چاپ

مازندران آنلاین - سوادکوه - آموزش و آگاهی بخشی به دامداران و حاشیه نشینان جنگل ها و عدم رفتار قهرآمیز با وحوش، اصلی مهم اما فراموش شده است که هیچگاه مورد توجه قرار نمی گیرد.

خبرگزاری مهر - گروه استان ها، سمیه اسماعیل زاده: هرازگاهی اخبار حمله حیوانات وحشی و پلنگ به روستاییان و دامها در گوشه و کنار کشور از جمله مازندران شنیده می شود و به اعتقاد کارشناسان، رفتارشناسی حیوانات وحشی و چگونگی برخورد با آن، احتمال حمله آنان را کاهش می دهد چرا که آموزش و آگاهی‌بخشی دامداران برای پیشگیری از آسیب و عدم رفتار قهرآمیز با حیات‌وحش امری اساسی است.
امامعلی اسدی دامدار سوادکوهی که اخیراً موردحمله پلنگ قرارگرفته است و دوران نقاهت و درمان را در بیمارستان سپری می‌کند، می‌گوید: یکی از دامداران منطقه بایع‌کلا شهرستان سوادکوه هستم و همراه دام در داخل جنگل بودم که متوجه سروصدای سگ‌ها شدم، نزدیک رفتم تا ببینم که چه اتفاقی افتاده، ناگهان پلنگ بزرگی از فاصله حدوداً پنج‌متری به سمتم پرید و به‌صورت و گردنم چنگ انداخت و مرا پرت کرد و رفت .
وی بابیان اینکه بعد از حمله و رفتن پلنگ، پسردایی‌ام مرا به بیمارستان رساند، گفت: علاوه بر زخم صورت و گردنم، دچار کوفتگی شدم و هرچند دیشب حالم بسیار بود، اما اکنون حالم خوب است .
این دامدار بابیان اینکه تاکنون در منطقه بایع‌کلا کسی پلنگ ندیده بود و اصلاً گمان نمی‌کرد که سروصدای سگ‌ها به خاطر پلنگ باشد، ادامه داد: فکر می‌کردم گرگ یا تشی است و اگر می‌دانستم که پلنگ است هرگز به آنجا نمی‌رفتم .
این دامدار بابیان اینکه مکانی که آسیب‌دیده، سه کیلومتر با روستا فاصله داشته است، افزود: ما چند خانوار هستیم که 9 ماه از سال را در این دامداری زندگی می‌کنیم و هنوز نمی‌دانم که آیا خسارتی به دام‌هایم واردشده است یا خیر .

ابراهیم فلاحی رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست سوادکوه، در گفتگو با خبرنگار مهر ، بابیان اینکه پیشترها حتی برای بچه‌های روستایی دیدن پلنگ یک افسانه بود چراکه کمتر در روستاها دیده می‌شد، ازجمله دلایل نزدیک شدن پلنگ به روستاها را کاهش غذای این حیوانات به دلایل گوناگون همچون شکار غیرمجاز و مجوز شکار میرشکاران برای دفاع از زمین کشاورزی، تغییر تعادل اکوسیستم منطقه به‌واسطه ایجاد کمربند سبز توسط منابع طبیعی و طرح خروج دام از قعر جنگل و کوچ دامداران به حاشیه روستا برشمرد .
رئیس حفاظت محیط‌زیست شهرستان سوادکوه گفت: هرچند ما خروج دام را نقد نمی‌کنیم اما یکی از علل ورود پلنگ به روستاها خروج دام از قعر جنگل‌ها بوده است، چراکه با خروج دام از جنگل‌ها، برخی دامداران دام خود را در کنار روستا نگهداری می‌کنند .
منابع طبیعی در طی دهه‌های گذشته اقدام به پاک‌تراشی جنگل و کشت گونه دیگر درختی کرده است و تعادل اکوسیستم در منطقه به‌نوعی به هم خورد
وی عامل دیگر را ایجاد کمربند سبز در حاشیه روستاها و شهرها توسط منابع طبیعی به‌منظور جلوگیری از تصرف منابع ملی توسط اشخاص برشمرد و گفت: منابع طبیعی در طی دهه‌های گذشته اقدام به پاک‌تراشی جنگل و کشت گونه دیگر درختی کرده است و تعادل اکوسیستم در منطقه به‌نوعی به هم خورد و با فراگیر شدن بوته‌های تمشک، مامنی برای پلنگ در حاشیه روستاها و شهرهای کوچک ایجاد شد .
