چاپ

مازندران آنلاین - الگوی کشت در مازندران معمولا بر مبنای صرفه اقتصادی است و با نوسانات قیمت محصولات کشاورزی در بازار یا تعطیلی یک کارخانه صنایع تبدیلی و تکمیلی بلافاصله الگوی کشت تغییر می کند و در واقع الگوی کشت بهینه وجود ندارد و به منابع آبی توجه نمی شود در حالی که باید با توجه به اطلاعات ماهواره ای؛ استعداد و پتانسیل هر منطقه شناسایی و بازار فروش آن فراهم شود و همچنین دولت می تواند با خرید تضمینی محصولات کشاورزی و تعیین مشوق های کشت محصولات کم آب بر؛ الگوی کشت بهینه را برای کشاورزان فرهنگ سازی و نهادینه کند.
با توجه به تغییر اقلیم، گرم تر شدن هوا، کاهش بارندگی و به تبع آن کاهش میزان آب های سطحی و زیرزمینی در مازندرن و از سوی دیگر خشک شدن بخشی از اراضی شالیزاری استان که نیاز برنج کشور را تولید و تامین می کند قطعا ضرورت تغییر الگوی کشت در مازندران احساس می شود.
مشکل کمبود منابع آب و خشکسالی بخشی از اراضی کشاورزی که سال گذشته در شرق مازندارن شاهد آن بودیم ممکن است در صورت عدم صرفه جویی مصرف آب و عدم تغییر الگوی کشت به زودی خشکسالی گریبان گیر اراضی کشاورزی مرکز و غرب مازندران شود.
کشاورزی به عنوان شغل اصلی اکثر مردم مازندران محسوب می شود که در صورت تداوم روند خشکسالی و بحران کم آبی؛ بخش کشاورزی دچار چالش های اساسی می شود و اقتصاد مازندران را فلج می کند.
قطعا راهکارهایی مانند تغییر الگوی کشت و استفاده از سیستم های نوین آبیاری وجود دارد که می توان با بهره گیری از آن ها بحران کم آبی را به گونه ای مدیریت کرد که به بخش کشاورزی آسیب وارد نشود. اما باید دید مسئولان و کشاورزان این راهکارها را چگونه و تا چه میزان عملیاتی می کنند؟
*برای حل مشکلات کشاورزی باید جزئی نگری را کنار گذاشت
همت الله پیردشتی دکترای زراعت و عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اظهار کرد: وزارت جهاد کشاورزی از سال ها قبل برنامه تغییر الگوی کشت و راهکارهای دیگری برای مقابله با کم آبی پیش بینی کرده و برای عملیاتی شدن آن ها در تلاش است اما آیا تغییر الگو از سیستم کشاورزی رایج به سمت کشاورزی پایدار به آسانی امکان پذیر است؟ آیا با سیستم ها و سامانه های کشاورزی رایج می توانیم به اصلاح الگوی کشت دست یابیم؟ جواب خیر است. چراکه الگوی کشت به عنوان یک سامانه کشاورزی باید دارای مزیت نسبی پایدار و مبتنی بر سیاست های کلان کشور باشد و با شناسایی پتانسیل های هر منطقه؛ الگوی کشت مناسب را تدوین کند.
وی افزود: برای حل مشکلات کشاورزی باید جزئی نگری را کنار گذاشت و کلی نگری را در پیش گرفت و به سمت الگوی کشت مبتنی بر کشاورزی پایدار برویم و برای تغییر الگوی کشت باید همه ابعاد آن را در نظر بگیریم یعنی اگر به کشاورزان شرق مازندران بگوییم شما برنج نکارید و یک محصول دیگر را کشت کنید. آیا واقعا ابعاد اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و صرفه اقتصادی تغییر الگوی کشت را در نظر گرفته ایم؟
*نهادینه شدن کشاورزی پایدار در بستر فرهنگی صورت می گیرد
این استاد دانشگاه با بیان اینکه هر گونه تغییراتی در حوزه کشاورزی در بستر فرهنگی صورت می گیرد و برای نهادینه شدن مفهوم کشاورزی پایدار باید از طریق رسانه ها، دانشگاه ها و واحد ترویج جهاد کشاورزی در جامعه فرهنگ سازی شود، گفت: اگر به عنوان یک کشاورز برای محیط زیست ارزش قائل شویم و بدانیم که آب و خاک از منابع بسیار ارزشمند هستند راحت تر تغییر الگوی کشت یا استفاده از سیستم آبیاری قطره ای را می پذیرم.
