بزرگنمايي:

پیام مازند - سد مخزنی هراز در فاصله 22 کیلومتری جنوب شهر آمل در محور مواصلاتی آمل به تهران بر روی رودخانه هراز واقع شده است.
کلنگ احداث این سد مخزنی که بزرگترین سد شمال و چهارمین سد بزرگ خاکی کشور محسوب می شود در سال 1389 زمان تصدی گری عزیزالله واحد به عنوان مدیرکل آب منطقه ای مازندران به زمین زده شد.
هرساله میلیاردها مترمکعب آب رودخانه هراز بدون هیچ گونه مهار روانه دریا می شود و امید است با ساخت سد هراز حدود 27 درصد از آب سطحی مازندران مهار شود.
در مرحله نخست بهره برداری از سد مخزنی هراز 25 مگاوات برق تولید شده و بیش از 100 هزار هکتار از شالیزارهای شهرستان های آمل، بابل، محمودآباد، نور، بابلسر و فریدونکنار به همراه 500 روستای مازندران سیراب می شوند.
پیش‌بینی‌ها نشان از این می‌دهد که سد مخزنی هراز با ظرفیت 650 میلیون متر مکعب می‌تواند بسیاری از گره های کور آبی و خشکی شمال کشور را باز کند و میزان مهار آب‌های سطحی مازندران به 40 درصد برسد.
هم‌اکنون سد مخزنی هراز حدود 55 درصد پیشرفت فیزیکی داشته و عملیات اجرای جاده جایگزین در سال 1394 آغاز شد که با 33 درصد پیشرفت فیزیکی در دو لاین 11.5 کیلومتر با 3.5 کیلومتر تونل طراحی شده است.
قرار گرفتن سایت زباله عمارت در بالادست سد هراز به فاصله 30 کیلومتری جنوب شهرستان آمل با عمر 35 ساله چالش جدی زیست محیطی برای ابرپروژه مهم آبی کشور شده و هم اکنون خطر نفوذ شیرابه های عمارت در کاسه و مخازن سد بسیار نگران کننده است.
همسایگی خطرناک عمارتِ سیاه در مجاورت سد آبی هراز باعث شده تا مسؤولان کشوری و استانی از گذشته تاکنون برای جابجایی سایت زباله دست به کار شوند و حتی علی سلاجقه رئیس سازمان محیط زیست کشور به همراه استاندار مازندران، معاونان استاندار، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان، مدیرکل آب منطقه ای مازندران، نماینده مردم آمل در مجلس شورای اسلامی و دیگر مسؤولان از نزدیک زوایای مختلف سد هراز و محل دپوی زباله عمارت را بررسی کنند تا به نتیجه واحد برسند.
پس از سد هراز نوبت به بازدید از کوه زباله "عمارت" رسید، اسم آشنایی که به همراه خود بوی تعفن و آزاردهنده دارد.
شدت بوی نامطبوع، تند و زننده زباله های دپو شده در عمارت به قدری بود که برخی از مناطق را رئیس سازمان محیط زیست با دوربین هلی شات‌های به پرواز درآمده بر فراز کوه زباله بررسی کرد.
معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست کشور در این بازدید با اشاره به تصمیم‌گیری کمیسیون پسماند کشور در مورد موضوع پسماند آمل، اظهار کرد: آخرین تصمیمات کمیسیون ملی پسماند کشور که دو هفته گذشته برگزار شد برای حل مشکلات سد هراز و منطقه سایت زباله عمارت تصمیمات اساسی داشت.
علی سلاجغه با بیان اینکه احداث سد هراز در مجاورت محل دپوی زباله آمل بوده و مجموعه پسماند در دریاچه سد قرار گرفته است، افزود: براساس مجوز اولیه ای که وزارت نیرو برای احداث سد دریافت کرد 19 آیتم باید به عنوان تعهدات این وزارت انجام شود که ساماندهی پسماند یکی از آن تعهدات است.
معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست تصریح کرد: باید براساس ضرب الاجل هیچ پسماند در این منطقه ورود پیدا نکند و دو سال قبل بهره برداری سد باید این مهم انجام شود.