وی بابیان اینکه برخی نگران بیماری هاری پلنگ هستند، گفت: تاکنون گزارشی در رابطه با هار شدن گربه‌سانان نداشته‌ایم اما باز این امر در تخصص اداره دام‌پزشکی است و یکی از اولین اقداماتی که برای این فرد که موردحمله پلنگ قرارگرفته، تزریق واکسن هاری بوده است .
فلاحی با اشاره به اینکه رفتار پلنگ بیشتر واکنشی است، افزود: پلنگ هنگامی حمله می‌کند که وارد زیستگاهش شویم و یا در شرایط بدی قرار گیرد و تحریک شود و تاکنون موردی که پلنگ به‌قصد خوردن انسان به او حمله کند، نداشته‌ایم و در رابطه با همین فرد آسیب‌دیده، طبق توضیحات ایشان، سگ‌ها پلنگ را محاصره کردند و سپس حمله رخ داد و همچنین، اگر پلنگ قصد خوردن این فرد را داشت با چند ضربه او را از بین می‌برد .
وی بابیان اینکه در بحث رفتارشناسی، محیط‌بانان ما آسیب نمی‌بینند چراکه برخورد مناسب را می‌دانند، بر ضرورت آموزش دامداران در رفتارشناسی حیوانات وحشی تأکید کرد و افزود: عموماً حیوانات وحشی جز در شرایط خاص رغبتی به خوردن انسان ندارند و چون انسان به‌صورت عمودی راه می‌رود برای حیوانات وحشی ایجاد ترس می‌کند و این حیوانات برای دفاع از خود حمله می‌کنند .
رئیس حفاظت محیط‌زیست سوادکوه در رابطه باعقیده مردم به رهاسازی حیوانات وحشی توسط محیط‌زیست، گفت: این حرف‌ها اصلاً صحت ندارد و ما هرگز رهاسازی حیوانات وحشی مانند پلنگ، خرس و گرگ را نداشته‌ایم .
وی بابیان اینکه ما نمی‌توانیم حیوانات وحشی مانند پلنگ را پرورش داده و رهاسازی کنیم، ازجمله دلایل این امر را تغییر نوع زندگی و تغذیه پلنگ قفسی به‌نوبت پلنگ آزاد برشمرد و افزود: پلنگ قفسی حتی توانایی شکار خرگوش را هم ن دارند.
فلاحی با بیان اینکه کنترل پلنگ هم امکان‌پذیر نیست، خاطرنشان کرد: ما حتی نمی‌توانیم جمعیت آن را به‌صورت مطلق آماربرداری کنیم چراکه منطقه تحت قلمرو پلنگ با توجه به توپوگرافی و میزان غذای منطقه انتخاب می‌شود و ممکن است تا 4 هزار هکتار هم باشد.
ما حتی نمی‌توانیم جمعیت آن را به‌صورت مطلق آماربرداری کنیم چراکه منطقه تحت قلمرو پلنگ با توجه به توپوگرافی و میزان غذای منطقه انتخاب می‌شود و ممکن است تا 4 هزار هکتار هم باشد
وی افزود: گاهی اوقات اگر وضعیت بسیار حاد شود و پلنگی به ساکنان یک منطقه آزار بسیار برساند، ما تله گذاشته و آن را به‌جای دیگر انتقال می‌دهیم نه اینکه آن را نگهداری و سپس رهاسازی کنیم و شاید در این زمان تنها بتوان پلنگ را نشانه‌گذاری و به آن جی.پی.اس وصل کرد .
وی در رابطه با پلنگی که در منطقه بایع‌کلا به دامدار آسیب رسانده گفت: قصد داریم با تیراندازی هوایی آن منطقه را برای پلنگ کمی ناامن کنیم اما شاید او به دلیل همان هیاهوی ایجادشده، دیگر به این منطقه نیاید .