پیردشتی اظهار کرد: اگر آموزش کشاورزان به صورت دستوری باشد و آموزش دهنده بخواهد کسی را قانع کند بسیار سخت است درحالی که باید رهیافت ها مشارکتی باشد یعنی کشاورز در برنامه ها مشارکت کند و کلاس های آموزشی در مزرعه کشاورزان برگزار شود که قطعا اثربخشی بیشتری دارد.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری خاطرنشان کرد: زمانی گفته شد که استان های شمالی قطب تولید برنج کشور باشند و کشاورزان استان های دیگر برنج نکارند اما این موضوع مستلزم آن است که تولید برنج در استان های شمالی و به ویژه مازندارن افزایش یابد به همین دلیل کشاورزان مازندرانی به کشت دوم برنج روی آوردند و حتی سعی کردند با نهاده بیشتر تولید بیشتری داشته باشند تا برنج مصرفی مورد نیاز کشور را تامین کنند.
*با اصلاح الگوی مصرف باید ضایعات برنج را کاهش دهیم
وی افزود: زمانی که صحبت از اصلاح الگوی کشت یا اصلاح سامانه های تولید می شود از سوی دیگر باید به سامانه های اصلاح الگوی مصرف نیز توجه شود یعنی الگوی مصرف را به سمت محصولاتی ببریم که نیاز آن از قبل وجود داشته باشد. آیا سرانه مصرف برنج در کشور همان میزانی است که گزارش می شود؟ قطعا خیر و باید ضایعات برنج در کارخانه های شالیکوبی، ضایعات پس از برداشت شالی و همچنین ضایعات مصرف برنج را در کشور کاهش داد که به تبع آن سرانه مصرف برنج کشور نیز کاهش پیدا می کند.
این دکترای زراعت بیان کرد: باید طبق سامانه الگوی کشت؛ میزان سرانه مصرفی برنج در کشور تعیین و اینکه چه مناطقی استعداد کشت برنج و چه نقاطی پتانسیل کشت دوم برنج را دارند شناسایی شود. درحالی که برخی مناطق در مازندارن اقدام به کشت دوم می کنند که اصلا پتانسیل این کار را ندارند.
*ضرورت ایجاد صنایع تبدیلی و سیستم های بسته بندی و برندسازی برنج
پیردشتی گفت: زمانی که می خواهیم به سمت کشاورزی پایدار حرکت کنیم نباید فقط به افزایش سطح زیر کشت و تولید توجه شود بلکه یکی از لازمه های تحقق کشاورزی پایدار؛ تقویت بخش صنایع جانبی و تکمیلی و همچنین ایجاد سیستم های بسته بندی و برندسازی است به طور مثال محصولات متنوعی را می توان از برنج تهیه کرد و اگر بخش خدمات و صنایع تبدیلی و تکمیلی برنج توسعه داشته باشد این موضوع خیلی می تواند در بحث اصلاح الگوی کشت کمک کند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری یادآور شد: در شرق مازندران انار و انجیر دو محصول کم آب بر، ارگانیک و بسیار مرغوب است که می توان با ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی این محصولات و برندسازی آن ها؛ الگوی کشت در این منطقه را تغییر داد و اصلاح کرد که البته پیش از تولید باید بازار را بشناسیم و نیازسنجی کنیم و از سوی دیگر الگوی کشت بهینه باید ضمانت اجرایی داشته باشد که در مدت مشخص، بازار، تولید، مصرف سرانه کشور و میزان قابل صادرات را مشخص کنند.
*الگوی کشت مازندران در تار عنکبوت اقتصاد گیر کرده است
پیردشتی گفت: در چند دهه گذشته اکثر اراضی کشاورزی شرق مازندارن به کشت پنبه اختصاص داشت چراکه کارخانه چیت سازی بهشهر فعال بود و بازار فروش پنبه برای کشاورزان وجود داشت اما پس از ورشکستگی و تعطیلی این کارخانه و عدم صرفه اقتصادی برای کشاورزان؛ همه اراضی پنبه به اراضی شالیزاری تبدیل شدند پس در واقع برای این منطقه الگوی کشت برنج وجود نداشته که اکنون بخواهیم آن را تغییر دهیم و کشاورزی فقط به صورت الگوی کشت سنتی انجام می شد.