سلاجقه یادآور شد: با توجه به اعتباراتی که وزارت نیرو برای ساخت سد دارد، سد هراز بیش از 50 درصد پیشرفت کاری داشته و براساس ارتفاعی که برای آن در نظر گرفتند 50 درصد پیشرفت کار باقی مانده است البته با روند فعالیت فعلی باید ورود پسماند به منطقه سد ممنوع شده و این اتفاق انجام شود.
رئیس سازمان محیط زیست با بیان اینکه پس از نشست ستاد ملی پسماند کشور برنامه زمان بندی تعریف شد تا وزارت نیرو کار را انجام داده، محل دپو از محیط اطراف جدا شده و هیچ نشت وجود نداشته باشد، ادامه داد: به ویژه در زمینه آب آشامیدنی که باید یک ایزولاسیون علمی، دقیق با پایداری بالا انجام شود تا این مجموعه هیچ ورودی به رودخانه هراز نداشته باشد.
سلاجقه با بیان اینکه سازمان محیط زیست دستگاه نظارتی است که به صورت مستمر و منظم به پایش آب رودخانه هراز پرداخته و ورودی و خروجی احتمالی شبانه و روزانه را کنترل می‌کند، خاطرنشان کرد: وزارت نیرو و وزارت کشور در بحث پسماند پای کار هستند و باید مکان موقت برای پسماند آمل پیدا شود و در نشست ستاد بر روی فضای موجود مجاورت کارخانه آسفالت صحبت شد.
وی افزود: مجموعه شهرداری آمل در زمینه پسماند پای کار است و شورای شهر هم باید به عنوان نماینده مردم در کنار مردم باشد.
معاون رئیس جمهور با اشاره به اینکه ایجاد کارخانه زباله سوز یا ساخت کمپوست در آمل بستگی به سرمایه گذاری دارد که اعلام آمادگی کرده است، خاطرنشان کرد: چندین سرمایه گذار اعلام آمادگی کردند و باید دید تا پروژه برای آن صرفه اقتصادی داشته باشد و هم پسماند برای آن در بخش های مختلف ارزش افزوده ایجاد کند.
وی یادآور شد: در زمینه کارخانه زباله سوز بحث تولید انرژی مطرح می‌شود ولی کارخانه زباله سوز مصرف آب بسیار بالایی دارد و در نسبت سود به هزینه ما را دچار مشکل می‌کند.
معاون رئیس جمهور با اعلام اینکه چند نحوه و روش اجرای کار در زمینه پسماند بیان شده و هر کدام از لحاظ فنی، اقتصادی و محیط زیستی صرفه داشته باشد اتفاق می‌افتد، ادامه داد: ما در این زمینه پیشنهادی نداریم، هرچند در گام نخست پیشنهاد داریم مردم با تفکیک زباله از مبدأ مشارکت لازم داشته باشند و زباله‌سوز از لحاظ فرآیند خروجی با توجه به مصرف آب و مقدار انرژی تحویلی، قیمت تمام شده انرژی در آن بالا باشد.
سلاجقه گفت: در فرآیندهای بعدی باید میزان ایجاد افزوده را در نظر گرفت هرچند باید تیم قوی مطالعاتی پای کار قرار گیرد و وزارت کشور هم مشکلی برای تآمین اعتبار ندارد.
معاون رئیس جمهور با اعلام اینکه سد هراز با اهداف گسترده ساخته شده و دریاچه سد نباید محل دپوی زباله باشد، بیان کرد: زباله‌های عادی و ویژه دپو شده در منطقه عمارت بسیار خطرناک است و باید براساس تعهد وارد میدان شویم.
وی با بیان برگزاری ستاد ملی پسماند کشور و برنامه زمان‌بندی کاملا مشخص به همراه انجام تعهدات وزارت نیرو، گفت: باید در مسیر پیشرفت سد هراز ورود هر گونه زباله در منطقه ممنوع شود و تمهیدات لازم برای جانمایی زباله در هر قسمت خارج محدوده سد هراز در پایین دست انجام شود.
