چاپ

مازندران آنلاین - ساری - آیین سنتی 600 ساله " ورف چال " امسال همزمان با هفتمین روز ماه اردیبهشت در حالی در دامنه کوه دماوند در منطقه لاریجان شهرستان آمل برگزار شد که خشکسالی زودرس در مازندران نگاهها را به پیام نهفته در این سنت دوراندیشانه جلب کرده است .
ورف چال واژه مازندرانی و به معنای چاهی است که اهالی روستای " اسک " بخش لاریجان هر ساله در یکی از روزهای ماه اردیبهشت حفر کرده و داخل آن را پر از برف می کنند .
به گزارش خبرنگار ایرنا ، این مراسم امروز جمعه با حضور اقشار مختلف مردم آمل برگزار شد و هموطنان زیادی از سراسر کشور برای تماشای این آئین سنتی به منطقه سفر کردند.
آیین سنتی وَرفِ چال هر سال در یکی از روزهای جمعه نیمه نخست اردیبهشت ماه برگزار می شود.
حضور جوانان منطقه و نیز شهرستان آمل در محل برگزاری این مراسم که پا به پای بازماندگان این آئین کهن حضور داشتند، به زیبایی آن افزوده بود.
** سنتی برای ذخیره آب
پیام آیین ورف چال امسال بیش از هر زمان دیگری برای مردم منطقه و میهمانانی که از نقاط مختلف کشور به روستای اسک سفر کرده بودند ، آشکار شد ؛ سنتی برای ذخیره کردن آب با انباشتن برف در چاه پیش از آن که آفتاب " تموز " آن را آب کرده و هدر دهد.
کشاورزان مازندران که امسال ضرب کم آبی و صدای زنگ خشکسالی را از ماه فروردین شنیدند ، به اهمیت سنت هایی مانند ورفچال برای تامین آب در منطقه ای که بارش های فراوان همه را از تدابیر دوراندیشانه غافل کرده بود ، بیشتر پی بردند .
ورف چال ، سنتی آمیخته به آموزه های دینی است که سابقه آن به دوره آل بویه در طبرستان بر می گردد .
علامه محمدبن جریر طبری در باره این سنت ، نوشت : این مراسم هرساله در اردیبهشت ماه برگزار شده و با نظمی خاص و با حفظ آداب ملی و مذهبی جهت ادای دین و برآوردن حاجات شرعی، با تمسک به ادعیه ائمه اطهار (ع ) جهت حمل برف با نشانه تقدس و سفیدی بخت با دست به دست کردن برف از دامنه های ورفِ چالِ اَسکِ وَش اقدام می کنند.
بر اساس دست نوشته ها و گفته های ریش سفیدان منطقه ، به واسطه خشک سالی چند ساله آن زمان در منطقه و تلف شدن دام های منطقه به علت کم آبی ، به دستور سیدحسن ولی از نوادگان امام حسن مجتبی (ع) که در بخش لاریجان محبوبیت خاصی داشت ، چاهی با ارتفاع بیش از10 متر عمق و یک متر پهنا در منطقه " اسک وش " محل فعلی برگزاری این مراسم حفر شده بود.
اهالی روستای اسک بر اساس یک رسم و سنت قدیمی در منطقه اسک وش واقع در ارتفاعات بالادست این روستا با جدا کردن تکه های برف و حمل آن حدود یک کیلومتر ، آنها را داخل گودال حفر شده می ریزند.
مردم منطقه معتقد بودند که آب این گودال علاوه بر این که در صورت خشکیدن چشمه ها می تواند آب مورد نیاز دامداران و مردم منطقه را تامین کند ، برای رهگذران و حیوانات وحشی نیز قابل استفاده خواهدبود.
** تلاش جمعی برای حفظ آینده
یکی از نکات قابل توجه در آیین ورف چال ، حضور افراد از گروههای سنی مختلف در این مراسم است و توان هر کس را می توان از تکه برفی که حمل می کند می توان ارزیابی کرد.
تلاش جمعی برای حمل برف و ریختن آن به داخل گودال تا زمان پر شدن آن ادامه دارد و پس از آن افراد شرکت کننده دور یک سفره بزرگ که حاشیه گودال پهن می شود ، غذاهای سنتی را که به همراه آوردند ، به صورت دستجمعی صرف می کنند تا تلاش جمعی را به وفاق جمعی پیوند بزنند.
به طور معمول هر فرد آب اسکی که به این مراسم می رود برای 10 نفر دیگر غذا به همراه می برد تا اگر میهمانانی هم در مراسم حضور دارند ، از آنان پذیرایی کنند.
** زن شاهی ، بهانه ای برای مردانه شدن سنت ورف چال
آیین ورف چال را در روستای اسک ، مردان انجام می دهند و هیچ زنی در آن حضور ندارد . کسانی که این آیین را مردانه تعریف کردند شاید هدفشان واداشتن همه مردان منطقه به حضور در این آیین بود و برای این که راه را بر هر بهانه ای ببندند ، سنت زن شاهی را هم به آن وصله کردند.
اگر چه پر کردن گودال 10 متری با برف تنها کار مردان است و هیچ زنی اجازه ورود به منطقه ورف چال را در روز موعود ندارد ، اما زنان اسکی در این روز برای خود حکومت زنانه در روستا تشکیل می دهند و حکمرانی می کنند.
بر اساس رسوم دیرینه ، اداره امور روستا و نگهدای آن در روز اجرای آیین ورف چال بر عهده زنان قرار می گیرد.
زنان اسک وشی امروز در نبود مردانشان ، پادشاهی کردند ، موضوعی که خودشان با نام " زن شاهی " در تاریخ برگزاری آئین سنتی 600 ساله ورفچال ثبت کردند.
امروز تا زمانی که مردان از جمع آوری و دفن کردن برف در چاه حفاری شده در دامنه کوه دماوند برگردند ، زنان اسک وش به هیچ غریبه ای اجازه ورود به روستا را ندادند، همان گونه که هیچ مردی اسکی هم امروز در منزل نماند.
آیین هایی مانند ورف چال در منطقه پر بارش و آبی چون مازندران این پیام را در طول تاریخ به همراه داشت که حتی در چنین مناطقی هم مردمان باید برنامه ای جایگزین برای تامین آب داشته باشند تا با ورود سرزده خشکسالی ، غافلگیر نشوند.
مردم مازندران آیین های سنتی زیادی دارند که با گذر زمان بسیاری از آنها به فراموشی سپرده شده است ، ولی به طور قطع همه آنها حاملان پیامی برای آیندگان بوده اند که باید بموقع دریافت شود.
تیرماسیزده شو ، چهارشنبه سوری ، نوروز خوانی ، تحویل سال نو و عید نوروز ، عزاداری تاسوعا و عاشورا ، تعزیه خوانی در ماه محرم از مهم ترین آئین های سنتی و مذهبی مازندران است.
گزارش از : مهدی غلامی
7327/1654