وی افزود: همچنین یک زمانی برنج صرفه اقتصادی نداشت و بسیاری از اراضی شالیزاری در سطح استان مازندران به باغات مرکبات تبدیل شد و در چند سال اخیر به دلیل افزایش قیمت برنج؛ باغات مرکبات به شالیزار تبدیل شد زیرا صرفه اقتصادی داشت یعنی مازندران در کشاورزی به تار عنکبوت اقتصاد گیر کرده است و الگوی کشت بهینه وجود ندارد اما اگر می خواهیم به آن دست یابیم باید با توجه به اطلاعات ماهواره ای استعداد و پتانسیل هر منطقه شناسایی و بازار آن فراهم شود و همچنین خرید تضمینی و مشوق کشت محصولات کم آب بر از سوی دولت تعیین شود.
*روند کند توسعه کشت محصولات کم آب بر
این استاد دانشگاه تصریح کرد: روند توسعه کشت محصولات کم آب بر مانند کنجد، ذرت، پنبه و ارزن در مازندارن بسیار کند است و البته باید بازار آن ها مهیا باشد تا کشاورز از لحاظ اقتصادی با مشکل مواجه نشود.
این دکترای زراعت اظهار کرد: برای مقابله با بحران کم آبی در حوزه کشاورزی به عنوان راهکار کوتاه مدت می توان بهره وری آب یا راندمان مصرف آب را بالا برد یعنی از سیستم های آبیاری تناوبی و آبیاری قطره ای و خشک و مرطوب کردن استفاده کرد که با توجه به تحقیقات علمی ثابت شده برنج یک گیاه کاملا آبزی نیست بلکه نیمه آبزی بوده و همیشه لازم نیست اراضی شالیزاری کاملا غرقابی باشند اما برای پیاده سازی این سیستم باید در زمینه اجتماعی و آموزش کشاورزان کار کرد. در راهکار دراز مدت باید تغییر سیستم کاشت را در نظر گرفت یعنی به سمت سیستم های خشک کاری یا سیستم هایی کم آب بر برویم همان طوری که در بسیاری از کشورها برنج را به صورت غرقابی کشت نمی کنند.
*یکی از راه های دستیابی به کشاورزی پایدار؛ تثبیت شغل کشاورزی
وی با بیان اینکه یکی از راهکارهای دستیابی به کشاورزی پایدار؛ تثبیت شغل کشاورزی است تا به عنوان یک شغل شناخته شود و کشاورز حرفه ای داشته باشیم، گفت: اکنون در کشاورزی سنتی فقط با استفاده از نهاده های زیاد تولید بالایی داریم و با توجه به اینکه در سال های اخیر هزینه تولید نهاده ها افزایش یافته و فشار بازار زیاد شده است برای کشاورز صرفه اقتصادی ندارد که برای گریز از این مشکل باید به سمت کشاورزی دانش بنیان حرکت کنیم.
پیردشتی عنوان کرد: یکی از راه های رسیدن به کشاورزی دانش بنیان ایجاد گلخانه ها است که در آن می توان از سطوح کم؛ درآمد بالاتری بدست آورد و همچنین کشت گیاهان دارویی که می توانند در درازمدت ارزش اقتصادی داشته باشند و آب کمتری استفاده می کنند و کشور ایران به شدت پتانسیل کشت این گیاهان را دارد. اگر حمایت ها صورت گیرد و صنایع تبدیلی گیاهان دارویی در مازندران احداث شوند مطمئنا کشاورزان نیز راغب می شوند که کشت گیاهان دارویی را در الگوی کشت خود قرار دهند.
*عدم توجه به پتانسیل های هر منطقه منجر به بهره برداری بیش از حد منابع آب کشور شد
علی شاهنظری دکترای آبیاری و منابع آب و عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اظهار کرد: کمبود منابع آب در کشور یک امر طبیعی است و طبق روال هیدرولوژیکی دوره های تر سالی و خشک سالی اتفاق می افتد اما آنچه شرایط منابع آبی کشور را بحرانی کرده الگوی کشت حمایت شده از سیاست گذاری های کشور است.