سلاجقه خاطرنشان کرد: باید هرچه زودتر در زمینه مکان جدید دپوی زباله تصمیم گیری شود البته نمایندگان وزیر کشور اعلام کرده که از لحاظ اعتباری مشکلی وجود نداریم و وزارت نیرو هم مشکلی ندارد پس باید به سرعت جانمایی انجام شود.
وی در مورد وظایف شهرداری آمل، گفت: شهرداری مکلف به ساماندهی پسماند است و باید مشکلات پسماند را حل کند زیرا مردم در زمینه پسماند مشکل دارند و باید گره گشایی شود.
استاندار مازندران نیز در مورد آخرین وضعیت دپوی زباله در منطقه عمارت آمل، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس، اظهار کرد: امروزه مهمترین معضل سد هراز مشکل پسماند عمارت است و بودجه لازم از مجموعه وزارت کشور برای ساماندهی پسماند آمل تأمین ش.
سید محمود حسینی‌پور با اعلام اینکه در مرحله نخست مبلغ 16 میلیون یورو برای پروژه پسماند آمل در نظر گرفته شده و در صورت استمرار و نیازسنجی، دوباره تأمین می شود، افزود: مجموعه پروژه‌های محور هراز آمل وارد فاز جدیدی شد و فعالیت گسترده برای اتمام پروژه‌ها در حال شکل‌گیری است.
وی بیان کرد: باتوجه به فعالیت‌هایی که هم‌اکنون برای اتمام پروژه در نظر گرفته شد یکی از موارد مهم که باید تعیین تکلیف شود بحث دپوی زباله عمارت است.
استاندار مازندران تصریح کرد: این مسئله طبق تعهدات وزارت نیرو به سازمان آب منطقه‌ای سپرده شد و اینجا مسؤولیت پسماند به عهده آن مجموعه است؛ همچنین مطالعات لازم انجام شده و باید شرط عملیات اجرایی فریز عمارت انجام شود.
وی با بیان اینکه یکی از شروط مهم فریز زباله‌های عمارت این است که دیگر زباله جدید نباید به این مجموعه افزوده شود، یادآور شد: برای جایگزین کردن مکان جدید باید مسؤولان شهرداری و شورای اسلامی شهر آمل در نشست‌های مختلف تصمیم نهایی بگیرند و پسماند آمل باید هر چه سریع‌تر توسط شورای شهر و شهرداری تعیین تکلیف شود.
حسینی‌پور خاطرنشان کرد: دولت تاکنون در یک سال گذشته کمک فراوان به مجموعه داشته است البته دو سرمایه گذار دانش بنیان حوزه پسماند توسط دولت به شهرداری و شورای شهر آمل معرفی شد که آنها در مجموع به توافق نرسیدند.
وی ادامه داد: مجموعه‌هایی که در شهرداری آمل باید همکاری می‌کردند در این زمینه به جمع‌بندی نرسیده و این دو سرمایه‌گذار هم‌اکنون در استان‌های دیگر سرمایه‌گذاری کردند و ما در آمل در موقعیت گذشته به سر می‌بریم.
استاندار مازندران با اعلام اینکه لازم است مسؤولان شهری آمل پای کار بیایند و استانداری مازندران نقش پشتیبانی انجام می‌دهد، بیان کرد: مسئله ساماندهی پسماند به تنهایی از عهده شهرداری برنمی آید و استانداری نقش حمایتی، پشتیبانی و تأمین بودجه لازم را دارد.
وی با بیان اینکه بودجه لازم از مجموعه وزارت کشور تأمین شد و منتظر جمع‌بندی مسؤولان شهری آمل هستیم، گفت: در مرحله نخست پسماند آمل مبلغ 16 میلیون یورو برای این پروژه در نظر گرفته شده و در صورت استمرار و نیازسنجی، دوباره تأمین می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای مازندران در حاشیه بازدید از سد مخزنی هراز با حضور مسؤولان کشوری و استانی، اظهار کرد: فعالیت ساخت سد مخزنی هراز از سال 1389 بر روی رودخانه هراز در فاصله حدود 20 کیلومتری جنوب شهر آمل آغاز شده و این پروژه در جاده هراز و بر روی رودخانه هراز واقع شده است.
