چاپ

مازن انلاين- جنگل هاي هيرکاني (خزري ) در طول ساحل جنوبي درياي خزر و نيمرخ شمالي رشته هاي کوههاي البرز واقع شده و از سال هاي گذشته تاکنون جوامع بي نظير و متنوعي از گونه هاي ارزشمند گياهي بومي در اين عرصه ها مورد تهديد عوامل مختلف قرار گرفته اند.
بررسي ها نشان مي دهد که عواملي مانند چراي بي رويه ،‌برداشت هاي غيرقانوني از منابع جنگلي ، ساخت وساز ، تصرف غيرقانوني اراضي ، توسعه ناپايدار گردشگري و گسترش بي رويه کشاورزي خسارت هاي جبران ناپذيري در دهه هاي اخير به اين اکوسيستم ارزشمند در شمال کشور وارد کرده است.
کارشناسان با اشاره به مزيت هاي فراوان پروژه ملي مديريت چند منظوره در جنگل هاي هيرکاني يکي از راههاي اساسي براي پيشگيري از عوامل تهديد زا و درپي آن رونق اقتصادي در شمال کشور همکاري همه جانبه مسئولان نهادهاي ذيربط براي عملياتي کردن اين پروژه در اين مناطق مي دانند.
به اعتقاد انان رشد اقتصادي ، بهبود محيط زيست ، سلامت و آسايش افراد جامعه و کنترل تغييرات اقليمي از جمله مزاياي اجراي ان به شمار مي رود.
جنگل هاي شمال کشور با ويژگي هاي فراون و تنوع زيستي ، چشم اندازهاي آبي ، تعديل اقليم ، ترسيب کربن مامني مناسب براي زيست انواع پرندگان و پستانداران است و چنين ظرفيتي مي تواند فرصتي مناسب براي توسعه فعاليت هاي اقتصادي از جمله صنعت گردشگري ، طبيعت گردي و بوم گردي در اين عرصه ها به شمارآيد.
** معرفي پروژه مديريت چند منظوره جنگل هاي هيرکاني
پروژه مديريت چند منظوره جنگل هاي هيرکاني الگوي نوين مديريت جنگل است که مساحتي حدود 120 هزار هکتار از مجموع 1.94 ميليون هکتار از جنگل هاي شمال را در بر مي گيرد که حدود 30 هزار هکتار آن براي اجراي طرح هاي جنگلداري اجتماع محور اختصاص يافت.
اين پروژه هم اکنون در قالب چهارحوزه به عنوان پايلوت در استان هاي گيلان ،‌ مازندران و گلستان در حال اجرا است و نکته مهم تر آنکه سند اين پروژه در ارديبهشت ماه سال 92به امضاي مشترک نمايندگان دولت جمهوري اسلامي ايران و سازمان ملل متحد رسيده است .
**اهداف و دستاوردهاي پروژه ملي مديريت چند منظوره جنگل هاي هيرکاني
حفظ تنوع زيستي ،‌ يکپارچگي اکوسيستم و پايداري خدمات اکوسيستمي در سيماي جگل هاي هيرکاني ، تغيير مديريت وابسته به چوب به مديريت چند منظوره جنگل ، توانمند سازي چارچوب مقرراتي و سياست گذاري براي مديريت چند منظوره جنگل ، ارتقاي ظرفيت سازمان و پرسنلي براي اجراي رويکرد جديد مديريت چند منظوره جنگل ، مديريت جامع و چند منظوره جنگل با رويکرد جنگلداري اجتماعي محور از مهم ترين اهداف و دستاوردهاي اين پروژه در شمال کشور است .
معاون امور جنگل سازمان جنگل ها ومراتع و آبخيزداري دراين باره گفت :‌ بحران هاي زيست محيطي در سال هاي اخير در کشور سبب شده تا مردم به دليل بحران شديد آب از مناطق فلات مرکزي به شمال ، جنوب زاگرس و شمال البرز مهاجرت کنند .
عباسعلي نوبخت افزود : بحث تنفس و حفظ جنگل هاي هيرکاني از ديگر موضوعاتي است که درسال هاي اخير درکشور مطرح شده که چنين مسائلي متاثر از بحران هايي است که در کشور شاهد آن هستيم .
وي اظهار داشت : امروز امنيت زيستي کشور ، شاخه اي از امنيت ملي بوده که متاسفانه مورد تهديد قرار گرفته است و براي رفع اين بحران ها ايده هاي مناسب و راهکارهاي اساسي در نظر گرفته شده که مهم ترين آن ها اعمال پروژه ملي مديريت چند منظوره در جنگل هاي هيرکاني است.