وی افزود: در هر منطقه ای باید بر اساس پتانسیل موجود سیاست های توسعه ای را اجرایی کرد اما آنچه در طی سال های اخیر به بهره برداری بیش از حد منابع آب کشور منتج شد عدم توجه به پتانسیل های هر منطقه است. توسعه و حمایت از برخی کشت ها که با آمایش سرزمین یک منطقه همخوانی ندارد حتی موجب برداشت بیش از حد منابع آب زیرزمینی شده است که خسارت جبران ناپذیری دارد به همین دلیل باید دنبال راهکارهایی باشیم که بتواند این عقب افتادگی ها را جبران کند.
شاه نظری گفت: برای حل مشکل در ابتدا مسئولان باید به اهمیت آب و لزوم اجرای راهکارها بر مبنای توسعه پایدار اهتمام ورزند و قبول کنند که موضوع آب در حال حاضر به یک مشکل اصلی در کشور تبدیل شده است. در مرحله دوم باید به فرهنگ سازی استفاده از آب در سطح جامعه پرداخت و با استفاده از مزارع الگویی به کشاورزان نشان داد که شالیزار نیازمند وجود پنج سانتی متر آب نیست و اگر فقط در منطقه ریشه به مقدار لازم آب وجود داشته باشد کافی است. حتی برخی از مواقع مانند مرحله پنجه زنی گیاه برنج؛ خشک کردن شالیزار یک ضرورت بوده و برای مزرعه و تولید بیشتر محصول مفید است.
*واگذاری مدیریت آب به تشکل آبران برای رهایی از بحران کم آبی
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اظهار کرد: مرحله بعدی برای حل مشکلات منابع آبی واگذاری امور آب به خود ذینفعان است، زمانی که مدیران آب تصمیم جدی برای واگذاری مدیریت آب به عنوان تنها راهکار رهایی از مشکلات موجود در نظر بگیرند، آن گاه ایجاد تشکل آبران به عنوان یک راهکار در تمام دنیا جواب داده است و کشورهایی که مشکلاتی لاینحل تر از ایران داشتند نیز با تشکیل این تشکل ها و واگذاری مسئولیت و اختیارات به این مجموعه از این بحران گذشتند. البته آموزش این تشکل ها بسیار مهم است و همچنین حمایت کردن از آن ها به نحوی که منابع مالی برای پایداری تشکل ها از محل بخشی از فروش آب دیده شود.
این دکترای آبیاری و منابع آب گفت: در مازندران به ویژه در شرق استان توسعه اراضی شالیزاری با توجه به محدودیت منابع آبی توصیه نمی شود اما در حال حاضر با توجه به سطوحی که در حال کشت است باید با صرفه جویی در مصرف آب این خشکسالی را گذراند، باید به کشاورزان به نحو مناسب آموزش داد که لازم نیست همیشه آب پای ریشه برنج جریان داشته باشد بلکه برنج مانند سایر گیاهان نیاز به آب دارد و اگر تشنگی آن رفع شود، محصول می دهد. در این مرحله زمانی از سال می توان با آبیاری نوبتی مشکل را تا حدود زیادی مرتفع کرد، البته موفقیت آبیاری نوبتی نیاز به اقدام مشترک و هماهنگ مسئولان محلی دارد.
وی افزود: باید به کشاورزان گونه های جایگزین و کم آب بر مانند پنبه و کلزا را توصیه کرد. از طرف دیگر کاشت درختانی مانند زیتون با نیاز آبی کم در مناطق شرق مازندران توصیه می شود. برای موفقیت کشت های کم آب مانند پنبه، کلزا و زیتون باید زیرساخت های لازم برای فرآوری آن ها نیز توسعه یابد.
شاه نظری تصریح کرد: وجود دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری در مازندران با داشتن اعضای علمی متخصص، پتانسیلی در استان است که می تواند زمینه ساز بهبود شرایط کشاورزی در منطقه باشد و به عنوان یک عضو هیات علمی گروه مهندسی منابع آب، آمادگی داریم مدیریت آب در یکی از دشت های مازندران را به عهده بگیریم و طی 3 تا 5 سال وضعیت منابع آبی آن را به شرایط عادی برگردانیم.
*افزایش بهره وری آب بهترین راهکار مقابله با کم آبی در کشاورزی
عزیزالله شهیدی فر معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران اظهار کرد: جهان و به تبع آن کشور ایران در حال طی کردن مسیر افزایش درجه حرارت و مشکل دست یابی به آب های سطحی و زیرزمینی هستند که مازندران نیز مانند استان های دیگر کشور در حال طی کردن بحران کمبود آب است و این مشکل را باید همه مردم، کشاورزان، مسئولان استانی و کشوری جدی گرفته و بپذیرند.