حیدر داودیان با اعلام اینکه بخشی از جاده هراز با ایجاد سد مخزنی به زیر آب می‌رود و تمهیدات لازم برای ایجاد جاده جایگزین در حال انجام است، افزود: برای ایجاد سد هراز مجبور شدیم در کنار دست آن یک تونل ایجاد کرده تا منطقه مورد نظر آزاد شود و تونل مجاور سد در آینده هم استفاده دیگر می شود.
وی با بیان اینکه سرریز سد هراز نیلوفری است که باید حدود 11.7 کیلومتر از جاده موجود تغییر مسیر پیدا کند، تصریح کرد: این مسیر ارتباطی با جابجایی در تراز ارتفاعی بالاتر قرار می‌گیرد و با مؤلفه‌های خاص احداث می‌شود.
داودیان با اشاره به اهداف گسترده ایجاد سد هراز، گفت: بزرگترین دشت مازندران که دشت هراز است و برنجکاری در آن انجام می شود در پایین دست سد قرار دارد همچنین مازندران 40 درصد برنج کشور را تأمین می‌کند و دشت هراز مهمترین دشت استان مازندران است.
وی یادآور شد: حدود 100 هزار هکتار از اراضی دشت هراز باید از طریق سد هراز آبگیری شوند و علاوه بر آن باید از این سد برای اهداف آب شرب 9 شهر استفاده شود که هم اکنون از آب‌های زیرزمینی استفاده می‌کنند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران با بیان اینکه هم اکنون برای آب‌های زیرزمینی به شدت هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ کمی دچار مشکل هستیم، گفت: برای آن که بتوانیم آب شرب سالم و پایدار تحویل جامعه دهیم حدود 100 میلیون متر مکعب را باید از سد هراز تأمین کنیم.
داودیان با اشاره به اینکه سد هراز سرجمع حدود 650 میلیون مترمکعب آب را در خود تنظیم می‌کند، بیان کرد: مخزن سد 250 میلیون مترمکعب است که می تواند تا 650 میلیون مترمکعب را تنظیم کند.
وی خاطرنشان کرد: به دلیل آن که رودخانه هراز بسیار پرآب است آب کشاورزی برای 100 هزار هکتار از اراضی شالیکاری و شالیزاری پایین دست از سوی سد هراز برنامه‌ریزی شده و حدود 100 میلیون مترمکعب آب سد هراز هم برای تأمین شرب 9 شهر در پایین دست است به علاوه اهداف نیروگاهی و بحث کنترل سیلاب هم در این پروژه بزرگ مطرح است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای مازندران یادآور شد: یکی از مهمترین بحث‌هایی که به شدت در برخی رودخانه‌های مازندران مطرح بوده و رودخانه‌ها را دچار آسیب کرده است موضوع سیلاب است که در پایین دست به ویژه در استان‌های شمالی و مازندران تخریب فراوان دارند و مردم نیز در کنار رودخانه‌ها تأسیسات زیادی ساختند و این سدها می‌تواند کمک زیادی به کاهش سیلاب کند همانند سد آیت الله صالح مازندرانی که خدمت فراوان کرده است.
وی ادامه داد: در گذشته برای رودخانه بابلرود نزدیک به 900 مترمکعب سیلاب داشتیم ولی با ایجاد سد آیت الله صالح مازندرانی از خسارت سیلاب جلوگیری شده است.
داودیان با اعلام اینکه از لحاظ ارتفاعی محل زباله و سد هراز حدود 40 متر با سطح دریاچه فاصله داشته و اختلاف تراز در این بین وجود دارد، گفت: نگرانی‌ها از شیرآبه هایی است که به داخل دریاچه سد روانه می‌شود، این مشکل در حال حاضر از 35 سال گذشته تاکنون وجود داشته و شیرآبه به داخل رودخانه هراز وارد می‌شد ولی سد هراز عاملی شد تا فکر اساسی برای زباله در عمارت شود.
