چاپ

پیام مازند - ساری - دوازدهم مهر یکصد و سی نهمین زاد روز تقی دانشور است، هنرمندی که از او به عنوان نخستین نوازنده ویولن در تاریخ معاصر موسیقی کشور یاد شده است.
با توجه به جایگاه موسیقی در زمان قاجاریه شاید نخستین سئوالی که به ذهن می رسد این است که تقی دانشور و دانشورها در کنار تاثیر فراوانی که در ارتقا جایگاه این هنر داشتند، چه مشکلاتی را تحمل کرده و لحظه ای از زخم زبان دیگران در امان نبودند.
گذشته از مشکل مذکور، انتخاب ساز ویولن نیز بجز دشواری در نوازندگی، مورد مخالفت برخی از هنرمندان قرار می گرفته است و هم اینک نیز شماری از اهالی این هنر با حضور این ساز در موسیقی ایرانی بشدت مخالفند و آنرا نامحرم می دانند.
تقی دانشور ملقب به اعلم السلطان در مهر ماه 1258 خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود. پدرش نور محمد خان از حکام
دوره قاجاریه در ایالات مختلف آن زمان بود. وی تا پیش از نائل شدن به لقب اعلم السلطان از سوی مظفرالدین شاه قاجار به میرزا تقی خان شهرت داشت.
میرزا تقی خان در دوران کودکی به مدرسه دارالفنون وارد شد و پس از تکمیل علوم و فنون آن زمان که شامل ادبیات زبان های فارسی، عربی، فرانسه و فن نظام بود به رشته موزیک این مدرسه راه یافت. وی علم موسیقی غربی را نزد مسیو لومر فرا گرفت و پس از آن نواختن ویولن را نزد مسیو دووال آموخت و بعدها با درجه "یاور اولی" (سرگردی) و دریافت یک قطعه نشان مطلا از مدرسه مبارکه دارالفنون فارغ التحصیل شد.
دانشور ردیف های موسیقی ایرانی را نزد حسین خان اسماعیل زاده نوازنده نامدار کمانچه و میرزا عبد الله استاد تار و سه تار فرا گرفت و می توان گفت او نخستین ایرانی بود که ویولن را با نت می نواخت.
وی به دلیل اشتغال در دوایر دولتی و دارا بودن پست های بالا هرگز در مجامع عمومی به عنوان موسیقیدان ظاهر نشد و فعالیت هنری خود را منحصر به تدریس کرد و در مدرسه دارالفنون به تعلیم چند نفر از قبیل محمد علی شاه قاجار، احمد شاه قاجار، محمد حسن میرزا(ولیعهد احمد شاه)، شاهزاده جهانگیر میرزای حسام السلطنه (نوه حسام السلطنه) و رکن الدین مختاری پرداخت.
دانشور چند بار در کنسرت انجمن اخوت به صورت افتخاری شرکت داشته و چند سالی هم در مدرسه سن لویی تهران تدریس کرد و عده ای از ادبا و شخصیت های معروف در مدرسه مذکور شاگرد وی بودند.
زنده یاد تقی دانشور در سال 1339در هشتاد و یک سالگی دارفانی را وداع گفت.
راهیابی ویولن به ایران**
به استناد منابع تاریخی و گفته اغلب پژوهشگران، ویولن در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه و اوایل مظفرالدین شاه قاجار به ایران آورده شد. بدین صورت که مظفرالدین شاه در مراجعت از سفر اروپا برای یک دسته ارکستر خود چند ویولن آورد و از مسیو لومر Alfred Jean Batiste Lemaire که مدرس موسیقی در دارالفنون بود خواست تا این ساز را تعلیم دهد. اما او معلم موزیک نظامی بود و بیشتر به سازهای بادی آشنایی داشت لذا بنا به پیشنهاد وی یک معلم ویولن به نام مسیو دووال از فرانسه برای آموزش به هنرجویان استخدام شد و در مدت دو سالی که در ایران بود در کنار رهبری ارکستر زهی، تعلیم این ساز را به عهده گرفت و شاگردانی از قبیل تقی دانشور، حسین هنگ آفرین، جهانگیر مراد، ابراهیم آژنگ، رکن الدین مختاری و ... را آموزش داد.
ویولن به نام "کمانچه فرنگی" در ایران شهرت یافت و برخی از طالبان آموختن آن نزد حسین خان اسماعیل زاده که از نوازندگان بنام کمانچه بود، این ساز را فرا گرفتند. علینقی وزیری که تکنیک های نواختن این ساز را در خارج از کشور آموخت و با آموزش شاگردانی همچون ابوالحسن صبا و روح الله خالقی به این ساز بیش از پیش حالت آکادمیک داد.
صبا نیز همچون استاد خود با داشتن دغدغه شبانه روزی برای موسیقی و سرنوشت و جایگاه این هنر و همچنین اشاعه صحیح نواختن ویولن، شاگردانی همچون مهدی خالدی، علی تجویدی، حبیب الله بدیعی، رحمت الله بدیعی، پرویز یاحقی، همایون خرم و اسد الله ملک پرورش داد و اینگونه فصل جدیدی در ویولن نوازی ایران گشوده شد.
در حال حاضر نیز هنرجویان ویولن، بخشی از مراجعه کنندگان به آموزشگاه های موسیقی را تشکیل می دهند و به رغم دشواری در نوازندگی، به فراگیری این ساز اصرار دارند.
1888/1899