چاپ

پیام مازند- مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده، پس از انتشار این بیانیه در کنفرانس خبری از وعده و وعیدهای عربستان و امارات متحده عربی مبنی بر جبران کمبود نفت ایران در بازار جهانی انرژی سخن گفت و تصریح کرد که تحریمها بیش از 10 میلیارد دلار از عایدی ایران را کم کرده و عرضه کافی در بازار جهانی نفت وجود دارد و آمریکا قصد دارد فروش نفت ایران را به صفر برساند.

این در حالیست که چین و کره جنوبی، در ماه‌های بعد از بازگشت تحریم‌ها ( 13 آبان 97) بزرگترین خریداران نفت ایران بودند و از میان خریداران عمده هم تنها چین است که هم خریدار نفت ایران بوده و هم با سیاست‌های دولت آمریکا درباره تحریم ایران به تندی و آشکارا مخالفت کرده است.

تحریم ها تازگی ندارد اما...

این اولین بار نیست که دولت آمریکا به قصد فلج کردن اقتصاد ایران دست به اقدامات سلطه مآبانه زده و با برهم زدن تعادل بازار جهانی و آشفته کردن آن، کینه دیرینه خود را علیه کشور و ملت ایران بروز می دهد. البته باید گفت دولت کنونی آمریکا حساب خاصی در این زمینه باز کرد و از ابتدای حضور دونالد ترامپ این اهداف تبیین شد. خروج یک طرفه از برجام و تشدید تحریم ها علیه ایران تیرهایی بود که به قصد از پای انداختن ایران از سوی آمریکا پرتاب شد اما به هدف ننشست. هر چند میزان فروش نفت ایران در سالهای متمادی کاهش پیدا کرد اما آنچه اقتصاددانان بر آن هم نظرند این است که ایران راه های دور زدن تحریم ها را به خوبی اجرا کرده و فروش میانگین 1.7 میلیون بشکه در روز گواه این مدعاست.

مخاطرات بازار جهانی نفت بدون ایران

در این شرایط اغلب کارشناسان حوزه اقتصاد معتقدند بازار جهانی انرژی بدون حضور ایران میسر نبوده و امکان بالا رفتن بیش از حد قیمت نفت امری محتمل است. شاهد این مدعا نیز افزایش قیمت نفت در بازار جهانی امروز بود که بیشترین مقدار خود را در سال جاری میلادی با 3 درصد افزایش تجربه کرد. علاوه بر این گزینه، عدم توان فنی بیش از اندازه از سوی عربستان و امارات علیرغم ادعای افزایش میزان تولید، آداپته شدن پالایشگاه های نفتی کشورهایی نظیر ژاپن و چین با نفت خام صادراتی ایران و نیز آشفته شدن معادلات بازار بر اثر تنش ممکن آینده نفتی جهان را با بحران مواجه خواهد کرد.

موضع گیری ایران، ترکیه و چین

عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در واکنش به عدم تمدید معافیت خریداران نفت ایران گفته است "با توجه به غیرقانونی بودن اصل تحریم‌های مورد نظر، ایران اصولا ارزش و اعتباری برای معافیت های اعطایی بر تحریم ها قائل نبوده و نیست".

وی یادآور می شود: "با توجه به تاثیرات منفی عملی این تحریم‌ها و احتمال افزایش این اثرات منفی با عدم تمدید معافیت‌ها، وزارت امور خارجه امروز به صورت مستمر با تمامی نهادهای ذیربط داخلی در تماس بوده و نیز رایزنی‌های فشرده‌ای با بسیاری از شرکای خارجی اعم از اروپایی، بین‌المللی و همسایگان صورت داده است."

اما انتقاد سایر کشورها نیز حاکی از آن دارد که برداشتن معافیت خریداران نفتی ایران نه تنها به نفع هیچ کشوری نبوده بلکه تنش در منطقه را افزایش خواهد داد. ترکیه یکی از خریداران نفت ایران است که در یک سال گذشته از تحریم‌های آمریکا معاف شده بود.

مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه تصمیم ایالات متحده آمریکا درباره عدم تمدید معافیت خریداران نفت ایران را مورد انتقاد قرار داده و گفته است: "اقدامات آمریکا به برقراری ثبات و صلح در منطقه منتهی نمی‌شود."

وزیر خارجه ترکیه با بیان اینکه ترکیه تحریم‌های یک جانبه امریکا را نخواهد پذیرفت، خاطرنشان می کند: "اجازه نمی‌دهیم دیگران درباره نوع رابطه ما با همسایگانمان اعمال نظر کنند."

