پیام مازند
گشتي در روزهاي ناخوش ميانکاله
شنبه 20 شهريور 1395 - 12:27:02 PM
ايسنا

مازن انلاين- پناهگاه حيات وحش و ذخيره گاه زيست کره ميانکاله با مساحتي بالغ بر 68 هزار و 800 هکتار شامل 45 هزار هکتار خليج و تالاب با آب دائمي لب شور و 23 هزار و 800 هکتار اراضي خشکي در 12 کيلومتري شمال و شمال شرقي شهرستان بهشهر و در منتهي اليه جنوب شرقي درياي مازندران قرار گرفته است که از شمال به درياي مازندران، از شرق به تنگه آشور، از جنوب به اراضي پست حومه شهرهاي بندرگز، گلوگاه و بهشهر و از سمت غرب به اراضي روستاهاي زاغمرز و اميرآباد محدود مي شود.

در پناهگاه حيات وحش ميانکاله بيش از 180 گونه گياهي شناسايي شده و پوشش گياهي اين منطقه عمدتا انار، تمشک و سازيل است، در تالاب بين المللي ميانکاله بيش از 20 گونه ماهي زيست مي کند و اين تالاب، محلي براي زادآوري و تکثير ماهيان بومي و تجاري درياي مازندران مانند کپور، کفال، کلمه، سفيد و کولي بوده که به همين دليل از اهميت خاصي در حفظ و تداوم ذخاير ماهيان درياي مازندران برخوردار است.

تالاب ميانکاله به عنوان بخشي از ذخيرگاه زيست کره داراي تنوع زيستي غني و زيستگاه زمستان گذراني يک ميليون قطعه پرنده از 230 گونه مانند فلامينگو، دراج، قرقاول خزري، قوي گنگ، گيلار، حواصيل شب، پليکان سفيد، گيلان شاه حنايي و کشيم گردن سرخ است، همچنين زيستگاه گونه هاي مهم پرندگان در معرض خطر مانند پليکان پا خاکستري، عقاب دريايي دم سفيد و اردک سرسفيد است.

اين روزها شاهد پس روي پهنه آبي تالاب و خليج ميانکاله و کاهش عمق آب آن هستيم که تبعات سوء زيست محيطي آن شامل کاهش سطح اراضي تالاب، تخريب زيست گاه مهم زمستان گذراني پرندگان مهاجر، تغيير مسير مهاجرت پرندگان آبزي و کنار آبزي، تجاوز به اراضي تالابي توسط افراد فرصت طلب، افزايش ميزان شوري آب تالاب، فرسايش بادي رسوبات پهنه هاي ساحلي و آلودگي هوا با گرد و غبار (پديده ريزگردها)، تسهيل در ورود غيرمجاز و هجوم شکارچيان به منطقه ميانکاله، مرگ و مير موجودات آبزي شامل پلانکتون ها و ماهيان به دليل کاهش عمق آب و تغيير شرايط زيست محيطي تالاب است.

رئيس اداره حفاظت محيط زيست بهشهر اظهار مي کند: با بررسي علل وقوع پس روي تالاب ميانکاله با نگاهي به نقشه و موقعيت خليج و ارتباط آبي آن با درياي خزر چنين بر مي آيد که خليج و تالاب ميانکاله با توجه به همجواري و ارتباط آبي با درياي خزر به صورت ظروف مرتبطه مستقيما تحت تاثير نوسانات دوره اي با آن قرار مي گيرد و با توجه به کاهش تراز آبي درياي خزر به تبع شاهد کم شدن عمق تالاب هستيم و همچنين پس روي موجود در محدوده تالاب داراي سابقه تاريخي بوده اما تغييرات اقليمي و برنامه هاي توسعه اي احداث سد در حوزه هاي آبريز آن را تشديد مي کند.

زمان رضا احمدي مي گويد: از آغاز نوسانات آبي در درياي خزر و تاثيرات آن بر پس روي ساليانه در محدوده پناهگاه حيات وحش و تالاب ميانکاله، روند تغييرات سطح آب در محدوده تالاب و اراضي حاشيه جنوبي آن مورد بررسي و پايش قرار گرفته و ضمن تعيين ايستگاه هاي پايش با همکاري اداره کل محيط زيست مازندران اقداماتي در جهت مقابله با پيامدهاي آن و از جمله تجاوز به اراضي حاشيه اي تالاب و خارج شده از آب به عمل آمده است.

