مازن انلاين- در اواسط تابستان هنگامي که گرماي هوا تمامي گياهان را خشک مي‌کند اما کشاورزان مازندراني دست از تلاش بر نمي‌دارند و پس از برداشت برنج بار ديگر زمين‌هاي خود را بري کشت دوم و يا رتون يا چين دوم آماده مي‌کنند.
کشت اول که از فروردين ماه آغاز مي شود و طي مراحل آماده سازي زمين، از شخم نشا وجين عمليات کشت، داشت و برداشت انجام مي‌شود و در پايان تير ماه کشاورزان اين محصول درو مي‌کنند. کشت دوم بلافاصله بعد از دروي کشت اول، دوباره همان مراحل آماده سازي زمين و نشاکاري انجام شده و مجدد محصول توليد مي‌شود و در آبان ماه برداشت شده که به علت کيفيت بالاي محصول ايراني، با استقبال فراوان مشتريان رو به رو است.
کشت مجدد فقط در زمين‌هاي حاصلخيز مازندران، فريدون کنار و اطراف آن، قابل کشت است و زمين‌هاي استان گلستان و گيلان کشت دوم ندارند. نمونه برنج کشت دوم نيز از انواع شلتوک بي نام يا علي کاظمي است، که به لحاظ سطح فراواني داراي کيفيت عالي است.
کشت رتون يا چين دوم در بعضي زمين‌هاي استان مازندران، گلستان و گيلان توليد مي‌شود و کشاورزان اين مناطق بعد از دروي کشت اول، در پايان تير ماه، هيچ اقدامي براي کشت مجدد انجام نمي‌دهند و فقط پس از دروي کشت اول، که همان بريدن ساقه شلتوک است، زمين را آبياري مي‌کنند. اين آبياري موجب حيات دوباره ساقه شلتوک شده و با جوانه زدن خوشه شلتوک تشکيل مي‌شود.
محصول کشت رتون فاقد هر گونه کود شيميايي و سموم آفت کش است چون پس از دروي اول به صورت خودروي با آبياري رشد مي‌کند و پس از مدتي برداشت مي‌شود. البته بايد در نظر داشت که تفاوت برنج چين دوم نسبت به کشت اول کيفيت کمتري دارد و برداشت اين برنج نسبت به کشت اول بسيار کمتر است.
حسن عنايتي مدير زراعت جهاد کشاورزي استان مازندران اظهار کرد: کشاورزان تاکنون در سطح زير کشت 38 هزار و 850 هکتار پس از کشت اول شالي اقدام به پرورش رتون کردند.
عنايتي افزود: نشا مجدد برنج نيز در سطح 46 هزار و 205 هکتار در استان مازندران بود که در مقايسه با سال گذشته سطح کشت نشا مجدد افزايش و سطح پرورش رتون کاهش پيدا کرد، به دليل آنکه کشاورزان امسال کمتر به پرورش رتون روي آوردند.
وي تصريح کرد: پروش رتون به دليل دوران رسيدگي که حدود 55 تا 60 روز است و به طور معمول به لحاظ شرايط پرورش و کم نهاده داراي کيفيت مطلوب‌تري بوده و نياز کمتري به آب دارد و از نظر کيفيت با توجه به روزهاي گرم و شب خنک پاييز ميزان کيفيت آن را افزايش مي‌دهد بنابراين پرورش رتون بيشتر توصيه مي‌شود.
مدير زراعت جهاد کشاورزي استان مازندران، يادآور شد: پرورش رتون از هزينه توليد کمتري برخوردار است به دليل آنکه عمليات آماده سازي زمين و نشاکاري و بذرپاشي وجود ندارد.
اين مسئول گفت: نشا مجدد به دليل رشد و مرحله رسيدگي طولاني‌تر نسبت به پرورش رتون و نيز نياز به دوره زماني بيش از 80 روز براي برداشت، از ريسک توليد زيادي برخوردار است و به دليل دوره رشد طولاني به آب و نيز هزينه توليد بيشتري نياز دارد.
وي توصيه کرد: نشا مجدد نياز به عمليات آماده‌سازي زمين، تهيه خزانه، کشت نشا و وجين دارد که موجب مصرف فراوان آب و نيز دوره رشد طولاني‌تر است و در نتيجه هزينه توليد افزايش مي‌يابد و تاکيد مي‌شود اگر کشاورزان قصد توليد نشا مجدد را دارند به پرورش رتون بپردازند.
عنايتي با بيان اينکه نشا مجدد به دليل مصرف آب فراوان و تهديد اين موضوع و با توجه به اينکه در آينده منابع آبي با کمبود مواجه مي‌شوند، افزود: از آنجايي که برخي از کشاورزان از آب‌هاي زيرزميني براي توليد برنج استفاده مي‌کنند تاکيد مي‌شود براي مديريت درست منابع آب و پايداري توليد در سال‌هاي آينده، پرورش رتون را در اولويت توليد برنج خود قرار دهند.