وی بیان کرد: زباله از لحاظ افق نزدیک به 200 متر با بستر سد فاصله دارد و از لحاظ ارتفاع 40 متر فاصله بین آنها است ولی باید جلوی نشر و انتشار شیرآبه‌ها بگیریم زیرا شیرابه در زمینه شرب و کشاورزی بسیار مهم است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای مازندران با بیان اینکه چندین مکان برای جانمایی سایت جمع‌آوری زباله مطرح است و هنوز به نتیجه نهایی نرسیدند، گفت: هدف مان در عمارت این است که جلوی شیرابه ها را بگیریم، بخشی از شیرابه‌ها در اثر بارندگی بوده و در بالا دست زباله کانال‌های انحرافی زدیم که از روان آب‌ها جلوگیری کند و با پوشاندن روی زباله‌ها مانع نفوذ باران به داخل سد برای تولید شیرابه جدید می‌شویم.
داودیان گفت: در گام‌های بعدی بحث مهار، ایزوله و تخلیه گازهای ایجاد شده عمارت در اولویت است.
بررسی 7 منطقه برای مکان‌یابی جدید برای سایت زباله آمل
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران هم در حاشیه بازدید از پیشرفت فیزیکی سد هراز، اظهار کرد: پیرو دستور آخرین جلسه کارگروه ملی پسماند، در زمینه محل دپوی زباله عمارت شهرستان آمل تصمیمات لازم گرفته شد.
عطاالله کاویان افزود: در کارگروه پسماند مازندران هم پس از بررسی های لازم تصمیماتی گرفته شد که در این بین اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران به عنوان ناظر بوده و متولی آن نیست هرچند پای کار مکان یابی جدید برای زباله آمدیم و 7 نقطه مورد نظر بررسی شده، پیمایش میدانی در پایین دست انجام شد.
وی افزود: نقاط ضعف و قوت مکان ها به لحاظ عوامل طبیعی، انسانی، اقتصادی و اجتماعی در قالب یک جدول SWOT تبدیل شده و در جلسه ای با حضور معاون سابق عمرانی استاندار مازندران ارائه شد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران با اشاره به اینکه در گزینه نهایی دو نقطه مشخص شده است که یکی از گزینه ها در حوزه جغرافیایی شهرستان آمل قرار نداشته و در ابتدای ورودی شهرستان نور قرار دارد، تصریح کرد: با توجه به اینکه گزینه جدی دپوی زباله جایگزین عمارت در حوزه شهرستان دیگری است نگرانی هایی مبنی بر تنش های اجتماعی وجود داشته و اجازه انتخاب مکان جدید داده نمی شود.
دپوی 2 میلیون و 200 هزار تن زباله در منطقه عمارت
نماینده مردم آمل در مجلس شورای اسلامی در این جلسه تصمیماتی میدانی با بیان اینکه حدود 35 سال زباله آمل در منطقه عمارت دپو می شود، اظهار کرد: به میزان 2 میلیون و 200 هزار تن زباله در منطقه عمارت دپو شده است و با توجه به قول رئیس جمهور باید به یک جمع بندی اساسی برسیم.
رضا حاجی پور با اعلام اینکه باید هرچه زودتر جانمایی مکان جدید دپوی زباله در آمل مشخص شود، افزود: در ستاد ملی پسماند کشور هم دستورات ویژه برای جایگزینی عمارت داده شده و با مشخص شدن مکان جدید دپوی زباله باید بحث ایزولاسیون یا ویکیوم با دقت انجام شود.
وی با اشاره به تصمیماتی برای انتخاب منطقه سنگچالک تپه به عنوان مرکز پایلوت ساماندهی زباله در مازندران، تصریح کرد: یکی از بهترین مکان های جایگزین سایت جمع آوری زباله عمارت، در منطقه منال است که در حوزه استحفاظی شهرستان نور با مخالفت زیادی روبرو شد و با این وجود باید دستورات جایگزینی در منطقه سنگچالک داده شود.
نماینده مردم آمل در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: بحث مکانیزاسیون و امن شدن منطقه عمارت در دستور کار قرار گیرد تا آب رودخانه هراز با توجه به عدم سرازیر شدن شیرابه ایمن شده و در پایین دست سد هراز هم با تنش های اجتماعی روبرو نشویم.
