بزرگنمايي:

مازندران آنلاین - ساری - استان مازندران از نظر وجود نخبگان بر مبنای کمی و کیفی و تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی در رده سوم کشور قرار دارد ، اما این استان در زمینه فرار نخبگان گوی سبقت را از دیگر نقاط کشور ربوده است.
یکی از موضوعاتی که در سال های اخیر ، در استان مازندران شاهد آن هستیم ، پدیده فرار یا مهاجرت نخبگان مازندران به استان و یا کشور های دیگر است ، موضوعی که زیر سایه فقدان همکاری مسئولان امر با رسانه ها و آگاهی جامعه و نهاد ها از تهی شدن استان مازندران از نخبه ، روز به روز حادتر می شود ، مسئولانی که تعداد جلساتشان برای چاره اندیشی در این باره بیشتر از تعداد نخبگان گریخته از استان بوده است .
بر اساس آمارهای رسمی هم اکنون یک و نیم میلیون مازندرانی در تهران ساکن هستند که عمده این افراد را تحصیلکردگان دانشگاهی تشکیل می دهند .
همچنین گزارش رسمی نخبگان مازندران نشان می دهد که هم اکنون حدود 12 هزار نخبه تحت پوشش این بنیاد قرار دارند که هریک از آنها می تواند پایه ای در یک رشته علم و فناوری شود .
نخبه پروری گامی مهم در توسعه یک منطقه است اما مهم تر از آن حفظ این مغزها در سرزمین مادری است جایی که این مغزها در خاک آن ریشه دوانده اند.
** کم رنگ شدن نخبه پروری
اعلام رتبه تعداد نخبگان مازندران در حالی است که در سال 89 و 90 رتبه نخست کشور از نظر این آمار برای استان اعلام و در سال های بعد کم کم از این تعداد کاسته شد و تا رتبه سوم کشوری نزول پیدا کرد .
به موازات با این افت درجه ، بر تعداد مهاجرت نخبگان این استان افزوده شد تا جایی که معاون توسعه مدیریت و منابع بنیاد ملی نخبگان استان در سال 94 در جلسه هم اندیشی نخبگان مازندران اعلام کرد این استان بیشترین میزان فرار نخبگان علمی را در میان استان‌های کشور دارد .
این روند منجر به خروج نخبگان فنی و علمی استان و بیرون رفتن مغزها یا متفکرانی از یک سرزمین می شود که آن سرزمین ، به وجود آنها نیازمند است، نیروی انسانی بخصوص نیروی انسانی خلاق و تحصیلکرده در زمینه های مختلف فعالیّت های اجتماعی ، اعم از اقتصادی ، فرهنگی ، سیاسی و نظامی ، از دیرباز تأثیر بسزایی در رشد و شکوفایی و بقا جوامع داشته است .
همچنین بسیاری از نخبگان با فرار خود ، باعث خروج خانواده خود و مقدار قابل توجهی از سرمایه استانی و یا ملی می شوند که این سرمایه ، برای ارتقای رشد اقتصادی یک منطقه لازم است .
اینکه ایران جزو کشور های اصلی فرار مغز ها است از حوصله این گزارش خارج می باشد اما ، اینکه چرا استان با استعدادی مانند مازندران با ظرفیت های بی بدیل و متنوع رفته رفته خالی از استعداد و نخبه می شود و رد پای این نخبگان در استان های همجوار به خصوص تهران دیده می شود جای سئوال ، تفکر و اقدامی موثر دارد .
فرار نخبگان ، فراری است که بیکاری هیزم آن است و بی برنامگی مسئولان جرقه ای که این آتش را شعله ور می کند و می رود تا این آتش ذخیره فکری و اندیشه استان که بیش از هر زمان دیگر به آن نیازمند هستیم را دود هوا کند .
مهاجرت نخبگان از مازندران آنقدر زیاد شده که در استان های دیگر از جمله تهران " انجمن نخبگان مازندرانی های مقیم" را تشکیل داده اند تا مرهمی بر درد فراق از استان مادریشان باشد و گهگاهی بتوانند زبان وطنشان را به یاد بیاورند .
** ما را نمی خواهند
هادی غلامی دانشجوی دکترای مهندسی معدن در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : اگر همه نتایج و اتفاقات را کنار هم بگذاریم به این نتیجه می رسیم که در مازندران نیازی به افرادی مانند من نیست .
وی با بیان اینکه اکنون در آهن فروشی دامادش در تهران کار می کند ، افزود : چندین بار درخواست کار در شرکت های متعدد و کارخانه ها و کاریابی های مازندران دادم تا کنار خانواده در استان مادری فعالیت کنم ، اما هیچ کدام نتیجه ای نداشت .
این دانشجوی نخبه مازندرانی گفت : در مازندران طوری با من و امثال من رفتار می شود که گویی ما را نمی خواهند و این اصلی ترین دلیل مهاجرت پر تعداد مازندرانی ها بخصوص به تهران است .
