به اینکه برخی معتقد هستند که گرانی ها رنگی بر دورهمی انداخته است، بسیاری نیز بر این اعتقادند که از گرانی ها می توان فرصتی ساخت تا تجملگرایی از کهن آئین هایی مانند یلدا زدوده شود و یلدا به اصل خود بازگردد.
طی سالهای گذشته به دنبال کمرنگ شدن بسیاری سنت های یلدا طولانی ترین شب سال، گپ و گفت های صمیمانه و فال حافظ و شاهنامه خوانی و حتی جمع شدن دور کرسی مادربزرگ ها و پدربزرگ ها نیز بواسطه گران شدن قیمت ابزار برپایی شب یلدا از یلدا رنگ باخته است که نشان از تاثیر پذیری هر چه بیشتر یلدا و دیگر آئین ها از رقابت تجمل گرایی می دهد.
البته ناگفته نماند که این روزها کام مردم از افزایش قیمت ها ناخوشایند و تلخ است و افزایش قیمت آجیل و میوه ها نیز از این قاعده مستثنی نبودند که برخی از آنها از جمله انار و هندوانه از قدیم جزو لاینفک یلدا هستند.
 پسته این روزها در بازارچه های مازندران که بیشترین مرکز تامین مایحتاج مردمان خطه شمال هستند حدود از 170 تا 240 هزار تومان به فروش می رسد.
همچنین در بازارهای مازندران تخمه آفتابگردان حدودا کیلویی 50 هزار تومان ، بادام زمینی 70 هزار تومان و بادام هندی 170 هزار تومان به خریدار فروخته می شود.
قیمت آجیل بنابه آمار فروشندگان طی یکسال گذشته به چهار برابر قیمت و در مقابل فروش آن به یک چهارم سال گذشته رسیده است و این نشان می دهد امسال سفره های یلدایی بسیاری بی رنگ و رونق تر از سالهای گذشته برگزار می شود.
علاوه بر این میوه ها هم از سبد گرانی ها غافل نماندند. میوه هایی مانند انار با کیلویی 10 هزار تومان ، سیب 12 هزار تومان ، خرمالو کیلویی10 هزار تومانی گرمای گرانی ها را بیش از بیش به بازار سرد یلدا منتقل می کند.
در این میان میوه های بومی مازندران مانند پرتقال و نارنگی با کیلویی حدود 2 هزار و 500 تا چهار هزار تومان مانند مظلومان یلدا در سبد ارزان قیمت ها قرار دارند.
عباس عمرانی یکی از خشکبار فروشان در آمل به خبرنگار ایرنا گفت: امسال بازار بسیار کساد است و ما حتی نصف سال گذشته نیز جنس سفارش نداده ایم.
وی با اشاره به اینکه بالا رفتن قیمت ارتباطی به شب یلدا ندارد، افزود: سال گذشته یک هفته قبل از شب یلدا تمام اجناس مغازه به فروش رفت و مجبور به درخواست دوباره بار از شرکت ها و توزیع کنندگان شدیم.
این کاسب قدیمی آملی با بیان اینکه گرانی و کاهش قدرت خرید مردم مهم ترین عامل سردی و کسادی بازار است، گفت: از هم اکنون خریداران شب عید فقط قیمت اجناس را پرس و جو می کنند و با دلسردی از مغازه خارج می شوند.
عمرانی افزود: حتی خریداران دائمی و آنهایی که دستشان به دهنشان می رسد نیز امسال یا خریدی نکردند و یا خریدشان را خیلی کم کرده اند.
او با اشاره به اینکه کارمندان مهم ترین مشتران مغازه اش هستند، اظهار کرد: امسال بسیاری از مشتریان دائمی حتی وارد مغازه ام نشدند.
جعفر توکلی از حجره داران میوه و تره بار پایین بازار آمل نیز گفت: انگار نه انگار بازار شب یلدا است، مشتریان فقط در حال گشت زنی در بازار هستند.
او با بیان اینکه من هر سال ایام پیش از یلدا بیش از بازار شب عید نوروز میوه و تره بار می فروختم ، افزود: امسال بازار به سردی شب های زمستان است و خبری از مشتری شب یلدا نیست.
توکلی که 25 سال سابقه حجره داری دارد، گفت: فروشمان خوب و مانند روزهای معمولی است، اما آنچه به عنوان بازار شب یلدا سال های سال مرسوم بود، امسال خبری از آن نیست.
وی گرانی میوه و تره بار را ناشی از گرانی آنها در بازار تره بار عنوان کرد و گفت: فروشنده و مغازه دار سود خاصی در فروش ندارد و قیمت های سراسری و به اصطلاح میدان بالا رفته است.
**تهدید مستقیم آیین ها و سنت ها با وجود گرانی ها
مسئول پژوهش مردم شناسی و میراث معنوی مازندران گفت: با کاهش قدرت اقتصادی و خرید مردم بسیاری از آئین های فرهنگی در معرض کمرنگ شدن هستند چراکه بسیاری از آئین ها همراه با ابزار و موادی هستند که بدون آن این آئین ها بی هویت می مانند.
مریم اصانلو با بیان اینکه مهم ترین عنصر یک فرهنگ و آئین سنتی ماهیت آن است، ادامه داد: اما نمی توان سنت های کهن و آئین های فرهنگی را فقط صرف زنده نگهداشتن در ذهن ها و بدون ماهیت آن حیات بخشید.
این کارشناس گفت: مهم ترین ماهیت یلدا دورهمی و نزدیکی خانواده و جامعه به یکدیگر هستند اما نباید فراموش کرد که این رسم هم مانند بسیاری از رسوم نیاز به ابزاری دارد که غذا و خوردنی یکی از اصلی ترین آن هاست.