وی با اشاره به وجود خط پردازش زباله در شهرستان آمل، گفت: سرمایه گذاران بخش خصوصی برای فعالیت در حوزه زباله سوز یا کمپوست اعلام آمادگی کردند.
نماینده مردم آمل در مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس با اعلام اینکه سد مخزنی هراز یکی از اقدامات ارزشمند در حمایت از کشاورزان و مردم شمال کشور است، بیان کرد: عملیات ساخت این سد بیش از 16 سال است که آغاز شده و در چهار سال گذشته سد هراز پیشرفت چندانی نداشت ولی امروزه پوسته و هسته آن به ارتفاع بیش از 50 متر بالا رفته است و پیشرفت بسیار خوبی را در عملیات اجرایی و کارگاهی سد هراز شاهد هستیم.
رضا حاجی‌پور با اشاره به اینکه در طول 11 سال میزان 220 میلیارد تومان بودجه برای آن در نظر گرفته شد، افزود: کجای دنیا سراغ دارید که این گونه سدسازی انجام شود.
نیازمندی 30 هزار میلیاردی برای اتمام پروژه سد هراز
وی با بیان اینکه طی سه سال گذشته با مطالبه گری و فشارهای لازم مسؤولان استانی حدود 800 میلیارد تومان اعتبار به این پروزه بزرگ اختصاص یافته است، تصریح کرد: حدود 3 هزار میلیارد اعتبار برای اتمام پوسته، هسته و شبکه های پایین دست سد پیش‌بینی شده و انتظار پیشرفت روزافزون با تزریق لازم اعتبارات را داریم.
نماینده مردم آمل در مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه موضوع پسماند شهرستان آمل در کاسه سد از مهمترین مشکلات این پروژه است، گفت: رئیس جمهور در نخستین سفر استانی خود به مازندران قول داد که 6 ماهه این معضل حل شود ولی همچنان هیچ اتفاق و اقدام خاصی نیافتاده است.
وی یادآور شد: تلاش زیادی برای معضل پسماند از سد هراز انجام شد ولی اتفاق خاصی را شاهد نیستیم، گفت: از رئیس جمهور، وزارت نیرو و وزارت کشور می خواهیم نتیجه کار خود را اعلام کنند زیرا حل معضلات پسماند باید توسط سران سه قوه انجام شود.
حاجی‌پور با اعلام اینکه استاندار مازندران تلاش های زیادی برای حل مشکلات زباله عمارت داشته است تا شاهد اتفاقات ارزشمند در فضایی مناسب برای موضوع پسماند در آمل باشیم، بیان کرد: مردم از مسؤولان انتظار حل مشکل زباله را دارند زیرا مردم ولی نعمتان نظام جمهوری اسلامی ایران هستند و اگر مردم نباشند مسؤولان هم نیستند.
آمادگی شهرداری آمل برای واگذاری زمین سایت جدید زباله
شهردار آمل نیز با اشاره به اینکه سایت دپوی زباله عمارت سالیان زیادی پسماند و زباله شهرستان آمل را در خود جای می دهد و هم اکنون به حد اشباع رسیده است، اظهار کرد: در زمینه پسماند آماده همکاری هستیم تا هرچه زودتر مشکل اصلی و معضل بزرگ این شهرستان حل شود.
علی داودی گفت: برای واگذاری زمین 5.5 هکتاری سنگچالک به سرمایه گذار مشکلی وجود ندارد.
به گزارش فارس، آرزوی دیرینه مردم شمال کشور به ویژه استان مازندران آبگیری سد هراز است که از سال 1389 با فراز و نشیب زیادی روبرو بوده و حتی اعتبارات قطره چکانی در برهه‌ای از زمان مانع پیشرفت آن شده است.
امید داریم با بهره‌برداری از بزرگترین پروژه آبی شمال کشور بتوانیم شاهد رشد و پیشرفت چشمگیر در تأمین آب شرب، آب زراعی، تولید برق و محصولات نیروگاهی، نیازهای گردشگری، تفریحی و ورزشی باشیم.