وی افزود: میزان آب موجود ممکن است به دلیل مصرف آب های زیرزمینی و سطحی سالانه کمتر نیز شود و از طرفی برنامه های ذخیره آب به زودی میسر نمی شود. بهترین راهکار افزایش بهره وری آب است که تکنیک های مختلف استفاده از آب به کشاورزان و بهره برداران؛ آموزش داده می شود.
*خشک شدن حدود سه هزار هکتار از اراضی شالیزاری مازندران
شهیدی فر عنوان کرد: سال 94 حدود دو هزار و 200 هکتار، سال 95 پرآبی بوده و مشکلی وجود نداشت و سال 96 حدود 500 هکتار از اراضی شالیزاری مازندران خشک شدند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران خاطرنشان کرد: 150 هزار هکتار کل سطح باغات مازندران در مناطق بالادست، اراضی شیب دار، پایین دست و دشت است که 25 هزار هکتار به صورت دیم و 125 هزار هکتار آبی هستند و از مجموع مساحت باغات حدود 110 هزار هکتار قابلیت آبیاری تحت فشار دارند که در حال حاضر حدود 55 هزار هکتار یعنی 50 درصد به سیستم آبیاری قطره ای مجهز شدند و امیدواریم باغداران بیشتری از این روش استفاده کنند چراکه میزان زیادی در مصرف آب صرفه جویی می شود.
شهیدی فر گفت: در باغات می توان از سیستم آبیاری قطره ای استفاده کرد که میزان مصرف آب را حداقل 40 درصد کاهش می دهد و همچنین برای کشت برنج که یکی از گیاهان بسیار آب بر در میان محصولات کشاورزی است می توان از روش آبیاری تناوبی استفاده کرد که تا 25 درصد به صرفه جویی در مصرف آب کمک می کند.
*کشت محصولات گلخانه ای راهکاری برای کاهش مصرف آب کشاورزی
وی افزود: یکی دیگر از راهکارهای کاهش مصرف آب کشاورزی؛ کشت محصولات گلخانه ای است که کم آب بر هستند. به ویژه در شرق مازندران که منابع آبی کمی دارد و اراضی کشاورزی به شدت تحت استرس خشکسالی قرار گرفتند کشت محصولات گلخانه ای به کشاورزان توصیه می شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران اظهار کرد: حفر چاه در مناطق دشت شرق مازندران به دلیل شوری آب میسر نیست به همین دلیل حتما باید الگوی کشت در این مناطق تغییر کند و از کشت محصولات جایگزین مانند سویا، آفتابگردان، کنجد، پنبه و گیاهانی که کم آب بر هستند به جای برنج استفاده کنند تا با مشکل کم آبی مقابله شود.
*تغییر الگو با کشت محصولات پاییزه
شهیدی فر خاطرنشان کرد: یکی از راهکارها برای تغییر الگوی کشت و مقابله با بحران کم آبی؛ سوق دادن بسیاری از کشت ها به سمت کشت محصولات پاییزه است چراکه بارندگی پاییز و زمستان برای کشت محصولات پاییزه کافی است و نیازی به آبیاری ندارند و شهرهایی که با کمبود منابع آبی مواجه هستند بیشتر به کشت محصولات پاییزه مانند گندم، جو و کلزا بپردازند.
وی افزود: گسترش بیمه کشاورزی می تواند بسیار کارا باشد و دولت می تواند از طریق صندوق بیمه به خسارت دیدگان کمک کند و همچنین به کشاورزان توصیه می شود حتما از طریق بیمه محصولات کشاورزی؛ بیمه برنج و بیمه تضمینی تولید برنج را انجام دهند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران گفت: دستگاه های مربوط به کشاورزی شامل استانداری، سازمان جهاد کشاورزی و آب منطقه ای مازندران؛ موارد مورد نیاز برای تغییر الگوی کشت و خرید تضمینی را پیش بینی کردند و بسته های حمایتی در آینده نزدیک اعلام می شود.
*بیمه تضمینی تولید برنج؛ فرصتی مناسب برای کشاورزان
شهیدی فر اظهار کرد: در فروردین سال جاری کشاورزان مازندران حدود 8 هزار هکتار بیمه برنج در سطح استان انجام دادند که افزایش چشم گیری را در حوزه بیمه برنج نسبت به سال گذشته شاهد بودیم و همچنین برای نخستین بار سال جاری فرصت مناسبی در زمینه بیمه تضمینی تولید برنج فراهم شده که مزایای خوبی برای کشاورزان دارد.