فلاحی بابیان اینکه پلنگ ایرانی یک سرمایه ملی و ازنظر جثه یک‌گونه منحصربه‌فرد در دنیا است، بر لزوم حمایت از آن تأکید کرد و افزود: از سوی دیگر، نگران اقتصاد مردم دامدار نیز هستیم و متأسفانه قانون، پرداخت خسارتی را در خصوص آسیب دام توسط حیوان وحشی پیش‌بینی نکرده تا ما بتوانیم خسارت را پرداخت کنیم، هرچند پیگیر وضع قانونی در این رابطه هستیم .
وی بابیان اینکه وقتی حیوان وحشی به دام کسی حمله می‌کند ازنظر حقوقی و کیفری اداره محیط‌زیست تبرئه می‌شود، گفت: چراکه دامی که خارج از پروانه وارد قعر جنگل می‌شود، به زیستگاه حیات‌وحش وارد می‌شود و رفتار حیوان وحشی قابل‌کنترل نیست .
فلاحی بابیان اینکه ما اعتقادی به محصور کردن زیستگاه نداریم، افزود: اکوسیستم‌ها به هم وابسته است و نمی‌توان مانع ورود انسان و حیات‌وحش به زیستگاه شد و همچنین، عرصه‌ای با این وسعت قابل محصور کردن نیست و این وظیفه دامدار است که دام خود را کنترل کند تا وارد زیستگاه حیات‌وحش نشود .
وی با اشاره به ماده 9 قانون شکار و صید، گفت: اگر صاحبان مزارع و باغات تمام تمهیدات را برای باغ خود در نظر گرفتند و میرشکاران محلی نتوانستند از خسارت حیات‌وحش به باغات و مزارع و افراد جلوگیری کنند، سازمان محیط‌زیست خسارت را به آن‌ها پرداخت خواهد کرد اما پرداخت خسارت برای دام آسیب‌دیده پیش‌بینی‌نشده است .
رئیس حفاظت محیط‌زیست سوادکوه ادامه داد: در رابطه با این فرد آسیب‌دیده، کلیه دیه پزشکی قانونی و تمام هزینه بیمارستان را پرداخت می‌کنیم اما بحث دام در قانون نیامده است .
وی بابیان اینکه دامدار نباید دام را رها کند تا وارد زیستگاه حیات‌وحش شود، افزود: پلنگ قابل قیاس با یک گاو نیست چراکه این‌ها سرمایه‌های کشور هستند و هیچ موجودی بیهوده آفریده نشده است و ما حق نداریم آن‌ها را از میان ببریم چراکه ما امانت‌داران نسل آینده هستیم .
انسان‌شناسان بر این عقیده‌اند که انسان نیز مانند دیگر صورت‌های حیات، بخشی از اکوسیستم هستند اما وضعیتشان به‌واسطه توانایی زندگی در زیست‌بوم‌های مختلف و گرایش به تسلط بر اکوسیستم با دیگر جانداران متفاوت است و درنتیجه، پایبندی یک نوع جانوری به موقعیت زندگی‌اش، شدیدتر از پایبندی یک گروه انسانی به آن است. ازاین‌رو، آموزش و آگاهی‌بخشی دامداران برای پیشگیری از آسیب و عدم رفتار قهرآمیز با حیات‌وحش مسئله‌ای شایان توجه است چراکه حیات‌وحش به‌طور عام و پلنگ به‌طور خاص بخشی از اکوسیستم کل منطقه هستند که زیستگاهشان به دلیل مداخله انسان دستخوش تغییرات جدی شده و باید در نظر گرفت که مراقبت از یک دام برای عدم ورود به زیستگاه حیوانات وحشی به‌مراتب آسان‌تر از کنترل رفتار پلنگ در زیستگاهش است .
از دیگر سوی، عموماً این قوانین هستند که می‌توانند تعادل و عدالت میان دو سوی یک پیوستار را تأمین کنند تا توجه به یکی موجب ایجاد خسران به دیگری نگردد. با توجه به این امر، لزوم به‌روزآوری قوانین با توجه به مسائل روز یک مسئله شایان توجه در همه عرصه‌ها ازجمله عرصه محیط‌زیست است تا بتوان تعادلی میان معیشت دامدار روستایی و حفظ گونه‌های حیات‌وحش ایجاد کرد .