چین نیز در این باره می‌گوید" با تحریم‌های یک جانبه آمریکا علیه ایران مخالف است."

چین جز هشت کشوری است که تا 12 اردیبهشت‌ماه از تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران معاف هستند.

گِنگ شوآنگ سخنگوی وزارت خارجه چین دوشنبه در پکن به خبرهای مبنی بر توقف معافیت‌های واردات نفت از ایران واکنش نشان داد و با ابراز مخالفت از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی تصریح کرد که همکاری‌های دوجانبه کشورش با ایران منطبق بر قانون است.

حال اقتصاد ایران خوب نیست، آیا بدتر می شود؟

دیروز فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد در مراسم افتتاحیه دوازدهمین نمایشگاه بورس، بانک و بیمه با اشاره به شرایط اقتصادی کشور گفت: جهش قیمت برخی کالاها و به ویژه کالاهای اساسی موجب آسیب شد از همین روی پیش بینی می‌کنیم سال 98 سال خوبی نباشد؛ البته صرف برآوردها و پیش‌بینی‌ها نمی‌تواند برای ما نگرانی ایجاد کند.

حال علیرغم جزئیات مطرح شده در گزارش و فارغ از شرایط اقتصادی امروز و آینده کشور، اگر آنچه مدنظر آمریکاست محقق شود چه پیامدهایی در انتظار ایران خواهد بود؟ یک کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است: در صورت بروز این اتفاق فروش نفت ایران رکود شدیدی را تجربه کرده و جبران خسارت ناشی از کاهش فروش نفت، کشور را دچار چالش های متعددی خواهد کرد.

قاسم نوروزی در گفت و گو با ایسنا مازندران، دو راه حل برای جبران کاهش فروش نفت معرفی و پیشنهاد کرده و گفت: با خارج شدن خریداران فعلی نفتی، یا ایران باید به دنبال شرکای جدید باشد و یا اینکه سهم دیگر شرکایی که با آنها ارتباط دارد را افزایش دهد که مورد دوم در آن شرایط بعید به نظر می رسد.

پیامدها و عواقب اجرای طرح

نوروزی با فاجعه بار توصیف کردن اتفاق ممکن، تاثیر مستقیم و منفی پائین آمدن درآمد نفتی کشور را متوجه بودجه کشور دانست و تصریح کرد: چالش دار شدن بودجه کشور به این معناست که تمام برنامه های عمرانی، توسعه ای، زیرساختی و تولیدی دچار چالش شده و کاهش پیدا خواهد کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد قائمشهر پیامدها و عواقب ناشی از کاهش درآمد نفتی کشور را اینگونه برشمرد: کاهش ذخایر ارزی، کاهش ارزش پول ملی، افزایش قیمت ارز در بازار، اعمال تورم وارداتی روی کالاها و خدمات، افزایش تورم داخلی، کاهش سرمایه گذاری خارجی و رکود در جذب سرمایه خارجی، رکود تولید در کشور و عدم اطمینان نسبت به اقتصاد و شرایط کشور ار سوی مردم تبعات منفی حاصل از این اتفاق خواهد بود.

آیا راهکاری وجود دارد؟

نوروزی با تصریح اینکه دولت باید پیشتر از این جایگزین هایی برای نفت پیدا می کرد و پیش بینی چنین روزی در تدابیر و تمهیدات لحاظ می شد، خاطرنشان کرد: اغلب راهکارهای جایگزین موجود نظیر سرمایه گذاری در بخش های صنعت، کشاورزی و خدمات طرح های بلندمدت بوده و بهترین گزینه برای پاسخگویی در کوتاه مدت سرمایه گذاری در بخش گردشگری است.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در مباحث جهانی اقتصاد، فارغ از صنایع الکترونیکی، صنعت گردشگری پس از نفت و خودرو در رتبه سوم قرار دارد،تاکید کرد: علیرغم اینکه زمان برای سرمایه گذاری کوتاه مدت در این بخش از دست رفته اما با توجه به پتانسیل های ایران در گردشگری و قرارگیری در ردیف 15 کشور اول دارای ظرفیت این حوزه در دنیا و همچنین شرایط کنونی اقتصادی کشور، بهترین راهکار برای خروج از شرایط تشدید تحریم ها، سرمایه گذاری در این بخش خواهد بود.