غلامی بیان داشت : بسیاری از همشهریان و همکلاسی هایم به هر طریقی شد به تهران می آیند و حتی در محیط هایی که به رشته آنها ربطی ندارد مشغول کار می شوند .
وی گفت : مازندران دارای ظرفیت های بسیاری است ، اما برنامه ای برای بهره مندی مناسب از آن وجود ندارد زیرا هنوز هم مازندران را متکی بر اقتصاد کشاورزی می دانند در حالی که این روش جوابگوی نیاز جوانان و نخبگان امروز این استان نیست .
آمارهای غیررسمی که حتی مسئولان مازندران هم بر آن صحه گذاشته اند حاکی است که دستکم 17 هزار تحصیل کرده رشته کشاورزی در این استان بیکار هستند .
** دستمزد ارزان برای کار بسیار
پریا مهدوی کارشناس ارشد گردشگری هم به خبرنگار ایرنا گفت : یکی از مشکلات اصلی اشتغال در مازندران ، دستمزد ارزان برای کار بسیار است .
وی افزود : ساعات کاری در همه جای کشور تقریبا یکی است ، در حالی که دستمزد در پایتخت با جاهای دیگر متفاوت است و به همین دلیل ، تهران بیشترین کشش را برای جذب نخبگان دارد .
این کارشناس گردشگری گفت : با توجه به ظرفیت های گردشگری مازندران ، در نگاه اول اینگونه برداشت می شود که دستمزد برای کارشناسانی مانند من که تخصصشان در زمینه گردشگری است در هیچ جای کشور نباید مانند مازندران ایده آل باشد ، ولی واقعیت این است که دریافتی در اینجا بسیار اندک است .
وی که مدیر یکی از آژانس های مسافرتی در پایتخت است ، افزود : در مازندران و در بسیاری از مناطق کشور کارفرمایان بیشترین کار را با کمترین هزینه می خواهند در حالی که این فقط ظلم به کارشناسان و تحصیل کردگان است .
**با کار زنده می مانم ، نه خاک
محسن ابراهیم پور دانش آموخته رشته مهندسی کشاورزی که مازندران را برای رسیدن به شغل مناسب ترک کرد در پاسخ به این پرسش که چرا در سرزمین مادریش ماندگار نشده است ، گفت : آنچه من و خانواده ام را زنده نگه می دارد کار و درآمد است و نه خاک...
وی افزود : در مازندران هیچ برنامه ای برای نگه داشتن نخبگان وجود ندارد زیرا تمام تلاششان نگهداری خود در مسند امور و حداکثر جذب بستگانشان در کارهاست .
ابراهیم پور بیان کرد : اکنون بسیاری از دوستان من با کمترین تحصیلات در شغلی که مرتبط با رشته تخصصی من است در حال فعالیتند و حتی برخی مدیریت مجموعه ها را بر عهده دارند ، ولی امثال من باید برای یافتن شغل مناسب استانی را که گفته می شود محور توسعه آن کشاورزی است ، باید ترک کنیم .
وی که مهندسی کشاورزیش را از دانشگاه صنعتی اصفهان کسب کرده ف با بیان اینکه مازندران و کار در این استان را دوست دارد ، افزود : بهترین محیط برای فعالیت من استان مازندران است ، اما اکنون در اصفهان مشغول فعالیت هستم .
او ادامه داد : چندین بار به جهاد کشاورزی و موسسات مختلف زیر مجموعه آن رفتم اما نتیجه ای نداشت تا اینکه با کمک یکی از استادان خودم در دانشگاه صنعتی اصفهان در این استان به کار مسغول شدم .
**مازندران نخبه گرا نیست
یک استاد مدعو دانشگاه مازندران که دارای دکتری روابط بین الملل است به شرطی که نامش در گزارش ذکر نشود ، به خبرنگار ایرنا گفت : من 10 سال است که با مدرک دکترا پشت در پذیرش هیات علمی یکی از دانشگاههای مازندران منتظر مانده ام اما هنوز فرجی حاصل نشده است و این نشان می دهد این استان نخبه محور نیست .
وی افزود : در این مدت اساتیدی از استان های دیگر مانند تهران و شیراز با داشتن آشنا و سفارش توانستند عضو هیات علمی بشوند اما من هنوز استاد مدعو و حق التدریسی مانده ام .
این استاد دانشگاه که با رتبه برتر از دانشگاه تهران مدرک دکترایش را دریافت کرد ، گفت : نخبگان استان از جمله بسیاری از شاگردان من اکنون دراستان های دیگر مانند اصفهان و تهران به درجه استادی رسیده اند و در حال تدریس به عنوان عضو هیات علمی هستند .
وی افزود : بارها از دانشگاههای استان های دیگر مرا برای هیات علمی خواستند اما به دلیل شرایط خانوادگی و داشتن پدر و مادر پیر که نیاز به سرپرستی من دارند ، نمی توانم مازندران را ترک کنم .
**
عضو مجمع نخبگان مازندرانی مقیم تهران هم در گفت گویی با ایرنا تاکید کرد : استان مازندران از نظر ظرفیت مانند ساختمان زیبائی است که از درون در حال متلاشی شدن است .
