بزرگنمايي:

مازن انلاين- شمشاد يکي از گونه هاي ارزشمند و منحصر به فرد جنگل هاي هيرکاني شمال کشور است که از ماه هاي گذشته به علت شيوع آفت شب پره ، در معرض تهديد و نابودي قرار گرفته است. شمشاد هيرکاني با نام علمي بُوکسوس هيرکانا (Buxus hyrcana) درختي هميشه سبز و بومي جنگل هاي هيرکاني در شمال ايران است که در فهرست گونه هاي گياهي در خطر انقراض اتحاديهٔ بين المللي حفظ طبيعت (IUCN) قرار دارد. اين گونه درختان به عنوان پناهگاه حيات وحش و نماد ميراث جنگل هاي شمال ايران قلمداد مي شود و بهترين رويشگاه آن در ارتفاع 20 تا 400 متري از سطح دريا قرار دارد ولي تا ارتفاع حدود يک هزار و 200 متري درمناطق مختلف جنگلي استان هاي گيلان، مازندران و گلستان مي رويد. طبق آمار منابع رسمي تاکنون اين آفت حدود هشت هزار هکتار از رويشگاه هاي شمشاد را تحت تاثير قرار داده و از اين ميزان حدود سه هزار و 500 هکتار آن را به طور کل خشک و نابوده کرده است. به اعتقاد کارشناسان و مسئولان سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخيزداري در صورتي که در بعد پيشگيري ، مبارزه و مهار اين آفت اقدامات بنيادين صورت نگيرد بزودي گستره زيادي از رويشگاه هاي شمشاد شمال کشور از بين خواهند رفت . به گفته اين کارشناسان ، مبارزه با اين مهمان ناخوانده در مراحل اوليه آسان خواهد بود ولي در صورت ادامه توليد و مثل، اين پروانه ها گستره زيادي از جنگل ها پراکنده مي شوند و از بين بردن اين آفت همانند مبارزه با ملخ مراکشي که بيش از 80 سال در مناطق شمال شرق استان گلستان ( گنبدکاووس ، آق قلا و مراوه تپه ) زاد ولد مي کند بسيار مشکل خواهد بود. با اينکه همه ساله براي جلوگيري از بروز خسارات بخش کشاورزي در گنبدکاووس، مراوتپه و آق قلا اکيپ هاي مختلف مناطق آلوده به ملخ مراکشي را سمپاشي مي کنند ولي با اين حال تاکنون موفق به نابودي کامل آنها نشده اند و اين حشرات پس از اين سالها به عنوان حشرات بومي شناخته مي شوند. شيوع آفت پروانه شب پره به کمتر از يک دهه پيش باز مي گردد و در ابتدا در کشورهاي اروپايي و در اوايل خرداد ماه سال جاري نيز توده هايي از رويشگاه شمشاد پارک بنفشه منطقه نمک آبرود چالوس نمايان شده است. هم اکنون از گستره حدود 1.9 ميليون هکتار عرصه هاي جنگلي شمال کشور، حدود 72 هزار هکتار آن رويشگاه هاي شمشاد است. مديرکل منابع طبيعي و آبخيزداري غرب مازندران - نوشهر گفت : اين آفت از اواخره خرداد ماه سال جاري حدود هشت هزار هکتار از اراضي جلگه اي و جنگلي شمشاد را تحت تاثير قرار داده بود ، الان حدود سه هزار و 500 هکتار را به طور کامل نابود و خشک کرده است. سيد وجيه الله موسوي ميرکلايي افزود : اين آفت با گذشت اين مدت با شتاب زيادي در اراضي جلگه اي در حال انتشار است و هرگونه تاخير در پيشگيري ، مقابله و مهار شيوع اين آفت ، احتمال آلوده شدن اراضي جنگلي مناطق بالادست بسيار زياد مي شود. وي گفت : اين آفت ابتدا در گونه هاي شمشاد تزئيني خانگي شيوع پيدا کرده و سپس به اراضي جلگه اي سرايت پيدا کرد. موسوي افزود : هرچند با توصيه کارشناسان گياه پزشکي سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخيزداري اقداماتي مانند