اين مسئول سازمان جنگل ها گفت :‌ اين پروژه، اين موضوع را به اثبات رسانده که به هر اندازه بخشي نگر باشيم فاصله دستگاه ها بيشتر که درپي آن ابعاد مختلف اکوسيستم هاي جنگلي از جمله در حوزه اجتماعي ،‌اقتصادي و فرهنگي موجود در جامعه دچار درهم تنيدگي مي شوند و چنين اتفاقاتي امنيت محيط زيست را به مخاطره مي اندازد.
نوبخت افزود : هم اکنون درپي آن هستيم تا ضمن حفظ قوانين، بتوانيم عوامل تهديد زا در کشور را برطرف نمائيم و به نظرم يکي از راههاي برون رفت از اين بحران ضرورت همکاري نهادها و گروهها براي بهبود اکوسيستم هاي جنگلي و آن اينکه اجراي کامل پروژه ملي مديريت چند منظوره جنگل هاي هيرکاني است.
مدير پروژه ملي مديريت چند منظوره جنگل هاي هيرکاني نيز هفته پيش در نشست شوراي مشورتي جنگل با موضوع حفظ تنوع زيستي که با حضور جمعي از مسئولان ، کارشناسان مناطق چهارگانه ادارت کل منابع طبيعي و آبخيزداري استان هاي شمالي و مشاوربين المللي پروژه ملي مديريت چند منظوره جنگل هاي هيرکاني در چالوس برگزار شد ، گفت :‌ اين پروژه به عنوان الگوي نوين مديريت جنگل به گستره اي حدود 120 هزار هکتار درقالب الگو در چهارچوب حوزه استان هاي مازندران ، گلستان و گيلان در حال اجرا است.
داريوش بيات افزود :‌‌ حدود 100 هزار هکتار ديگر نيز در خارج از سند مدون و تنظيم شده اين پروژه ، به خاطر مزيت هاي اين پروژه و همچنين بدنبال استقبال خوبي که جوامع محلي از آن کرده اند پس از موافقت سازمان به اين عرصه افزوده مي شود.
وي اظهار داشت : ‌سند اين پروژه در ارديبهشت ماه سال 1392به امضاي مشترک ميان نمايندگان دولت جمهوري اسلامي ايران و سازمان ملل متحد رسيده است و نقطه آغاز فعاليت اين پروژه نيز در چنين روزي بوده است.
وي ، وزارتخانه هاي نيرو ، جهادکشاورزي و امور خارجه ، سازمان حفاظت محيط زيست و ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري ،‌ شوراهاي اسلامي ،‌دهياري ها ، جوامع محلي و تشکلات مردم نهاد را جزو نهادهايي معرفي کرد که در اجراي اين پروژه بايد همکاري لازم را داشته باشند.
بيات گفت :‌ اين نشست در حقيقت به مجريان اين پروژه کمک خواهد کرد تا در اجراي دستورالعمل ها و شرح خدمات کمتر دچار اشتباه شوند به شکلي که با بهره گيري از تجربه اين کارشناسان با کمترين ايراد فرآيند اجراي آن ادامه يابد.
مشاور بين المللي اين پروژه گفت :‌ امروز رويکرد مديريت در جنگل هاي شمال به سمت وسوي مديريت چند منظوره است يعني بايد از اين عرصه هاي ملي چند منظوره بهره برد.
به گفته او ، اين پروژه مهم ترين اهدافي که بدنبال داره فعاليت در حوزه گردشگري ، طبيعت گردي ، بوم گردي ، صنايع دستي ، تغييرالگوي کشت اراضي شيبدار مانند کاشت برنج اورگانيک در گيلان است.
مديرپروژه ملي مديريت چند منظوره جنگل هاي هيرکاني گفت :‌هم اينک اين طرح در چهار حوزه از جمله منطقه جنگلي فريرود و زيلکي رود استان گيلان ، دوهزار و سه هزار و بليران استان مازندران و چهل چاي استان گلستان در حال اجرا است.
به گفته بيات ، در فرآيند اجراي اين طرح اقداماتي ديگرکه انجام گرفته اين است بنوعي عوامل تهديدزاي عرصه هاي جنگلي مانند انساني ‌، آفات ، خشکي ها ، آتش سوزي و بهره برداري هاي بي رويه را شناسايي کرده ايم .