رضا فرجی تبار افزود : فقدان فضای مناسب کسب و کار در مازندران برای نخبگان ، عاملی دردناک برای خروج آنها از استان می باشد که در چند سال اخیر تشدید شده است .
وی با اشاره به فقدان نظارت در به کارگیری نیروهای متخصص و نخبه در دستگاههای دولتی ، صنایع و بخش های خصوصی استان ، افزود : این وضعیت باعث شده مدیریت های در همه سطوح استان رابطه مند انجام و منصب ها به فامیل و اشنا اعطا شود .
این مازندرانی مقیم تهران بیان کرد : بیشتر نخبگان و تحصیل کردگان مازندرانی که برای کسب شغل به تهران مهاجرت می کنند ، از تقسیم مدیریت ها به صورت خانوادگی و طایفه ای در استان گلایه دارند .
فرج تبار ادامه داد : متاسفانه در تهران بسیاری از نخبه های مازندرانی که روزی از مازندران دلسرد و ترد شده اند اکنون در سطوح بالای مدیریتی پایتخت کشور در حال فعالیت هستند ، درحالی که مازندران به شدت نیازمند این مدیران است .
وی فقدان توجه به شاخص های شغلی و مهارتی و همچنین علمی نخبگان را نمکی بر ضخم فرار نخبگان مازندران به استان های همجوار بخصوص تهران دانست و ادامه داد : بسیاری از این افراد حتی از تهران هم دلسرد شده و به خارج از کشور عزیمت می کنند .
**دلسردی ، نتیجه نبود تفکر نخبه محور در میان دستگاهها و صنایع
مرتضی یعقوبی کارشناس مشاوره شغلی هم به خبرنگار ایرنا گفت : نبود تفکر نخبه محور در میان نهادهای دولتی و یا محیط های صنعتی منجر به دلسردی نخبگان از ماندن در مازندران به عنوان استان مادریشان شده است .
وی افزود : در محیط های صنعتی به دلیل استفاده از اعضای خانواده یا افراد سفارش شده در پست های مدیریتی ، نخبگان یا مجبور به انجام کار یدی هستند و یا از استان خارج می شوند تا در جای دیگر به دنبال کار باشند .
یعقوبی با اشاره به اینکه در برخی محیط های اداری نیز وضعیت به همین صورت است ، گفت : با توجه به این که در چند سال گذشته استخدام ها به صورت ملی انجام می شود ، اما باز هم مجراهایی برای فرصت طلبان ایجاد می شود و حق به حق دار آن گونه که باید نمی رسد .
این کارشناس عوامل دیگر مانند فقدان حمایت‌های لازم از سوی مسئولان اجرایی ، فراهم نبودن امکانات لازم برای فعالیت ، به کار نگرفتن نخبگان به عنوان مشاور و بی اثر بودن نقش آنان در تصمیم گیری را مهم‌ترین علت خروج نخبگان مازندرانی عنوان کرد .
او گفت : اکنون با فرار نخبگان علمی مازندران به استان‌های دیگر بویژه تهران به دلیل نزدیکی با این استان و دیگر کشورها مواجه هستیم ، در حالی که نیروی انسانی مهم‌ترین سرمایه‌ هر استان به شمار می‌رود.
یعقوبی با بیان اینکه بیشتر نخبگان مازندران از رشته های علوم اجتماعی و صنعتی هستند ، گفت : فقدان صنایع بزرگ مانند استان های دیگر منجر به بیکاری جوانان مازندرانی شده و آنها را به سوی استان های با ظرفیت بالا می کشاند .
وی اظهار کرد : اگر فرد نخبه‌ای قادر به انجام فعالیت در استان خود باشد ، می‌بایست با برنامه ریزی و ایجاد فضا و بسترهای لازم او را نگه داشت ، ولی در مازندران برنامه ای هدفمند در این زمینه دیده نمی شود .
سرمایه های انسانی و منابع طبیعی هر دو در توسعه اقتصادی و معیشتی اجتماعی استانی مانند مازندران ، که ظرفیت های متنوعی دارد ، اثرات تعیین کننده ای دارند، درمقابل مهم ترین اثری که پدیده فرار نخبگان بر هر سرزمین دارد ، تهی شدن آن سرزمین و یا اجتماع از نیروی خلاق ، سازنده ، روشنگر و همچنین مدیر می شود که این مقوله مسلما نیاز به چاره اندیشی و برنامه ریزی دارد .
در حال حاضر مجموعه هائی مانند بنیاد نخبگان و پارک علم و فن آوری در مازندران فعالیت دارند ، ولی تاکنون گزارشی از نتیجه فعالیت هایشان به جامعه و گروه هدف ارائه نکرده اند.
خبرنگار ایرنا برای دستیابی به گزارشی از نتیجه فعالیت های نهادهایی مانند بنیاد نخبگان مازندران دستکم دو ماه پیگیری کرد ولی هیچ کس حاضر به پاسخگویی در این زمینه نشد .