استفاده ازسموم ضد اين آفت در مناطقي از اراضي جلگه اي از جمله در بوستان جنگلي سي سنگان انجام گرفت و خوشبختانه دراين حوزه موفق بوده ايم ، ولي براي پيشگيري اساسي و مهار اين آفت درسايه عزم جدي و بهره گيري از همه ظرفيت هاي موجود در منطقه ممکن است. وي تاکيد کرد : همکاري مسئولان استاني و شهرستاني و شهرداري ها براي مبارزه با اين آفت ضروري است. کارشناس ارشد گياه پزشکي دفتر حفاظت و حمايت سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداري کشور نيز دراين باره مي گويد : شمشاد گونه اي اندميک و منحصربه جنگل هاي شمال ايران و داراي ارزش بوتانيکي است و برابر ماده يک قانون حفاظت و حمايت از منابع طبيعي و ذخايرجنگلي کشورمصوب سال 1371 به عنوان ذخاير جنگلي و گونه ممنوع القطع است. يزدانفر آهنگران افزود: متاسفانه اين گونه درسال 1391 نيز مورد تهديد جدي بيماري بلايت قرار گرفت که بر اثر آن حدود 30 هزار هکتار از رويشگاه هاي شمشاد نابود و خشک کرده است . * سابقه تاريخي شيوع اين افت وي گفت: شيوع آفت شب پره شمشاد براساس سوابق موجود به کمتر از يک دهه پيش باز مي گردد و درابتدا در کشورهايي مانند چين ، ژاپن ، هندوستان ،آلمان ،هلند ،سوئيس ،فرانسه، انگلستان ، اتريش ، ليختن اشتاين، ايتاليا و در اوايل خرداد ماه سال جاري نيز دررويشگاه شمشاد پارک بنفشه منطقه نمک آبرود چالوس انتشار پيدا کرده است. کارشناس ارشد گياه پزشکي دفتر حفاظت و حمايت سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداري کشور افزود: اين آفت رويشگاه هاي کشور آذربايجان را به طورکامل آلوده و از بين برده است و با سرعت در حال انتشار است و از دو هفته پيش مناطقي از شمال کشور از جمله آستارا و تالش گيلان را نيز آلوده کرده است . * دلايل شيوع اين آفت و روش انتشار آن آهنگران افزود :اين آفت ناشي از دو پديده ديگر مانند بيماري بلايت ، گرما و خشکسالي در کشور شيوع پيدا کرده است و کاملا غيربومي و قرنطينه اي است و کمتر از يک دهه با سرعت در حال انتشار است. اين کارشناس سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخيزداري کشور گفت : اين آفت به شيوه هاي متعددي از جمله جابه جايي کانتينرهاي حامل محمولات بين کشوري، انتقال نهال هاي آلوده به تخم و لاروهاي جوان از کشورهاي خارجي ، جابه جايي نهال هاي زينتي ، گردشگران خارجي ، تنيدن تار و انتقال توسط جريان باد ، تجهيزات و ادوات سفر ، انتقال نهال هاي آلوده به تخم و لاروهاي جوان شب پره در داخل کشورمنتشر شده است. * علائم خسارت آهنگران ، خوردگي برگ هاي شمشاد (پارانشيم و پهنک برگ) و باقي ماندن رگبرگها، تنيدن تارهاي فراوان ، چسباندن برگ ها و سرشاخه ها ، بي برگي درختان به صورت توده اي ، وجود فضولات لاروي فراوان روي زمين و لابه لاي شاخه ها ، خشکيدگي و سوختگي ظاهري درختان را به عنوان نشانه هايي از ميزان خسارت اين آفت به اين گونه ارزشمند در اين مناطق اعلام کرد. اين کارشناس سازمان جنگل ها ، خوردگي پوست شاخه هاي درخت و وجود بقاياي ناشي از پوست اندازي در بين سرشاخه ها و برگ هاي چسبيده به هم و تغيير در بافت و آلودگي خاک و آب خوردگي ، ريزش ميوه و کاهش توليد بذر،بازشدن فضاي جنگل و