وی تصریح کرد: شرق مازندارن در کشت اول برنج مشکل دارد و کشاورزان این منطقه به هیچ عنوان نمی توانند کشت دوم برنج انجام دهند. تمام تلاش و برنامه سازمان جهاد کشاورزی بر نجات کشت اول برنج در این منطقه است که البته در سال جاری تا کنون 80 درصد اراضی شالیزاری شرق مازندارن شخم و شیار و خزانه داری شدند و امیدواریم بتوانیم کشت اول را به سرانجام مطلوب برسانیم اما قطعا با توجه به کمبود منابع آبی در این منطقه کشت دوم برنج غیرکارشناسی است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران گفت: کشاورزان مشکل بحران آب را باور کردند و روش های مقابله با این بحران به آن ها آموزش داده شده است اما اینکه در عمل تا چه میزان در مصرف آب صرفه جویی کنند به خود کشاورزان بستگی دارد و تغییر الگوی کشت نیز یکی از این راهکارها است که به بهبود وضعیت بهره برداری آب و همچنین معیشت کشاورزان کمک می کند.
*اراضی کشاورزی مشترکان سدهای مازندران
امیر هوشنگ پاشا معاون بهره برداری شرکت آب منطقه ای مازندران اظهار کرد: هر سدی که در بالادست یک رودخانه احداث می شود در پایین دست آن سد اراضی کشاورزی وجود دارند که در گذشته از آب بهنگام آن رودخانه حقابه داشتند و استفاده می کردند که به وضعیت بهبود یافته تبدیل می شوند زیرا مطمئن هستند که همیشه این آب را دارند و هیچ خطری اراضی آن ها را تهدید نمی کند به همین دلیل با آن کشاورزان اشتراک ایجاد می شود و قرارداد سالانه دارند که در طول عمر مفید سد مشترک آن هستند و متناسب با حجم آبی که در آن سال پشت سد ذخیره شده و متناسب با هر محصولی که باید در این اراضی کشت کنند طبق برنامه زمان بندی ذکر شده در قرارداد هر ماه میزان مشخصی آب به اراضی آن ها تحویل داده می شود.
وی افزود: آب مازاد ذخیره شده در سد به اراضی در حال توسعه اختصاص می یابد یعنی کشاورزانی که از آب های سطحی استفاده نمی کردند یا چاه مجاز آنها خشک شده و یا چاه غیرمجاز دارند و باید مصدود شود برای آن ها حق اشتراک جدید ایجاد می شود و نوع محصول، نیاز آبی، سطح زیرکشت و نقطه تحویل آب در برنامه زمان بندی آب و در قرارداد سالانه مشخص می شود.
پاشا خاطرنشان کرد: در سال جاری در سد شهید رجایی ساری نمی توانیم به اهدافی که در سال های گذشته رسیدیم؛ دست یابیم و نمی توانیم برای همه اراضی کشاورزی آب تعیین کنیم به همین دلیل به برخی کشاورزان اعلام کردیم که کشت انجام ندهند و با آن ها قرار داد تحویل آب نمی بندیم و هر سال که آب به اندازه کافی در سد ذخیره شده باشد قرار داد می بندیم.
معاون بهبود آب منطقه ای مازندران گفت: گاهی مجبوریم آب را در رودخانه رهاسازی کنیم زیرا جاری شدن رود موجب تغذیه سفره های آب زیرزمینی می شود و آب شرب که از چاه های آب تامین می شود به دلیل جاری شدن آب روخانه ها است.
*اجرای برنامه نوبت بندی کشاورزی در صورت استمرار شرایط خشکسالی
پاشا تصریح کرد: در صورت استمرار شرایط خشکسالی، کاهش میزان بارندگی و کمبود آب و همچنین اگر الگوی کشت تغییر نکند مجبور به اتخاذ تصمیمات جدیدی در مدیریت آب می شویم و شاید یک برنامه نوبت بندی را در کشاورزی اجرا کنیم یعنی بخشی از اراضی در یک سال کشت نکنند و سال بعد کشت انجام دهند.
