بزرگنمايي:

پیام مازند - ساری- شخم و شیار و آب تخت کردن زمین های شالیزاری مازندران با استفاده از انواع تیلر در حالی به خط پایان رسیده است که کمبود جایگزین مناسب، تراکتورهای سنگین وزن را چون بختکی سهمگین بر سینه خاک این اراضی نشانده است.
  تیلر، نخستین ماشین کشاورزی برای اراضی شالیزاری در مازندران بود. این ماشین کوچک و سبک اوایل دهه 50 با سلام و صلوات پا به شالیزارهای استان گذاشت و در کمتر از یک دهه برای همیشه پرونده گاو و گاوآهن را بست تا تصویر گاوهای بسته به خیش و مردان همراه به نوستالوژی چندین نسل تبدیل شود.
این روزها کمتر کشاورزی در مازندران یافت می شود که زمین شالیزاری خود را با تیلر شخم و شیار کند و در عوض همه جا افرادی دیده می شوند که در حال آماده سازی زمین هایشان با تراکتورهایی هستند که به گفته کارشناسان کشاورزی ساختمان خاک را بشدت از بین می برند.
تا زمانی که تیلر بود، شخم و شیار ،آب تخت کردن و خزانه گیری اراضی شالیزاری مازندران از اواخر فروردین ماه آغاز می شد و به طور معمول در اواخر خرداد به مرحله نشاء می رسید. از حدود یک دهه پیش با تغییرات اقلیمی، گسترش کشت دوباره، خزانه گیری با پوشش پلاستیک و دسترسی آسانتر به تراکتور، شخم و شیارها به روزهای سرد و یخبندان زمستان رسید تا بهانه کافی برای حذف تیلر فراهم شود.
اگر چه کارشناسان کشاورزی حذف تیلر را با توجه به پیشرفت تکنولوژی و ورود ماشین های جدیدتر امری اجتناب ناپذیر می دانند، ولی معتقدند که این کار در شمال کشور زودهنگام و در نبود جایگزین مناسب انجام گرفته است و به همین دلیل تراکتورهای سنگین وزنی جایگزین شدند که بیشترین آسیب را به خاک این اراضی وارد کرده و تبعات مخرب درازمدت به همراه آوردند.
مشاهدات خبرنگار ایرنا نشان می دهد که بیشتر تراکتورهایی که در حال شخم و شیار در زمین های شالیزاری دیده می شوند از نوع سنگین وزن با 75 قوه اسب هستند و تناسبی با نوع خاک و نیاز شخم و شیار این اراضی ندارند.
تیلرهایی که در اراضی شالیزاری مازندران به کار گرفته می شد، نه تنها بین چهار و نیم تا هفت و نیم قوه اسب قدرت و سنگینی داشتند، بلکه برای شخم و شیار از چرخ های مخصوصی زمین های باتلاقی استفاده می شد که بسیار سبک وزن بود.
** نوستالژی تیلر
یکی از شالیکاران بخش لاله آباد بابل به خبرنگار ایرنا گفت که اولین تیلر چهار و نیم اسب کوبوتا سال 1352 وارد روستای ایمن آباد این بخش شد و وقتی عملیات شخم و شیار را در زمین باتلاقی انجام می داد، همه مبهوت سرعت پیشرفت کرد و راحتی آن بودیم و آن روز را جشن گرفتیم.
مسیح هاشمی افزود: در آن زمان قیمت تیلر با توجه به میزان درآمد کشاورزان خیلی زیاد بود و علاوه بر این به کار گرفتنش نیاز به مهارت داشت که بیشتر کشاورزان بی بهره بودند در نتیجه تا سال ها بعد کشاورزان منطقه برای شخم و شیار شالیزاری با تیلر در نوبت قرار می گرفتند.
این کشاورز گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تحولات اقتصادی، دیگر قیمت تیلر از حالت کالای لوکس خارج شد و کشاورزان یکی پس از دیگری به خرید این وسیله با ارزش برای رونق و سادگی کار کشاورزی اقدام کردند.
بررسی های رسمی نشان می دهد که دستکم 95 درصد شالیکاران مازندران مالک یک دستگاه تیلر کشاورزی شدند، چرا که تیلرهای کشاورزی علاوه بر شخم و شیار، نقش کاربردی مهمی در جابه جایی بار و حتی خانواده ها در زمان غیر کشاورزی داشت و به عنوان وسیله نقلیه برای جا به جایی اعضای خانواده های در رفتن به مهمانی به روستاهای اطراف نیز استفاده می کردند.
به نظر می رسد دهه 80 با بالا رفتن سن نسل کشاورزان شالیکار که کار کردن با تیلر را برایشان غیرممکن کرد، نقطه آغازی برای خداحافظی این وسیله کشاورزی از زمین های شالیزاری بود و از آن زمان به مرور تراکتورهای غلات کار، وارد این اراضی شدند.