به گفته او ، با وجود آنکه بخشي از بهره برداري هاي جنگل مورد نياز جوامع محلي است بنابراين در اجراي اين طرح سعي شده جوامع محلي را شناسايي تا بتوانند از اين طريق امرار معاش کنند.
‌مديرپروژه ملي مديريت چند منظوره جنگل هاي هيرکاني اظهارداشت : امروز يکي از قوي ترين زمينه هاي اشتغال در اجراي اين پروژه در حوزه گردشگري بويژه طبيعت گردي است و خوشبختانه در چهار منطقه پايلوت استان هاي شمالي به خوبي اين فعاليت ها انجام مي گيرد.
بيات افزود :‌ به عنوان نمونه در منطقه پايلوت گيلان مسافران و گردشگران زيادي حضور پيدا کرده اند به گونه اي که بسياري از روستائيان پيرامون جنگل با مهيا کردن امکانات و تجهيزات در حوزه طبيعت گردي به مسافران خدمات ارائه مي دهند.
وي ادامه داد : چنين اتفاقي در حقيقت گردش مالي قابل توجهي به همراه داشته است و اميدوارم در راستاي اجراي کامل اين طرح جمعيت قابل توجهي از جوامع محلي بتوانند در اين بخش مشغول بکار شوند.
وي به برخي از معايت اين پروژه نيز اشاره کرد و گفت که يکي از ريسک هاي اين پروژه عدم تامين سهم مشارکت دولت و جوامع محلي براي اجراي ان است در حقيقت يکي از ايرادت اصلي اين پروژه است چون نبود قوانين مدون حامي مشارکت جوامع محلي در اجراي پروژه هاي مرتبط با بخش جنگل سبب شده تا ميزان مشارکت جوامع محلي در اجراي طرح هاي مرتبط با جنگل بسيار کم باشد .
** پنج ميليون دلار اعتبار براي اجراي پروژه ملي مديريت چند منظوره جنگل هاي هيرکاني
مديرپروژه ملي مديريت چند منظوره جنگل هاي هيرکاني ميزان اعتبار منظور شده براي تهيه اين طرح و مطالعات آن حدود 5 ميليون دلار اعلام کرد و گفت :‌ حدود 2 ميليون دلار از اين اعتبار بايد از منابع صندوق تسهيلات جهاني محيط زيست تامين گردد و بقيه نيز سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخيزداري به صورت نقدي و غير نقدي پرداخت کند.
بيات افزود :‌ ضمن آنکه طبق فهرستي که براساس اولويت بندي طرح هاي بين المللي تهيه شده در قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه نيز پيشنهاد و اعلام شده تا اعتباراتي براي اين پروژه اختصاص دهند.
بيات افزود : اعتبار بين المللي طبق برنامه و زمان تخصيص داده شده است ، ولي اعتبارات داخلي هنوز تخصيص داده نشده، الان براي هرکدام از پايلوت ها برنامه داريم بدليل عدم تخصيص اعتبارات دولتي قابل اجرا نيستند.
به گفت وي ، از ابتداي اجراي طرح تاکنون با وجود پيگيري هاي انجام شده از مبلغ حدود 9 ميليارد توماني که قرار بود پرداخت شود تنها حدود 350 ميليون تومان پرداخت شده است.
مشاور بين المللي پروژه مديريت چند منظور جنگل هاي هيرکاني گفت : درصورتي که سود حاصل از جنگل عايد جوامع محلي شود به يقين اين اتفاق نقش تعيين کننده اي در پيشگيري از تهديدات جنگل هاي شمال خواهد داشت.
مايک موزر از کشور انگلستان، از جنگل هاي هيرکاني به عنوان يکي از ارزشمند ترين عرصه ها در دنيا توصيف کرد و ادامه داد :‌با اينکه چنين عرصه هايي در ديگر کشورها از جمله اروپايي در سطح کمتري ديده مي شود ولي آنگونه تنوع زيستي که در جنگل هاي هيرکاني وجود دارد در ديگر کشورها به اين شکل نيست .
اين مشاور بين المللي پروژه مديريت چند منظوره جنگل هاي هيرکاني خاطر نشان کرد :‌ در اين پروژه غالب افراد ذينفع مردم و جوامع محلي هستند به گونه اي که از سه سال پيش تاکنون اين پروژه توانسته بخوبي مورد استقبال و اشتياق خيلي از جوامع محلي قراربگيرد.