تاريخ طبرستان گره خورده با نام علويان است، علوياني که نام و دين خود را برگرفته از اسلامي مي‌دانند که با حضور ناصرالحق اتروش کبير از مرزن‌آباد چالوس بيعت‌کنندگان تا آمل و ساري ادامه يافته است.
تاريخ اين منطقه با نام اسلام و شيعه رقم خورده است و نخستين حکومت‌هاي اسلامي در دنيا در اين سرزمين تشکيل شده است.
از اين روز نام بردن از تاريخ تشيع در مازندران بدون گره خوردن با نام اهل بيت(ع) ممکن نيست و نام حسين(ع) و واقعه کربلا در تاريخ شيعه و تاريخ طبرستان نيز گمنام نمي‌ماند.
مازندراني‌ها به دليل نوع سکونتگاه خود که در دل طبيعت قرار دارند از آداب و رسوم ويژه‌اي متناسب با شرايط اقليمي خود برخوردار هستند.
مازندران، 12 هزار امامزاده را در خود جاي داده است و اين امامزادگان از اصلي‌ترين پايگاه‌ها و تجمع‌گاه‌هاي عزاداران حسيني به شمار مي‌روند.
سقانفار و تکيه
از ويژگي‌هاي عزاداري ماه محرم در مازندران، وجود سقانفار و تکيه در اين استان است.
تکايا در کنار حسينيه‌ها و مساجد از جمله ويژگي‌هاي خاص اين منطقه به شمار مي‌رود که عزاداري اباعبدالله الحسين(ع) در آن انجام مي‌شود.
اين تکايا داراي حسينيه‌اي با چندين اتاق بوده و قدمت برخي از آنها مانند تکيه اوجي‌آباد به بيش از 100 سال مي‌رسد.
سقانفار نيز ساختماني دو طبقه ساخته شده از چوب و الوار شبيه‌ترين معماري به معماري بومي و سنتي مازندران بوده که بخش عمده‌اي از عزاداري‌ها در آن انجام مي‌شده است، اين سقانفارها که امروز در طرح توسعه امامزاده‌ها، تکايا، حسينيه‌ها يا مساجد اطراف آنها قرار گرفته‌اند، اگرچه ديگر مانند سابق ميهمان عزاداران نيستند اما به‌عنوان بخشي از يادبود و تاريخچه عزاداري در اين استان به شمار مي‌رود.
سقانفارها که با پارچه‌هايي سبز و سياه در ايام محرم پوشانيده مي‌شوند دو طبقه بوده و در طبقه پايين از عزاداران پذيرايي مي‌شده است.
امروز بسياري از سقانفارها در روستاهاي مازندران دست نخورده باقي مانده که معروف‌ترين و قديمي‌ترين آنها در روستاهاي بابل و آمل قرار دارند.
نخل‌گرداني 600 ساله در دل دماوند
آيين نخل‌گرداني روستاي نوا در بخش لاريجان شهرستان آمل نيز از ديگر آيين‌هاي کهني است که هر ساله در ايام ماه محرم در روزهاي نهم و دهم صورت مي‌گيرد.
اين نخل که بزرگ‌ترين نخل مازندران است، هر ساله مسافت زيادي را در اين روستا به همراه دسته‌هاي عزادار طي مي‌کند.
ايامي که ماه محرم در دل زمستان قرار مي‌گيرد، حمل اين نخل عظيم و 600 ساله تصويري زيبا از ارادت مردم اين مناطق به سالار شهيدان را به نمايش مي‌گذارد و هر ساله علاقه‌مندان زيادي به‌ويژه نوايي‌هاي ساکن شهرهاي مختلف خود را به اين روستا در دل دماوند مي‌رسانند.
اوج احترام به امام حسين(ع) و حضرت عباس(ع) در اورتشت
روستاي اورتشت در شهرستان محمودآباد نيز با آيين نخل‌گرداني خود در 100 سال اخير اوج احترام و ارادت اهالي اين منطقه به رابطه دو برادر شهيد کربلا امام حسين(ع) و حضرت عباس(ع) را به نمايش مي‌گذارد.
دو نخل موجود در روستاي عبدالله‌آباد و اورتشت در ميان اشک و ناله زنان و بوي اسپند نذرداران به‌عنوان نخل‌هاي برادر در روز عاشورا در سقانفار و تکيه روستاي اورتشت به يکديگر مي‌رسند و صحنه‌اي بي‌بديل و شورانگيز خلق مي‌کنند.
سينه‌زني، نوحه‌خواني و عرض ارادت به شهداي کربلا در اطراف اين دو نخل نيز مهم‌ترين آيين‌هايي است که در اين منطقه از سوي مردم برگزار مي‌شود و هزاران مشتاق در اين آيين شرکت مي‌کنند.
نخل روستاي اورتشت که کوچک‌تر از نخل نوا است در روز عاشورا نيز در جمع عزاداران حاضر مي‌شود و توسط عزاداران به روستاها اطراف مي‌رود.
نذر روسري به پيرعلم کلوده
يک خانواده در روستاي کلوده شهرستان محمودآباد نيز از سال‌هاي دور، علمي را به عنوان ميراث خانوادگي در دل روستاي خود جاي داده که مشتاقان به سالار شهيدان نذورات خود که عموما روسري است به پاي آن مي‌ريزند.
