بزرگنمايي:

مازن انلاين- داريوش خانلري با فعاليت بيش از چهل سال در امور فني اجرايي و آموزشي در جنگل‌هاي خزري و نگارش آثار تجربي تحقيقي، افزود: براي يافتن اين نشانه‏ها ضرورتاً مي‌بايد به عوامل اصلي شکل‌دهنده آن رجوع کرد.
وي ادامه داد: پيدايش گروه‌هاي درختي و علفي در جنگل‌هاي شمال ايران اعم از نواحي اقليمي بسيار مرطوب جنگلي تا مرطوب و نيمه‌مرطوب جنگلي، تحت عنوان "جنگل‌هاي رويشي" که با درختان تنومند رخ مي‌نمايد و نواحي اقليمي سرد نيمه خشک با درختچه‌هاي عمدتاً داراي "گل و ميوه" تحت عنوان "جنگل‌هاي زايشي" نشانه ديگري از وجود پديده‌ با ايستگاه‌هاي اکولوژيک متنوع در دامنه شمالي سلسله جبال البرز است.
اين محقق و جنگل‌شناس تأکيد کرد: بي‌شک هر يک از نواحي رويشي مزبور داراي وظايف خاصي است که البته طي پنج دهه اخير به جنگل‌هاي با اقليم سرد نيمه‌خشک (جنگل‌هاي زايشي) کم توجه و بي‌اغراق بايد گفت در شناسايي آن هيچ توجهي نداشته‌ايم.
خانلري اظهار داشت: در واقع جنگل‌هاي زايشي که عمدتاً دامنه ارتفاعي 1800 تا 3600متر از سطح دريا را پوشش داده است، با درختچه‌هاي انحصاري و گياهان علفي خاص و منظر بسيار زيبا که محل حيات وحش متنوع شده است، به دليل نبود آموزش جنگل‌شناسي بومي، طي بيش از پنج دهه اخير از آن پديده اکولوژيک ويژه بي‌خبر مانده‌ايم.
وي بيان کرد: مضاف بر آن، از چگونگي شکل‌گيري يخچال‌هاي طبيعي بر روي سنگ‌هاي بسيار سخت گرانيتي، که در واقع پشتوانه تداوم جاري شدن آبراهه‌ها در اعماق عرصه‌هاي شيبدار پايين ‌دست بوده و مي باشد، غفلت شده است؛ همچنين از نقش بسيار مهم آن، يعني تأمين و حفظ "رطوبت دائم" خاک‌هاي درون زمين دامنه‌هاي پايين دست، همانا جنگل‌هاي رويشي با درختان تنومند نيز غافل شده‌ايم.
خانلري تصريح کرد: در واقع مخازن ذخيره آب نواحي جنگلي شمال ايران در دو ناحيه رويشي ذکر شده تأمين مي‌شود يعني در جنگل‌هاي زايشي، با تشکيل حوضچه‌هاي يخچال‌هاي طبيعي و جنگل‌هاي رويشي که با تشکيل چشمه‌سارها در پاي درختان قطور (در اعماق زمين، منتهي‌اليه ريشه عمودي) رخ مي‌دهد، وظيفه شکل‌گيري پديده چشمه‌سارها و روان‌آب‌ها و رودخانه‌ها را بر عهده دارد.
اين جنگل‌شناس يادآور شد: ملاحظه مي‌شود درختان قطور نواحي"جنگل‌هاي رويشي" عامل اصلي شکل دهنده چشمه‌سارها بوده و هستند.
وي توضيح داد: درختان قطور جنگل‌هاي رويشي شمال ايران همانند راش، بلوط بلندمازو، افرا پلت و غيره که عموماً کلاسه سني 200 تا 700 ساله (کلاسه قطري 80 الي 300 سانتي‌متري) را شامل مي‌شود، پديده خارق‌العاده‌اي است که صرفاً با شناخت "اندام درخت" مي‌توان به گوشه‌اي از اسرار درون و برون آن درختان جنگلي پي برد.
وي تأکيد کرد: در ضمن مي‌بايست به جد توجه داشت که عناصر مواد معدني خاک‌هاي جنگلي تا عمق يک و نيم متري در تعادل‌اند، اما بعد از عمق بيش از يک و نيم متري، مواد معدني از حالت تعادل خارج مي شود، زيرا هر عنصر پتاسيم، کلسيم، روي، آهن و غيره بصورت کلني در حجم يک تا دو متر مکعب در آمده در نتيجه به "مواد معدني سمي" تبديل مي‌شود.
وي بيان کرد: درختان قطور عامل اصلي شکل‌گيري چشمه‌سارها بوده که پس از سرريز شدن آب چشمه‌ها، روان‌آب‌ها و متعاقب آن رودخانه‌ها شکل گرفته در نهايت به جلگه‌ها سرازير مي‌شود.
اين جنگل‌شناس تصريح کرد: بي‌ترديد يکي از دلايل خشکيدن چشمه‌سارها، روان‌آب‌ها و رودخانه ها " قطع درختان قطور" است.
جنگل‌هاي شمال ايران با مساحت تقريبي 1.9 ميليون هکتار که از آستارا در غرب تا گُلي‌داغ در شرق جنگل‌هاي خزري را پوشش داده است، بر طبق مصوبه برنامه ششم توسعه، قرار است بهره‌برداري از درختان جنگلي در قالب طرح‌هاي جنگل‌داري که از سال 1338 آغاز شده بود متوقف شود.