حضور تراکتورهای سنگین وزن در شالیزارها با ورود تراکتورهای مخصوصی این اراضی هم همچنان ادامه دارد، اگر چه جهاد کشاورزی مازندران از پارسال ورود هر گونه تراکتورهای سنگین وزن غلات را برای شخم و شیار زمین های شالیزاری ممنوع اعلام کرد.
مدیر هماهنگی و ترویج جهاد کشاورزی مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در بخش شخم و شیار در زمین های شالیزاری استفاده از تراکتور های 35 قوه اسب مورد تاکید است.
مجید بهادری با اشاره به اینکه امروز شالیکاران به اهمیت شخم و شیار زمستانه با هدف استفاده از آب سطحی و مهم تر از آن مبارزه مکانیکی با آفت کرم ساقه خوار پی برده اند، افزود: انتظار داریم کشاورزان برای این منظور از تراکتور هایی که در دوره های آموزشی و ترویجی کارشناسان معرفی می کنند برای شخم و شیار زمستانه استفاده کنند.
وی با اعلام این که در حال حاضر 95 درصد کشاورزان مازندرانی دارای حداقل یک دستگاه تیلر هستند، گفت: البته با توجه به این که کشت برنج در استان زمستانی شده است، کار کردن با تیلر در زمین های شالیزاری سخت و طاقت فرساست و به همین دلیل هم کشاورزان به تراکتور روی آورده اند.
**
یک کارشناس ارشد خاک و آبیاری تحقیقات کشاورزی مازندران هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت : برنج گیاهی با ریشه سطحی است و نیاز به شخم عمیق ندارد به همین دلیل با ورود تراکتورهای سنگین وزن شخم و شیار زمین های شالیزاری به صورت عمیق صورت می گیرد.
دکتر علی اسدی توضیح داد: در یک دهه اخیر با گسترش و ترویج دانش کشاورزی و به کارگیری آن در بین کشاورزان ، وضعیت حاصلخیزی خاک مازندران مطلوب تر شده است و در حال حاضر نقشه حفاظت از حاصلخیزی خاک استان وجود دارد، ولی از آن بهره گرفته نمی شود و یکی از کارهایی که به این نقشه آسیب می زند، شخم و شیار با تراکتورهای معمولی زمین های شالیزاری است.
او بیان داشت: هر چند این سال ها مصرف سموم و کودهای کشاورزی کاهش و استفاده از آبیاری قطره ای گسترش یافته است ، اما برای حفاظت از خاک باید به تمام موارد از جمله ورود ماشین آلات کشاورزی بر اساس درصد رطوبت خاک توجه کرد.
اسدی با توضیح این نکته که خاک خوب آب را در خود نگه می دارد و امکان اجرای عملیات آبخیزداری را فراهم می کند، گفت: شالیکاران به منظور حفظ خاک و بهره وری از آب از به کار گیری تراکتورهای سنگین وزن خودداری کند.
رئیس اداره فناوری های مکانیزه جهاد کشاورزی مازندران هم با تایید کاهش محسوس استفاده از تیلر برای شخم و شیار زمین های شالیزاری، گفت: در حال حاضر 20 هزار دستگاه تراکتور در استان جود دارد که چهار هزار دستگاه آن مخصوص شالیزاری است.
پرویز موسی نژاد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: تراکتورهای با قدرت 25 قوه تا کمتر از 50 قوه اسب برای شخم و شیار و آب تخت کردن شالیزارهای استان مناسب هستند و هر ساله هم بر تعداد این تراکتورها در استان افزوده می شود.
وی با اعلام این که دولت برای خرید تراکتور تا 80 درصد قیمت آن تسهیلات پرداخت می کند، گفت که به همین خاطر هر سال بر تعداد تراکتورهای مخصوص شالیزاری در استان اضافه می شود.
رئیس اداره فناوری های مکانیزه جهاد کشاورزی مازندران با تاکید بر این که شالیکاری در مازندران زنجیره ای شده است و به کارگیری تراکتورهای مخصوص شالیزاری برای کشاورزان یک الزام است، توضیح داد: برای نشاء مکانیزه، زمین های شالیزاری باید از حالت باتلاقی خارج شوند و به همین دلیل شالیکاران خود به خود به سمت استفاده از تراکتورهای سبک وزن می روند.
وی ادامه داد: درحال حاضر حدود 30 درصد نشا کاری در مازندران مکانیزه و با دستگاه انجام می شود که نشان دهنده این است که علاوه بر اینکه بوته آن از بانک نشاء تامین می شود، این سطح از زمین نیز با کمباین مخصوص شالیزاری شخم و شیار و آب تخت می شود.
وی قیمت هر دستگاه تراکتور مخصوص شالیزار را 40 تا 100 میلیون تومان بسته به قدرت و برند این وسیله کشاورزی اعلام کرد و اظهار داشت: هم اکنون در داخل کشور نیز تراکتور های مخصوص شالیزاری تولید می شود.
بر پایه آمار جهاد کشاورزی مازندران امسال 213 هزار هکتار از زمین های مازندران زیر کشت برنج رفته بود که حدود یک میلیون تن برنج سفید تولید شد .
6990/1654