اين علم که امروز به نام پيرعلم از سوي اهالي خطاب مي‌شود هر ساله در آييني با حضور خانواده جمالي پوشانده مي‌شود و پس از دقايقي که حضور مردم در حياط خانه و کوچه‌ها منتهي به اين خانه اوج گرفت به سوي حسينيه روستا حمل شده و در ميان عزاداران قرار مي‌گيرد.
هر فردي که نذري دارد روسري از پيرعلم به تبرک مي‌گيرد و در صورت ادا شدن نذرش سال آينده آن را به همراه روسري ديگر باز مي‌گرداند.
ارادت اهالي و کساني که حاجت خود از توسط به علمدار کربلا را دريافت کرده‌اند،حس عجيبي براي حضور هر ساله خود در اين روستاها دارند.
عاشوراي المشير قائمشهر
روستاهاي مازندران از پايگاه‌هاي اصلي عزاداري در ماه محرم به شمار مي‌روند به گونه‌اي که گاه تجمع چند هزار نفري از عزاداران در يک روستا صحنه‌هاي زيبايي از آيين‌هاي ماه محرم را به نمايش مي‌گذارد.
روستاي المشير به همراه روستاهاي اطراف در ظهر عاشورا در ميدان‌گاه اين روستا، شاهد حضور عاشورايي و بي‌شمار مردم است.
خانه‌هاي حسيني مردم مازندران
برخي روستاهاي مازندران و تقريبا بخشي مهمي از آنها به‌ويژه روستاهايي مانند المشير، اورتشت و روستاهاي سوادکوه در روز عاشورا با پخت غذاي نذري ظهر اين روز،خانه‌هاي خود را ميزبان عزاداران حسيني مي‌کنند.
اين خانه‌ها که نه حساب تعداد دارند و نه حساب افراد را، پس از برگزاري نماز ظهر عاشورا عزاداران را به خانه‌هاي خود دعوت مي‌کنند و درب اين خانه‌ها به روي همه عزاداران گشوده مي‌شود.
آيين جوانان در شب عاشورا
صبح طلوع از ديگر آيين‌هايي است که جوانان مازندراني در شب عاشورا براي عرض ارادت و به سوگ نشستن خود در عزاي روز عاشورا اجرا مي‌کنند.
پس از پايان مراسم شب تاسوعا، تعدادي از جوانان با بيان «مکن اي صبح طلوع» به کوچه‌ها و محلات شهر مي‌روند و از صبح مي‌خواهند براي فردايي که حسين(ع) شهيد مي‌شود طلوع نکند.
اين عزاداران تا صبح در محلات با پاي برهنه و پياده سينه‌زني کرده و صبح را مهمان متوليان تکايا و مساجد هستند.
کرنازني آيين فراموش شده مازندراني‌ها
از آداب و رسوم بومي منطقه غرب مازندران آيين کرنازني است.
کرنازني ويژه عزاي امام حسين (ع) بوده و در غرب مازندران و گيلان به ويژه روستاهاي رامسر برگزار مي‌شود.
امروز تعداد اندکي از روستاهاي غرب مازندران و شرق گيلان مراسم « کرنازني» انجام مي‌دهند و اين آيين رو به فراموشي است.
اين آيين با آغاز ماه محرم شروع مي‌شد و در واقع نوعي وسيله براي اعلام برپايي سينه‌زني و نوحه‌خواني براي گرامي داشت شهداي کربلا بود و مردم با شنيدن طنين ناله «کرنا» در مجلس عزا حضور مي‌يابند.
دسته‌هاي کرناچي مشتمل بر دو سر گروه و بين پنج تا هفت نفر کرناچي بودند و گاهي سر کرناچي که رهبري کرناچيان را بر عهده داشت آهنگي را شروع به نواختن مي‌کرد و کرناچيان از وي پيروي مي‌کردند يا او آهنگي را مي‌نواخت و کرناچيان ديگر دم مکمل آن را مي‌نواختند.
سرکرناچي آهنگ يا امام سر مي‌داد و کرناچيان ياحسين را در دميدنشان بيان مي‌داشتند و اين نواختن تا زمان خستگي ادامه داشت و گاهي هم کرناچيان پيشاپيش هيئت‌ها در بيرون از مسجد حرکت مي‌کردند.
پلک‌کشي روستاي اساس سوادکوه
آييني نيز در روستاي کوهستاني اساس(esas) سوادکوه برگزار مي‌شود که در روز عاشورا اهالي اين منطقه براي انتقام گيري از يزيد، دبه‌ها و کوزه‌هاي آب را نشانه مي‌گيرند.
اين مراسم به زيدکشان معروف است که با تعزيه امام حسين(ع) پايان مي‌يابد.
قوم بني‌اسد آمل
تشکيل دسته قوم بني‌اسد آمل در روز بعد از عاشورا نيز از ديگر آيين‌هايي است که مردم اين منطقه به تاسي از وقايع کربلا انجام مي‌دهند.
زنان اين گروه به تاسي از اين قوم، با بيل براي دفن اجساد شهداي کربلا وارد اين منطقه مي‌شوند و به دليل اينکه نتوانستند سالار شهيدان را ياري رسانند ابراز ندامت و پشيماني مي‌کنند.
http://www.Mazan-Online.ir/fa/News/455/از-کرناچي‌هاي-فراموش-شده-تا-نخل‌گرداني-در-دل-دماوند