اصانلو با اشاره به اینکه مشکلات اقتصادی در چند دهه گذشته در کمرنگ کردن بسیاری از آئین های بومی و ملی مانند نوروز و یلدا موثر بودند، اظهار کرد: متاسفانه چیزهایی مانند تنقلات، آجیل، میوه ، گوشت و حتی محصولات خانگی مانند شیرینی ها که از روزگاران قدیم چهره بخش به آئین هایی مانند یلدا و نوروز بودند اکنون به دلیل گرانی رفته رفته از سر سفره ها محو شده اند.
کارشناس میراث فرهنگی گفت: در گذشته سفره های رنگارنگ بخشی از ماهیت مراسم و آئین های فرهنگی همانند یلدا را شکل می داد اما اکنون به دلیل ناتوانی از تامین چنین مواردی نه تنها یلدا به فراموشی می رود بلکه حتی رفت و آمد های خانوادگی و مهمانی ها نیز کمتر و کمتر می شود.
اصانلو همچنین تاکید کرد که این موضوع به آئین هایی مانند یلدا و نوروز ختم نمی شود و در آینده آئین های مذهبی نیز متاثر از گرانی ها کمرنگ تر می شوند.
مسئول پژوهش مردم شناسی و میراث معنوی مازندران گفت که تصویر سازی و انتقال یلدا برای نسل آینده بدون اینکه آن را لمس کنند کاری عبث و بیهوده است.
**لوکس سازی یلدا بلای جان آن شده
دانشجوی کارشناسی ارشد میراث فرهنگی در این باره گفت: متاسفانه یلدا این سالها برای برخی از خانواده ها به مراسمی لوکس تبدیل شده که به جای نمایش گذاشتن یکدلی، دورهمی دارایی ها و اقلام گران خانه خود را در این شب و حتی فضای مجازی به نمایش می گذارند.
مریم آقا داداشی افزود: از زمانی که تجملات و چشم و هم‌ چشمی چاشنی سفره‌ های شب یلدا شده این سنت دیرینه رنگ دیگری به خود گرفته به طوری که گاهی طول سفره‌ های تشریفاتی این شب بیش از طول آخرین شب پاییزی می‌شود.
وی همچنین گفت: متاسفانه امروز کار به جایی رسیده که کاسبان یلدا چند روز مانده به طولانی‌ترین شب سال فهرست کالاهای خود را در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی به نمایش می‌گذارند و برای نمونه کارهای خود مشتری جذب می‌کنند.
این کارشناس با بیان اینکه فلسفه شب یلدا چیزی جز نماد نیکی‌ها و مهرورزی به یکدیگر و جنگیدن با ظلمت و رسیدن به سپیده و روشنایی نبوده و آرمانی جز تحکیم پیوند خانواده ها، یکی شدن همه اعضا و تقویت روابط درونی ندارد، افزود: این فلسفه‌ امروز به آرامی در مردابی از تجملات در حال غرق شدن است و متاسفانه کسانی هم که توان هم‌پا شدن با این تجملات را ندارند از خیر برگزاری چنین آئین‌هایی می‌گذرند.
آقا داداشی تاکید کرد: امروز بدون توجه به ریشه های تجمل گرایی، چه بیان کنیم و چه کتمان، بخشی از جامعه و همچنین رسوم و آیین های اجتماعی ما مسموم تجمل گرایی و اشراف گرایی شده است.
به گفته او شاید این زنگ خطری باشد در به فراموشی سپرده شدن سنت‌های خوبی که با ایرانی و فرهنگ ایران گره خورده و بخشی از هویت ما را شکل می‌دهد.
این کارشناس میراث فرهنگی با بیان اینکه گرانی ها حتما به اقتصاد خانواده ها اسیب می رساند، تاکید کرد: اما شاید درباره یلدا که آغشته به اسراف و تجملگرایی است، گرانی ها تلنگری برای مردم باشد تا این کهن ائین چند هزار ساله را به همان شکل صمیمی و ساده آن اما با گرمای بیشتر بازگردانند.
**دورهمی ، کارکرد اجتماعی یلدا
دانشجوی کارشناسی ارشد میراث فرهنگی اظهار کرد: کارکرد اجتماعی و بنیادی یلدا در گردآوردن اعضای خانواده به دورهم و بر سر یک سفره و زدودن کدورت و نفاق، تجدید وفاق، ایجاد وحدت و همدلی در میان آنهاست و در استوار نگه داشتن بنیان و پایه های خانواده و تداوم بخشیدن به استحکام آن در جامعه نقشی بسیار موثر در تاریخ ما ایفا کرده و هنوز هم چنین نقش تاثیرگذاری دارد.
اقا داداشی ادامه داد: هویت مردم هر منطقه با اتکا به فرهنگ و تاریخ آن قابل تعریف است و با شناخت پیشینه و سیر توسعه هر جامعه طی زمان می توان به این تعریف دست یافت، اما اینکه چرا این منطقه نتوانست به درستی از نمادها و رسوم سنتی خود پاسداری کند سوالی است که باید به آن به طور خاص توجه شود.
با همه این توصیف ها باید نشست و دید که گرانی آیا یلدا را به خاطره ها خواهد سپرد و یا اینکه تجملات و هزینه های سرسام آور را از طولانی ترین شب سال زدوده و ان را به شبی تبدیل می کند که روشنی دلها گرما بخش خانواده ها است نه رنگارنگی سفره ...