وي خاطرنشان مي کند: از زمان آغاز پس روي و نوسانات آبي در درياي مازندران تا کنون بيش از 10 درصد از اراضي تالاب ميانکاله خشک شده که با اين احتساب از 45 هزار هکتار مساحت تالاب و خليج حدود 5 هزار هکتار پهنه آبي تالاب کاهش يافته است.

احمدي با بيان اينکه در صورت مشاهده هر گونه تغيير کاربري در اراضي منطقه ميانکاله، متخلفان و متجاوزان به اراضي تالابي به مراجع قضايي معرفي و اراضي خلع يد شدند، اظهار مي کند: اداره محيط زيست بهشهر در راستاي حل اين مشکل؛ پيگيري هايي براي تخصيص اعتبار و نصب بنچ مارک يا پيکه کوبي مرز جنوبي و شرقي تالاب ميانکاله به منظور پيشگيري از تجاوز به اراضي خارج شده از تالاب در حاشيه جنوبي توسط متجاوزان انجام داد.

رئيس اداره حفاظت محيط زيست بهشهر عنوان مي کند: با پيگيري هاي انجام شده مبلغ 150 ميليون تومان به منظور لايروبي و مرمت کانال هاي ارتباطي منتهي به تالاب ميانکاله تخصيص پيدا کرد که با انتخاب پيمانکار لايروبي حدود 40 کيلومتر از نهرها و کانال هاي ارتباطي به تالاب در ضلع غربي و جنوبي مانند کانال کفترخان اميرآباد، کانال قره تپه، کانال کپور کش کيله و کانال عليجان تاش به منظور تزريق آب شيرين به تالاب انجام شد و در چند روز گذشته اين عمليات با موفقيت به پايان رسيد.

احمدي مي افزايد: پيگيري هايي براي تامين اعتبار جهت مطالعه و لايروبي کانال هاي خوزيني و چاپاقلي که به دليل افزايش رسوبات نياز به لايروبي دارند و مطالعه و اجراي عمليات انتقال آب رودخانه نکا رود به لپوي زاغمرز و از آن جا به تالاب ميانکاله انجام شده است که همچنان منتظر نتيجه هستيم تا در صورت تخصيص اعتبار سريعا عمليات اجرايي آن را آغاز کنيم.

دوستدار و کارشناس محيط زيست بهشهر نيز اظهار مي کند: از سال 1356 تا 1378 درياي کاسپين و به تبع آن تالاب ميانکاله پيش روي کرد و از 1378پس روي آب آغاز شد و تا کنون اين روند ادامه دارد که در طي اين پروسه 18 ساله 70 سانتي متر سطح آب درياي کاسپين کاهش پيدا کرد و اين امر موجب شد کانال هاي چاپاقلي و خوزيني که راه ارتباطي ميان درياي کاسپين و تالاب ميانکاله است رسوب بگيرند و مقدار آب تالاب کاهش پيدا کرد و در نتيجه يک پنجم تالاب ميانکاله خشک شد.

علي ابوطالبي عبدالملکي مي گويد: در سال هايي که آب درياي کاسپين به دليل پيش روي افزايش يافت مناطقي در پناهگاه حيات وحش ميانکاله به زير آب رفت که بخشي از آن بدون صاحب و مردابي و باتلاقي بود و بخشي نيز در سال هاي قبل از پيش روي آب، مالک داشته و با توجه به اينکه در حاشيه تالاب ميانکاله حدود 40 روستا از توابع شهرستان هاي بهشهر، گلوگاه و بندرگز وجود دارد؛ با پس روي آب، ساکنان محلي حاشيه تالاب شروع به تجاوز به حريم اراضي خشک شده و تغيير کاربري و از بين بردن زيستگاه حيات وحش کردند که برخي از مدعيان، مالک زمين و داراي اسناد رسمي و برخي متصرف هستند و هيچ اسناد رسمي در دست ندارند و اين امر تهديدي براي تالاب بين المللي ميانکاله محسوب مي شود.

وي مي افزايد: از 230 گونه پرنده زمستان گذران که به منطقه ميانکاله مهاجرت مي کنند 130 گونه خشک زي و 100 گونه تالابي هستند که پرندگان تالابي شامل 64 گونه کنار آبزي و 36 گونه آبزي بوده و زيستگاه پرندگان کنار آبزي شديدا وابسته به ني زارهاي حاشيه شمالي و جنوبي تالاب ميانکاله است که با توجه به خشک شدن بخشي از تالاب و از بين رفتن زيستگاه برخي از اين پرندگان، هرساله شاهد کاهش تعداد پرندگان مهاجر به منطقه ميانکاله هستيم.