وي خاطرنشان کرد: کشاورزان هر چند از نظر عملکرد نشا مجدد را ترجيح مي‌دهند اما اگر در هنگام کشت نخست مديريت اصولي را رعايت کنند در اين حالت براي پروش رتون، مزرعه آنها از نظر کيفيتي، تعداد جوانه‌ها و خوشه‌ها برنج بيشتري را توليد مي‌کند و مي‌توانند به عملکرد مناسب برسند.
مدير زراعت جهاد کشاورزي استان مازندران، تصريح کرد: اگر اصول کشت رتون در مرحله آب‌دهي و کوددهي و مبارزه با علف هرز نيز به درستي اعمال شود در اين حالت عملکرد قابل توجه حاصل مي‌شود بنابراين پرورش رتون از روش‌هايي است که مي‌تواند پس از کشت نخست مزارع شاليزاري در دستور کار کشاورزان استان مازندران قرار گيرد.
عنايتي گفت: اکر کشاورزان منابع آب مطمئن و رواناب و آب مازاد ذخيره شده دارند مي‌توانند به کشت مجدد برنج اقدام کنند و بر اساس توصيه‌هاي تحقيقاتي دهم مرداد ماه براي کشت نشا مجدد مناسب است.
وي افزود: در استان مازندران منابع آب زيرزميني به شدت نسبت به سال گذشته با کمبود مواجه است و بارش‌ها نامنظم و کاهش يافته و نيز از نظر زماني و مکاني متناسب نيست و مديريت آب ذخيره شده نيز با شرايط مناسبي همراه نبود تاکيد مي‌شود که از چاه آب غيرمجاز براي کشت، با همکاري آب منطقه‌اي شهرستان‌ها همراه با مديريت مصرف اقدام شود تا به منابع آبي صدمه وارد نشود.
مدير زراعت جهاد کشاورزي استان مازندران تصريح کرد: کشاورزان نبايد به منابع آب به ويژه منابع آب زيرزميني براي نشا مجدد و پرورش رتون فشار وارد کنند چراکه در حال حاضر شرايط مناسب آبي وجود ندارد و بر اساس آمار هواشناسي استان مازندران امسال با کاهش 27 درصدي بارندگي دچار کمبود آب است.
امرالله براري مشاور اجتماعي آب منطقه‌اي استان مازندران در گفت‌و‌گو با ايسنا نيز اظهار کرد: پروانه سوخت براي مجوز آبياري تنها براي کشت اول برنج در استان مازندران صادر و با توجه به کمبود آب و افزايش دماي هوا کشت دوم به کسي توصيه نمي‌شود. به جهاد کشاورزي نيز اعلام شده که کشت دوم و برداشت آب از چاه‌ها و رودخانه‌ها مربوط به دريافت مجوز از آب منطقه‌اي است. اگر کسي کشت دوم انجام داد و با کمبود آب مواجه شد با مسئوليت خودش است.
مشاور اجتماعي آب منطقه‌اي استان مازندران، گفت: کشاورزان به جاي کشت دوم با توجه به بحران آب موجود مي‌توان به کشت پاييزه مانند گندم، جو و ذرت روي بياورند. در مناطقي که رودخانه‌ها داراي آب است مي‌توانند با دريافت مجوز از آب منطقه‌اي اقدام به کشت کنند و در مناطقي که آب با کمبود مواجه است نبايد اين کشت انجام شود.
براري گفت: براي چاه‌هاي آب نيز پروانه برداشت يک دوره کشت برنج صادر شد اما براي کشت دوم پروانه برداشت به دليل کمبود منابع آب زيرزميني براي کشاورزان صادر نمي‌شود.
احمد رئيسي يکي از کشاورزان مازندراني که اقدام به کشت رتون کرده بود نيز گفت: پرورش رتون را من سال‌ها است که انجام مي‌هم و هر چند عملکرد آن پايين است اما کيفيت پخت خوبي هم دارد. کشت رتون نياز به شخم و شيار و نشا و سم و کود ندارد و آب کمتري نياز دارد به همين خاطر من بيشتر اين روش را انتخاب مي‌کنم.
وي تصريح کرد: برنجي که از رتون توليد مي‌شود قيمت بيشتري دارد اما دولت بايد در ارائه خدمات در بخش ماشين آلات کشاورزي براي آسان‌تر شدن توليد اقدام کند چراکه در بسياري از موارد دستگاه‌هاي دروگر در صورتي که زمين کشاورزي کمي آب داشته باشد وارد زمين نمي‌شود و گير مي‌کند.
اين کشاورز، يادآور شد: در بسياري از موارد دستگاه‌هاي دروگر، برنج‌هايي که دچار ورس شدند را درو نمي‌کند و در بسياري از موارد در برنج گل و لاي ديده مي‌شود که تمامي اين موارد موجب شده تا کشاورزان از عمليات برداشت دستي استفاده کنند که در اين حالت بسيار دشوار است و بايد چاره‌اي براي اين مشکلات انديشيده شود.