وی افزود: گیاه برنج را می توان به شکلی کشت و آبیاری کرد که کم ترین آب را مصرف کند در حالی که در چند دهه اخیر شالیکاران هر میزان که می خواستند آب مصرف می کردند اما موسسه تحقیقات کشاورزی در حال بررسی و ارائه راهکارهای جدید است که البته با به کارگیری بخشی از این راهکارها در برخی سال ها در مصرف آب های سطحی و زیرزمینی تا 20 درصد معادل 600 میلیون مترمکعب آب صرفه جویی شده است.
*مصرف 2.7 میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی مازندارن
معاون بهبود آب منطقه ای مازندران با بیان اینکه هر ساله حدود 2.7 میلیارد مترمکعب آب از منابع آبی سطحی و زیرزمینی در بخش کشاورزی استان مازندارن مصرف می شود، گفت: برخی مناطق مازندران اصلا نباید کشت برنج انجام دهند زیرا زمانی که سطحی از زمین را غرقابی می کنند با توجه به گرمای هوای آن شهر؛ آب تبخیر شده و هدر می رود. شهرهای بهشهر، نکا و گلوگاه در شرق مازندران نسبت به سایر نقاط استان گرم تر است و همچنین در منابع آب سطحی و زیرزمینی محدودیت دارد به همین دلیل اصلا به کشاورزان توصیه نمی شود که برنج کشت کنند. باید جهاد کشاورزی محصولاتی را ترویج کند که متناسب با پتانسیل آبی آن منطقه و همچنین برای کشاورزان صرفه اقتصادی داشته باشد.
*وجود 149 هزار حلقه چاه آب در مازندارن
پاشا با بیان اینکه 149 هزار حلقه چاه آب در مازندارن حفاری شده است، اظهار کرد: 90 هزار حلقه چاه دارای پروانه در سطح مازندران وجود دارد که برخی دارای پروانه معتبر بوده و اعتبار پروانه برخی از چاه ها گذشته است و باید هر سه سال یک بار اعتبار آن را تمدید کنند زیرا متناسب با تغییراتی که در وضعیت منابع آبی ایجاد می شود احتمال دارد اصلاحاتی در آن اعمال کنند. همچنین چاه های مجازی وجو دارند که پروانه آن ها اعتبار ندارد و حتما باید برای تمدید اعتبار چاه ها به امور منابع آب مراجعه کنند. تعداد 57 هزار حلقه چاه فاقد پروانه در حوزه کشاورزی مازندران وجود دارد و اگر کشاورز مراجعه کند به احتمال 95 درصد از لحاظ فنی و با توجه به پتانسیل آبی منطقه؛ پروانه بهره برداری آن ها صادر می شود.
وی با بیان اینکه دو هزار حلقه چاه غیرمجاز در سطح مازندران شناسایی شدند که حتما باید مصدود شوند و حتی اگر به اداره آب مراجعه کنند نمی توان به این چاه ها مجوز داد، خاطرنشان کرد: هر گونه دخل و تصرف و حفاری در منابع و مجاری آبی بدون اجازه وزارت نیرو و طبق قانون توزیع عادلانه آب؛ ممنوع است بنابراین هیچ شخص حقیقی یا حقوقی اجازه حفر غیرمجاز را ندارد و با حفار غیرمجاز و صاحب چاه برخورد قانونی می شود.
*80 میلیون مترمکعب حقابه کشاورزی از ذخایر آب سد گلورد
معاون بهبود آب منطقه ای مازندران با بیان اینکه حجم ذخیره آب سد گلورد 110 میلیون مترمکعب است که 30 میلیون مترمکعب به آب شرب و 80 میلیون مترمکعب به آب کشاورزی اختصاص می یابد، گفت: در توزیع ذخایر آب سدها و منابع آبی سطحی و زیرزمینی؛ الویت اول تامین آب شرب و سپس خدمات بهداشت، صنعت و در نهایت کشاورزی است.
پاشا خاطرنشان کرد: همه مصرف کنندگان آب در حوزه کشاورزی، صنعت و خانگی باید مقررات را رعایت کنند و مهم تر از همه صرفه جویی در مصرف آب است. با توجه به کاهش میزان بارندگی، خشکسالی و محدودیت منابع آبی در سال های اخیر و از آنجایی که پیش بینی می شود این وضعیت در آینده بحرانی تر شود مطمئنا یکی از مهم ترین چالش های شهرستان ها، استان ها و کشور بحران آب است.