اين محقق محيط زيست خاطرنشان مي کند: در گذشته برخي از زمين هاي کشاورزي حاشيه تالاب تبديل به ني زار شد و اين ني زارها زيستگاه 64 گونه پرنده کنار آبزي را تشکيل داد که در حال حاضر با خشک شدن بخشي از تالاب، کشاورزان منطقه شروع به شخم زدن و آماده سازي اين اراضي براي کشت محصولات کشاورزي کردند و با آغاز کشاورزي کودهاي شيميايي مستقيما وارد تالاب و موجب آلودگي مي شود و از طرفي با حضور ماشين آلات کشاورزي محيط تالاب براي زيست پرندگان ناامن مي شود و همچنين بانک زمين به عنوان مدعي ديگر اين اراضي قصد دارد در اختيار تحصيل کردگان بيکار کشاورزي و شيلات قرار بدهد که اگر اين اتفاق صورت بگيرد در کنار فوايد اشتغال زايي؛ تبعات سوء زيست محيطي دارد.

ابوطالبي عبدالملکي مي گويد: در اين تعارض و تجاوز به اراضي تالابي ميانکاله مدعيان زيادي به عنوان مالک سابق وجود دارد که برخي از آن ها اسناد رسمي در دست ندارند و افراد فرصت طلب در اين موقعيت به حريم تحت الآبي تجاوز مي کنند و از طرفي در گذشته پيش روي آب موجب مي شد که حداقل تا فاصله 4 کيلومتري تالاب هيچ گونه فعاليت کشاورزي انجام نشود و آن مقدار کود شيميايي مصرفي راه يافته به نهرها از طريق ني زارها حالت خودپالايي انجام مي داد اما با پس روي آب مستقيما کودهاي شيميايي وارد تالاب مي شود و اين موضوع تهديدي براي موجودات آبزي و کنار آبزي است.

وي يادآور مي شود: در دهه 70 حدود 8 ميليون پرنده تالابي به ايران وارد مي شد که يک ميليون و 200 قطعه پرنده به تالاب ميانکاله مهاجرت مي کرد و در دهه 80 حدود 800 هزار قطعه، در سال 93 ، 600 هزار قطعه و سال 94 اين جمعيت به 500 هزار قطعه پرنده رسيد که يعني جمعيت پرندگان مهاجر ميانکاله در دو دهه گذشته نصف شد و اين امر به دليل تخريب زيستگاه ها، شرايط لجستيکي منطقه تالابي، قطع ارتباط تالاب با نهرها و کانال هاي حمايت کننده، تغيير کاربري و ناامن شدن زيستگاه هاي پيراموني تالاب ميانکاله مانند تالاب لپوي زاغمرز است.

اين دوستدار محيط زيست ادامه مي دهد: در دهه 70 در تالاب لپوي زاغمرز 40 هزار پرنده سرشماري شد اما پس از احداث بندر اميرآباد و روشنايي نورافکن ها و آسفالت شدن جاده موجب شد تالاب از لحاظ اکولوژيکي آسيب شديدي ببيند و به اين ترتيب در سال گذشته 150 قطعه پرنده در تالاب لپوي زاغمرز سرشماري شد.

کارشناس اداره حفاظت محيط زيست بهشهر اظهار مي کند: آب شور درياي کاسپين و آب شيرين رودها و نهرها به تالاب ميانکاله مي ريزد و ماحصل آن آب لب شور مي شود که PH مناسبي داشت و گونه هايي از آبزيان مانند بنتوزها و پلانکتون ها شرايط زيستي داشتند که طعمه پرندگان مهاجر بودند اما در سه دهه اخير ضلع جنوبي تالاب تبديل به پرورش ماهي شد و مقدار آب هاي شيرين کم شد و با بهم خوردن PH آب اين موجودات ريز آبزي تحمل شوري تالاب را نداشتند و به مرور از بين رفتند که در نتيجه پرندگان با کمبود غذا مواجه شدند.

ابوطالبي عبدالملکي با بيان اينکه از 230 گونه پرنده در ميانکاله دو گونه پرنده حمايت شده و 12 گونه در ليست منع تجارت جهاني قرار دارند، مي گويد: پرندگان ميانکاله شامل بومي، زمستان گذران، بهار گذران، تابستان گذران و تعدادي نيز پرندگان عبوري هستند که در مسير مهاجرت خود در ميانکاله چند روزي استراحت مي کنند مانند درناي خاکستري که همه ساله در مسير مهاجرت خود 10 روز را در ميانکاله سپري مي کند.