تغييرات اکولوژيکي و افزايش احتمال آتش سوزي در جنگل ها را از ديگر علائم خسارت ناشي از اين افت در رويشگاه هاي شمشاد شمال کشور معرفي کرد. وي ادامه داد : همچنين اين آفت اثرات منفي نيز بر روي صنعت گردشگري ، اقتصاد جنگل ، افزايش قاچاق و سرقت چوب ، از بين رفتن زيستگاه حيات وحش و تخريب جنگل خواهد گذاشت. *راهکارها کارشناس ارشد گياه پزشکي دفتر حفاظت و حمايت سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداري کشور گفت : براي کنترل ، پيشگيري و مبارزه با اين آفت ستاد بحران در استانداري مازندران تشکيل شد منتهي دراين حوزه اقدامات ديگر نيز از جمله قرنطينه اي (خارجي و داخلي) ، آموزش کارشناسان و دست اندرکاران ، پايش مناطق و رويشگاههاي شمشاد ، تخصيص اعتبارات صورت گيرد. آهنگران ، اطلاع رساني فوري از طريق صدا و سيما، رسانه هاي همگاني، شبکه هاي مجازي، سازمانهاي مردم نهاد ، تهيه و خريد مواد کنترل کننده مناسب به منظورپيشگيري و مهارآفت ، تامين نيروي انساني ماهر براي عمليات کنترل، کانون کوبي با اقدامات فوري ،نظارت و ارزيابي مستمر ، قرق مناطق آلوده و نصب تابلوهاي هشداردهنده را از ديگر اقدامات براي پيشگيري و مقابله با اين آفت معرفي کرد. به گفته وي ، کنترل آفت فقط به عهده منابع طبيعي نيست بلکه همه دستگاه هاي اجرايي لزوما بايد در کنار جنگلبانان دراين حوزه همکاري ، همراهي و مشارکت هاي لازم را داشته باشند . اين کارشناس سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخيزداري کشور ، نقش مديريت جهاد کشاورزي (واحد حفظ نباتات ) ، حفاظت محيط زيست ، فرمانداران و شهرداران ، مجريان طرح هاي گردشگري ، سازمانهاي مردم نهاد موسسات تحقيقاتي بويژه جنگل و مرتع ،ادارات اوقاف و امورخيريه ، تعاوني ها و واحدهاي توليد گل وگياهان زينتي در مبارزه با اين آفت موثر دانست. قائم مقام حفاظت و حمايت از جنگل هاي شمال هم گفت : براي پيشگيري ، مقابله و مهار اين آفت يک عزم ملي در ميان ادارات کل منابع طبيعي و آبخيزداري شمال کشور ايجاد شده است. مسعود ملکي افزود : با هدف بررسي و ارائه راهکارهاي به منظور جلوگيري از شيوع اين آفت و کاهش خسارت هاي ناشي از آن نشست هايي در اداره کل مديريت بحران استانداري مازندران همچنين ستاد بحران نيز در حوزه معاونت امور جنگل دراين منطقه شکل برگزار شد. وي ادامه داد : همچنين بازديد هايي نيز در هفته جاري از سوي مسئولان بويژه معاونت حفاظت سازمان جنگل ها و ديگر کارشناسان ذيربط از رويشگاه هاي شمشماد درگير اين آفت داشته اند و تصميمات خوبي نيز دراين حوزه در بعد پيشگيري و مبارزه با آن گرفته شد. قائم مقام حفاظت وحمايت از جنگل هاي شمال کشور گفت : تعيين مناطق پراکنش ، تهيه و خريد مواد کنترل کننده و بهره گيري از همه ظرفيت هاي موجود از جمله به کارگيري عوامل اجرايي در ادارات کل حوزه هاي منابع طبيعي استان هاي شمالي از ديگر اقداماتي بوده که از چند روز گذشته تاکنون دراين بخش انجام گرفته است. ملکي افزود : عمليات کنترلي با استفاده از فرآورده هاي ميکروبيولوژيکي نوعي باکتري ضد اين آفت در استان مازندران در پارک هاي جنگلي بنفشه چالوس ، نور ، ساري و سي سنگان نوشهر در روزهاي گذشته آغاز شده است.