چاپ

مازن انلاين- سال شمار کهن مردم تبرستان، همان گاه شماري باستاني ايراني است که با اجراي يک روز کبيسه در کنار 5 روز پتک، از 133 سال پيش از مبدا هجري خورشيدي، در فردينه ماه باستاني تبري در دوم مرداد ماه هجري خورشيدي ثابت ماند.

گاهشماري طبري/تبري (مازندراني)، نوعي از گاهشمار ساساني است که در آن سال برابر 365 روز و شامل دوازده ماه 30 روزه است.

مبداء آن مرگ يزدگرد سوم در سال 31 هجري بوده و به وسيله اسپهبد «گيل ژاماسپي» از اسپهبدان طبرستان رواج يافته‌ است. امروزه نيز در برخي مناطق مازندران کاربرد دارد.

هر سال باستاني مازندراني يا تبري از آنجا که دوازده ماه سي روزه برابر سيصد و شصت روز خواهد شد، پنج روز اضافه محاسبه نمي‌شود. پنج روز اضافه هر سال پتِک ناميده شده و به آخر سال اضافه مي‌شود.

اهالي سعي مي‌کنند که اين پنج روز را در دامان طبيعت به استراحت بگذرانند. به شش روز اضافه سال‌هاي کبيسه ششک يا ششگاه گفته مي‌شود. مردمان کوهستان، جنگل و جلگه هاي مازندران 12 ماه سال را زميني و ماه‌هاي قمري را آسماني نامگذاري کردند و در کنار برگزاري آئين‌هاي ملي و باستاني، فرايض ديني و اسلامي را انجام مي‌دادند.

نخستين روز باستاني تبري يعني آغاز سال نو مازندراني، از اول فردينه ماه که مصادف با دوم مرداد ماه خورشيدي است، آغاز مي‌شود.

امسال نيز از دوم مرداد ماه مصادف با نخستين روز فردينه ماه، سال 1529 باستاني تبري آغاز مي‌شود.

ماه‌هاي باستاني مازندراني شامل فردينه ماه، کرچه ماه، هره ماه، تيرماه، مردال ماه، شروينه ماه، ميرماه، اونه ماه، ارکه ماه، ده ماه، وهمنه ماه، و نوروزماه از فرس قديم که در برخي از مناطق کوهستاني مازندران هنوز هم از اين نام‌ها استفاده مي‌شود.

از اين رو اين تقويم با تقويم هجري خورشيدي 133 سال تفاضل دارد که به علت تفاوت اشان در ابتداي سال از اول فروردين تا اول مرداد اين تفاضل 132 سال است.

توپا ابراهيمي پژوهشگر فرهنگ عامه مرزن آباد با بيان اينکه در اين فصل تابستان از سال ميوه باغات مي‌رسيد و گندم و جو و ارزن خرمن مي‌شد، گفت: و کشاورزان هنگامي که محصولاتشان از خرمن استحصال مي‌شد و زماني بود که آنان مي‌توانستند خراج خود را به حکام وقت پرداخت کنند سال نو مي شد و بنابراين سال خراجي با سال نو تبري آغاز مي‌شد.

ابراهيمي افزود: در مازندران اولين روز هر ماه تبري به مادرمه معروف بود و به مادرمه ارزش قائل مي‌شوند و اين فرد از ميان فرزندان کوچک انتخاب مي‌شد.

وي تصريح کرد: در برخي از ماه‌ها به مادرمه اهميت نمي‌دادند اما در برخي از ماه‌ها همانند آغاز نوروز بود و نيز آغاز سال نو تبري نيز مادرمه اهميت پيدا مي‌کرد.

اين پژوهشگر، يادآور شد: جشن سال نو تبري در مازندران که از دوم مرداد آغاز مي‌شود مردم بيشتر براي ياد کردن از گذشتگانشان با اطعام دهي از محصولاتي که برداشت کردن همراه بود.

سيروس مهدوي پژوهشگر فرهنگ عامه استان مازندران بيان اينکه سال نو طبري با 26 عيد ماه در ارتباط است، گفت: در 26 عيدماه که در گذشته در تاريخ تبري سال نوي خود را آغاز مي‌کرديم چرا که با برداشت‌ محصولات کشاورزي همراه بود.

مهدوي افزود: هنگامي که ما مي‌توانستيم غذاي بهتر و لباس‌ بهتري براي جامعه خود تهيه کنيم در واقع عيدمان با فصل برداشت در ارتباط بود. در بسياري از بخش‌هاي کشاورزي همانند گندم و جو برداشت شد و برنج نيز در حال درو کردن هستند.

وي درباره ارتباط سال نو طبري با 26 عيدماه، يادآور شد: در اين روز در واقع عيدي براي مردگان نبود بلکه پيش اسلام مردم ايران يکتا پرست بودند و غذاهاي خود را بر سر گورستان‌ها همراه کودکان خود حضور مي يافتند که در واقع احترامي به گذشتگان به شمار مي رفت و همچنان که در بسياري موارد در عيدهاي باستاني و مذهبي به سراغ بزرگترها مي‌رويم در اين آيين نيز، حضور بر سر مزار مردگان نوعي احترام بود.

اين پژوهشگر فرهنگ عامه مازندران، تصريح کرد: عيد مردگان در واقع عيدي بود براي زندگان تا حرمت قائل شوند براي مردگاني و ارتباط معنوي خود را با بزرگترهاي خود حفظ کرده باشند و رابطه نزديکي ميان پدران و مادران و در واقع گذشتگان خود با فرزندان برقرار مي‌کردند.

وي با اشاره به اينکه اين مراسم در امام زاده حسن سوادکوه با برنامه‌هايي مانند طناب بازي و نيز کشتي و بازار همراه بود، گفت: در اين اعياد بازارهايي رونق مي‌گيرد تا مردم محصولاتي که برداشت کردند را به فروش برسانند.

مهدوي عنوان کرد: عيد تبري در بخش‌هاي مختلف شمال با چند روز اختلاف اجرا مي‌شود بنابراين اين عيد ارتباط مستقيم با برداشت محصولات کشاورزي مردم و سنت‌هاي گذشتگان داشته و در نهايت اين روز با شادي به پايان مي‌رسد.