وي مي افزايد: سقوط شوروي سابق و از بين رفتن نظم و ترتيب نظامي در مناطق حفاظت شده و فقري که بر ايالت هاي تازه به استقلال رسيده روسيه حاکم بوده با توجه به اينکه بيش از 90 درصد پرندگان ميانکاله از مناطق سيبري، دلتاي رود ولگا و شمال درياي کاسپين به اين تالاب مهاجرت مي کنند زيستگاه هاي زادآوري آن ها ناامن شد.

اين محقق محيط زيست خاطرنشان مي کند: يک گونه پرنده براي اينکه در يک زيستگاه ماندگار و زيستمند شود 4 فاکتور اساسي شامل: طعمه، امنيت، استتار و محلي براي اختفا نياز دارد که اگر هر کدام از فاکتورها از بين برود آن گونه زيستگاه را ترک و کريدور مهاجرتي خود را عوض مي کند که به دليل تيراندازي شکارچيان در روزهاي شکار، تالاب ميانکاله براي 64 گونه پرنده کنار آبزي ناامن شده است.

ابوطالبي عبدالملکي اظهار مي کند: زماني که باد از شمال مي وزد بقاياي گياهي و جانوري شامل پلانکتون ها، بنتوزها و ميکروارگانيسم ها را امواج به سمت ضلع جنوبي مي برد و زماني که باد از سوي کوه به سمت دريا مي وزد امواج مواد غذايي را به ضلع شمالي مي برد و پرندگان کنار آبزي در ضلع شمالي تالاب به دليل نبودن طعمه کافي زيستگاه را ترک کرده و مسير مهاجرتي خود را عوض مي کنند.

اين دوستدار محيط زيست مي گويد: در اراضي به جاي مانده از پس روي تالاب ميانکاله؛ علف سالسولا(علف شور) رويش پيدا کرده که تا اندازه اي رطوبت را تحمل مي کند و در صورت ادامه روند خشکسالي تا يک سال ديگر علف سالسولا از بين مي رود و در نتيجه اين اراضي تبديل به کوير مي شود که مستعد ريزگردها است و با وزيدن باد شمالي گرد و خاک به سمت شهرستان بهشهر و شهرهاي همجوار مي رود و خسارت شديدي را به بار مي آورد که جلوگيري از اين اتفاق به عزم منطقه اي و ملي نياز دارد.

ابوطالبي عبدالملکي با بيان اينکه با توجه به اينکه از لحاظ آب و هوايي به يک دوره گرما و خشکسالي 30 ساله وارد شده ايم و تا کنون فقط 6 يا 7 سال از آن را سپري کرده ايم و بايد بحران آب را مديريت کنيم، مي گويد: آببندان هايي در منطقه ميانکاله وجود دارد که مقدار زيادي آب را مهار و ذخيره مي کند تا شايد دو بار در سال به 6 يا 7 هکتار از اراضي زراعي و باغي آب رساني کند که مقرون به صرفه نيست و از طرفي موجب کاهش آب تالاب ميانکاله و شدت خشکسالي آن مي شود به همين دليل جهاد کشاورزي بايد بحث آبياري قطره اي را در ميان کشاورزان ترويج کند و در حاشيه تالاب بحث مبارزه اکولوژيک را به جاي سم و کودهاي شيميايي جايگزين کند تا تالاب آلوده نشود.

اين محقق محيط زيست خاطرنشان مي کند: بسياري از کشاورزان منطقه ميانکاله نسبت به ميزان کود شيميايي مصرفي براي اراضي زراعي و باغي خود ناآگاه هستند و به طور مثال زميني که براي هر هکتار نياز به 50 کيلو فسفات دارد 300 کيلو فسفات در آن استفاده مي شود در حالي که با انجام آزمايش خاک به راحتي متوجه مي شوند که اراضي آن ها به چه ميزان فسفات نياز دارد زيرا در نهايت کودهاي شيميايي وارد تالاب ميانکاله و درياي کاسپين و موجب آلودگي محيط زيست مي شود.

کارشناس اداره محيط زيست بهشهر ادامه مي دهد: در راستاي جلوگيري از آلودگي تالاب ميانکاله، کشاورزان مي توانند از کودهاي حيواني و کرم کمپوست استفاده کنند زيرا کود حيواني تبعات بسيار کمي براي محيط زيست دارد و با توجه به اينکه در منطقه ميانکاله دامداري هاي زيادي وجود دارد اين کود به وفور در دسترس کشاورزان است.

ابوطالبي عبدالملکي اظهار مي کند: در حال حاضر کانال هاي خوزيني و چاپاقلي بايد لايروبي شود و البته شيب کانال بايد به سمتي باشد که آب به تالاب برود و به دريا نريزد و از طرفي کانال ها آب هاي سطحي و تحت الارضي را جمع آوري مي کنند و محل تجمع آب مي شود و به سرعت حجم بالايي از آب شيرين را به تالاب مي رساند

وي با بيان اينکه از آبان تا ارديبهشت فصل پرآبي است اما حدود 80 درصد آب هاي سطحي از طريق آببندان ها و پرورش ماهي ها مهار مي شود که اين موضوع تاثير چشمگيري بر کاهش آب تالاب ميانکاله و خشکي آن دارد، مي افزايد: طبق بررسي هاي انجام شده 27 گونه بنتوز در تالاب ميانکاله وجود داشت که تغذيه اصلي فلامينگوها از اين موجودات ريز کف زي است اما بر اثر تغييرات PH يعني کاهش آب شيرين و افزايش شوري آب، تعداد گونه هاي بنتوز کاهش پيدا کرده است.

اين دوستدار محيط زيست مي گويد: در درياي کاسپين تجمع پرندگان ديده نمي شود و فقط تعداد کمي پرندگان کنار آبزي در آن زيست مي کنند اما در تالاب ميانکاله تنوع گونه اي و تراکم جمعيتي حداقل 20 برابر بيشتر از درياي کاسپين است زيرا در درياي کاسپين گونه هاي معدودي از بنتوز و پلانگتون که در برابر شوري مقاوم هستند براي طعمه پرندگان وجود دارد اما در تالاب و خليج ميانکاله به دليل آب لب شور؛ طعمه و مواد غذايي براي پرندگان تنوع و به وفور يافت مي شود.

اين محقق محيط زيست خاطرنشان مي کند: با در نظر گرفتن مزاياي سد گلورد براي حل مشکل کم آبي شرق مازندران بايد به اين نکته نيز توجه داشت که در زمان آبگيري اين سد مقدار آب نکارود کاهش پيدا مي کند و در نتيجه ميزان آبي که به درياي کاسپين و تالاب ميانکاله مي ريخت کاهش مي يابد و همچنين سد موجب مي شود که مسير مهاجرت ماهي ها به بالادست قطع و زادوولد آن ها کم شود و نيز احداث سد به آب هاي پايين دست لطمه مي زند زيرا رودخانه در مسير حرکت خود موجب افزايش آب هاي زيرزميني مي شود اما با کاهش آب نکارود قطعا سطح آب هاي زيرزميني منطقه فروکش مي کند.

ابوطالبي عبدالملکي اظهار مي کند: ني زارها در اراضي تحت الآبي که در طي پروسه پس روي و پيش روي آب تالاب مقداري آب باقي مانده است رويش پيدا مي کند و اين ني زارها دو فاکتور استتار و اختفا را براي پرندگان فراهم مي سازد اما در چند سال گذشته در تالاب لپوي زاغمرز ماهي آمور را پرورش دادند که اين ماهي مهاجم همه ني زار ها را از بين برد و به اين ترتيب محل اختفاي پرندگان ناامن شده است و از طرفي با ورود ماهيان غيربومي به تالاب تبعات بسيار بدي دارد زيرا به دليل سازگاري نداشتن با محيط موجب آلودگي زيست محيطي و بيماري ماهيان بومي مي شود.

با توجه به اهميت ويژه بين المللي و حساسيت پناهگاه حيات وحش ميانکاله اگر اين تالاب خشک شود تبعاتي مانند به خطر افتادن کشاورزي منطقه، فروکش کردن آب هاي زيرزميني، تغيير آب و هواي منطقه، خشک شدن ني زارها، امکان خسارت هاي انساني بر اثر بادهاي شديد، از بين رفتن 230 گونه پرندگان ميانکاله به عنوان بانک ژن و از بين رفتن اهميت بين المللي ميانکاله و عدم حمايت هاي سازمان هاي بين المللي از اين منطقه را به دنبال دارد که جلوگيري از اين اتفاق مستلزم عزم همگاني مردم و مسئولان است.


http://www.Mazan-Online.ir/fa/News/3983/گشتي-در-روزهاي-ناخوش-ميانکاله
بستن   چاپ